Αλέκος Αλεξανδράκης: «Όσο η φέτα θα ακριβαίνει, η τέχνη θα καταποντίζεται»

Εμείς ξεκινήσαμε από μια γενιά που γνώριζε μόνο το καλό θέατρο.. Υπήρχαν μεγάλοι δάσκαλοι, όπως ο Ροντήρης, ο Κουν, ενώ τώρα έχουν χαθεί και ο καθένας κάνει ό, τι του κατέβει.

Ανοίγοντας το αρχείο μου

Ο Αλέκος Αλεξανδράκης εύχεται… να βάλει μυαλό σύντομα τούτος ο τόπος.

«Τούτος ο τόπος» σχολιάζει ο καταξιωμένος πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης, «που αποτελείται από ανθρώπους που ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους και μόλις καθένας λίγο βολευτεί, αδιαφορεί για το τι συμβαίνει γύρω του».

«Γίνονται σημεία και τέρατα και δεν μιλάει κανείς. “Άσε με, εγώ είμαι καλά τώρα, ας βγάλει κανένας άλλος το φίδι από την τρύπα”, ακούμε καθημερινά γύρω μας. Ελάχιστοι είναι αυτοί που υψώνουν τη φωνή τους, για να καταγγείλουν την κατάσταση!»

«Όμως δεν μπορεί», μονολογεί ο πρωταγωνιστής, «θα ξαναξυπνήσουν πάλι και θα ξαναρχίσουν να νοιάζονται για τον τόπο τους και για τους διπλανούς τους».

  • Συνέντευξη στη Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου

Ο σπουδαίος ηθοποιός μιλάει ασταμάτητα για ό, τι καίει τον τόπο με πόνο ψυχής και η ειλικρίνειά του είναι αυτή που τον κάνει ξεχωριστό και αγαπητό τόσο στους συνεργάτες του, όσο και στο ευρύ κοινό. «Γίναμε τόσο πολλοί, που όχι μόνο δεν κάνουμε τίποτα για το συνάνθρωπό μας, αλλά και τον μισούμε. Αυτό είναι φοβερό. Όσο για την τέχνη, δεν είναι πια είδος ανάγκης, αφού κατάντησε είδος πολυτελείας».

«Όταν ο άλλος πληρώνει τόσο ακριβά για να πάρει φέτα», αναφέρει χαρακτηριστικά, «το τελευταίο που θα σκεφθεί, δυστυχώς, είναι το θέατρο».

Πολλές οι συνεντεύξεις μου μαζί του, πάντα στο «Έθνος της Κυριακής» και αν πέρασαν τα χρόνια παραμένουν επίκαιρες, γιατί πάντα τα ίδια προβλήματα παραμένουν και εκείνος είναι εδώ για να χαράξει μια κοινωνική θέση και αισθητική γραμμή, που θα επαναφέρει τους προδομένους νέους στους δρόμους των αξιών και όχι μόνο…

  • Κύριε Αλεξανδράκη σκιαγραφείστε μας τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα σε όλο της το μεγαλείο από κοινωνικής και πολιτικής άποψης.

Φοβάμαι ότι είναι ένα μικρό χάος προς το παρόν και πολιτικά και πολιτιστικά και κοινωνικά υπάρχει μεγάλη ανακατωσούρα. Έχουν χαθεί πάρα πολλές αξίες και προβάλλονται πάρα πολλές μετριότητες. Τώρα τελευταία νομίζω, ότι ζούμε στην εποχή όπου θριαμβεύει η μετριότητα. Βεβαίως, επειδή έχω κάποια ηλικία, έχω ζήσει πολλές τέτοιες περιόδους στον τόπο μας. Ελπίζω, λοιπόν, πως κι αυτή θα περάσει.

Το ανησυχητικό είναι η οικονομική κατάσταση των ανθρώπων. Αυτή θα έχει μεγάλο αντίχτυπο στα πολιτιστικά μας πράγματα. Αρχίζει να κατεβαίνει η τέχνη για να προσαρμόζεται. Κι έτσι έχουμε μία καθίζηση. Και παρότι με πιάνει απελπισία, πιστεύω, ότι θα αρχίσει και πάλι σιγά-σιγά η ανόρθωση.

  • Πιστεύετε ότι θα έρθει σύντομα αυτή τη φορά;

Όχι. Όμως, καμιά φορά μπορείς να την δεις ξαφνικά. Πάντως, αν δεν λυθεί το οικονομικό πρόβλημα όλα θα λιμνάζουν. Και δεν ξέρω πότε θα γίνει αυτό. Μπορεί να αρχίσει το 1992, αλλά εγώ τα περιμένω πολύ πιο δύσκολα τότε τα πράγματα. Δεν είναι εύκολο να φτάσουμε στο επίπεδο των άλλων λαών εμείς, που ζήσαμε 400 χρόνια σκλαβωμένοι από τους Τούρκους. Ίσως νομίζουμε, ότι είμαστε Έλληνες από αρχαιοτάτων χρόνων, όμως δεν ισχύει αυτό. Είμαστε ένα τόσο καινούργιο κράτος, το οποίο δεν άφησαν ήσυχο ούτε μία στιγμή από τότε που έγινε κράτος. Πόλεμοι, πόλεμοι, εμφύλιοι, κατοχές, δικτατορίες… Πώς να σταθεί στα πόδια του αυτό το κράτος;

  • Και κατά πόσο επηρεάζει το κοινωνικό και πολιτικό ήθος την πολιτιστική μας ζωή;

Δυστυχώς πάρα πολύ. Και αυτή τη στιγμή το πολιτικό μας ήθος δεν μπορώ καν να το ονομάσω ήθος. Οι άνθρωποι αυτοί μισούνται μεταξύ τους και αλληλοβρίζονται καθημερινά. Οι απαντήσεις και μόνο, που ακούω ή διαβάζω, που δίνει ο ένας στον άλλο, με πικραίνουν. Αναρωτιέμαι, πώς έχουμε κατέβει σε τέτοιο επίπεδο. Είναι δυνατόν αυτοί που μας κυβερνούν να είναι ανθρωπάκια να βρίζονται μεταξύ τους για να πείσουν τους άλλους, ότι είναι οι καλύτεροι. Είναι τραγικό και έχει παραγίνει η κατάσταση !

  • Και ποιος θα είναι ο αντίχτυπος;

Εκτός από το οικονομικό, η όλη αυτή κατάσταση των μετριοτήτων έχει μειώσει τρομερά την πολιτιστική δραστηριότητα αυτού του τόπου. Βέβαια γίνονται κάποια γεγονότα, αλλά η ατμόσφαιρα δεν είναι τέτοια που να αισθάνεσαι, ότι ζεις σε έναν τόπο, που παράγει σημαντικό πολιτιστικό έργο.

  • Στα 39 χρόνια που υπηρετείτε την σκηνική τέχνη, πόσο έχετε επηρεάσει την πορεία του θεάτρου μας και πόσο νοιώθετε υπεύθυνος για το τέλμα που έχει δημιουργηθεί; Και από την άλλη, οι νέοι γιατί δεν παράγουν έργο αξιόλογο, εκτός φυσικά ελαχίστων εξαιρέσεων;

Φταίνε οι εποχές. Εμείς ξεκινήσαμε από μια γενιά που γνώριζε μόνο το καλό θέατρο.. Υπήρχαν μεγάλοι δάσκαλοι, όπως ο Ροντήρης, ο Κουν, ενώ τώρα έχουν χαθεί και ο καθένας κάνει ό, τι του κατέβει. Εκείνη την περίοδο ανεβάζαμε όλες τις σεζόν, ακόμα και στις περιοδείες σπουδαία έργα (Ίψεν, Λόρκα, Σαίξπηρ), όχι όπως σήμερα που παρουσιάζουν μία κωμωδιούλα για να βγάλουν το καλοκαίρι.

Μετά ο κάθε νέος που κάνει ένα ρολάκι στην τηλεόραση, θεωρεί εαυτόν ικανό να οδηγήσει έναν θίασο, αλλά αποδεικνύεται, ότι δεν τα καταφέρνει.

Ύστερα πιστεύω, ότι οι επιχορηγήσεις –και είναι η πρώτη φορά που ενισχύεται οικονομικά το θέατρο και αυτό είναι καταπληκτικό– δεν θα βοηθήσει ουσιαστικά το θέατρο.

  • Μήπως γιατί τα χρήματα δεν δίδονται σε κατάλληλα πρόσωπα;

Ποιος είναι άραγε αυτός ο κριτής ή ποια η επιτροπή, που θα πει όχι σε αυτόν ή σε εκείνον, αλλά βλέπω να επιχορηγούνται άνθρωποι, που δεν έχουν επιδείξει καν έργο. Οπότε δεν υπάρχει κανένα κριτήριο, απλώς γνωριμίες. Και δεν εννοώ να βοηθήσουμε εμείς. Όχι εμείς δεν ζητήσαμε τίποτα. Παλεύουμε μόνοι μας, και θέλουμε να είμαστε μόνοι μας, για να κάνουμε τη δουλειά που ονειρευόμαστε.

Δεν ξέρω, τι άλλο μπορεί να φταίει, που έχει διαμορφωθεί έτσι η κατάσταση. Ίσως, επαναλαμβάνω, ότι δεν έχουν βγει δάσκαλοι, να μάθουν τη νέα γενιά να αγαπά το θέατρο. Εμείς τότε μπαίναμε στο Εθνικό και ξέραμε, ότι θα πεθάνουμε στα πόδια μας και παίρναμε “τρεις και εξήντα”. Μπαίναμε το πρωί και βαίναμε την άλλη μέρα. Σήμερα λένε: “Για το κράτος θα δουλεύω;”

Και όλο διάλειμμα-διάλειμμα. Αυτά ούτε να τα διανοηθούμε εμείς. Κι αυτά συμβαίνουν τώρα, που μπήκε αυτός ο “ανάποδος” συνδικαλισμός στο θέατρο. Όμως το θέατρο δεν είναι βιοτεχνία κι ούτε θα μπορέσει να λειτουργήσει έτσι. Όταν πηγαίνω στο εξωτερικό και ρωτάω, πόσες ώρες δουλεύουν, με κοιτάζουν περίεργα. Εδώ δεν συμβαίνουν τέτοια. Μόλις πηγαίνει να ζεσταθεί κάτι, να βγει κάτι καλό, λέμε: “αύριο πάλι”.

  • Από την δική σας έπαλξη, πώς αγωνίζεστε μέσα σε αυτή την κατάσταση ;

Δεν είναι κανένας υπεύθυνος για αυτή αλλά όλοι μαζί. Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη. Είναι αρκετά θέατρα, που προσπαθούν να ξεφύγουν από αυτή την πλήρη απουσία εξέλιξης και αντιστέκονται. Νιώθω υπεύθυνος μέχρι ενός ορίου, γιατί κι εγώ δεν έχω καμία τράπεζα πίσω μου. Δεν μπορώ να κάνω πάντα αυτό που πιστεύω. Προσπαθώ κάθε δουλειά μου να είναι, όσο το δυνατόν, καλύτερη. Κάποτε, μάλιστα, αυτό το είχα πληρώσει πολύ ακριβά και με κυνηγητό. Ήταν τότε που αποφάσισα να κάνω πολιτικό και ποιοτικό θέατρο.

  • Τι αποζητά κ. Αλεξανδράκη ο κόσμος σήμερα από το θέατρο;

Όταν ξεκινούσα ήταν πολύ περιορισμένο το θεατρικό κοινό. Και αγαπούσε το θέατρο. Έτσι αναγκαζόμασταν μία θεατρική επιτυχία να την κρατάμε μόνο ένα μήνα. Σήμερα, όμως, που όλοι οι Έλληνες μετακόμισαν στην Αθήνα, υπάρχουν πάρα πολλοί που δεν ξέρουν, τι σημαίνει θέατρο. Έχω ακούσει μεγάλους ανθρώπους που λένε: “ Εγώ δεν έχω δει ποτέ θέατρο κι ούτε με ενδιαφέρει”. Δηλαδή, το κοινό πλάθεται. Κι οπωσδήποτε ξεφύτρωσαν οι έξυπνοι οι οποίοι φτιάχτηκαν για να “τσιγκλίσουν” αυτό τον κόσμο με τα δήθεν αστεία. Το κοινό σήμερα έχει μεγαλώσει, αλλιώς δεν θα στέκονταν τόσα θέατρα στην Αθήνα.

Ιππόλυτος του Ευριπίδη, Εθνικό Θέατρο. Επίδαυρος, 1954. Μπροστά τρέχει ο Αλέκος Αλεξανδράκης .Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη Φωτ.: Δημήτρης Χαρισιάδης

  • Από τι πρέπει να απελευθερωθεί το θέατρο;

Το θέατρο έπρεπε, όπως στα αρχαία χρόνια, να απαλλαγεί από την εφορία. Είναι τόσο ακριβά όλα και αυτός ο ΦΠΑ είναι μία τραγωδία για το θέατρο. Πιστεύω πως μια φωτισμένη κυβέρνηση, θα υποστήριζε την απαλλαγή από την εφορία. Το αστείο ήταν τότε που ο δικτάτορας Παπαδόπουλος κάλεσε όλους τους θιασάρχες των αθηναϊκών θεάτρων και τους δήλωσε, ότι το θέατρο κι οι ηθοποιοί απαλλάσσονται από την εφορία και την άλλη μέρα ήρθε ο Ιωαννίδης κι τον έκλεισε μέσα. Τώρα ο αγώνας είναι σκληρός. Τα σχέδια για καλύτερο θέατρο είναι πολύ μακρινά. Πρέπει να μπει το θέατρο στο σχολείο, όπως στο εξωτερικό, όπου τα παιδιά παίζουν θέατρο και γνωρίζουν όλους τους κλασικούς. Αυτό θα είναι το αυριανό κοινό και θα είναι υποχρεωμένοι –όχι εγώ– οι τότε δημιουργοί να είναι πιο υπεύθυνοι. Είναι θέμα θεατρικής αλλά κι γενικότερης παιδείας. Είναι φοβερό να βλέπεις στην τηλεόραση ανθρώπους, που τους ρωτάνε στο δρόμο τα πιο παιδαριώδη πράγματα που όχι μόνο τα αγνοούν, αλλά δεν μπορούν να μιλήσουν και ελληνικά. Αισθάνεσαι, ότι ξέρουν μόνο πέντε λέξεις. Είναι άσχημο ν΄ακούς και διεθνούς φήμης αθλητές να λένε: “να πούμε και να πούμε”. Πώς έχουμε, λοιπόν, την απαίτηση να δούνε τον τάδε συγγραφέα και να τον καταλάβουν;

  • Πραγματοποιήσατε τα όνειρα που κάνατε παιδί;

Όχι, γιατί τα παιδιά κάνουν τρελά όνειρα, αλλά δεν μπορώ να μην πω, ότι οδήγησα τη ζωή μου εκεί που στόχευα από τότε που ήμουνα παιδί. Βέβαια οι συνθήκες ήταν αντίξοες και από πολλά πράγματα παραιτήθηκα. Ήθελα να αναμορφώσω διαφορετικά το θέατρο και γενικά για τη ζωή είχα άλλα όνειρα και αγωνίστηκα γι’ αυτά κι απογοητεύτηκα, αλλά πρέπει να πω, ότι θα φύγω ευχαριστημένος από τη ζωή.

  • Γιατί οι σημερινοί νέοι στερούνται αξιών;

Όλοι τούς έχουν προδώσει. Δεν έχουν ένα στόχο για τον οποίο να αγωνιστούν. Θα φθάσω στα άκρα. Τους έχει προδώσει και η μία και η άλλη ιδεολογία. Αλλιώς την πίστεψαν κι αλλιώς βλέπουν το αποτέλεσμα. Πάντως αυτό το φαινόμενο είναι διεθνές. Γι΄αυτό παίρνουν ναρκωτικά και τους διακρίνει αυτός ο ζαμανφουτισμός, αλλά τι να κάνουν. Δεν φταίνε αυτοί. Τι πρότυπα να έχουν, αφού δεν τους τα προσφέραμε…

 

Σχετικά Άρθρα

Leave a Comment

Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, δίνετε την συγκατάθεσή σας για την χρήση των cookies. Aποδοχή