Ο Αντόνιο Σαλιέρι (Antonio Salieri, 18 Αυγούστου 1750 – 7 Μαΐου 1825) ήταν Ιταλός συνθέτης κλασικής μουσικής, μαέστρος και παιδαγωγός. Γεννήθηκε στο Λενιάγκο, νότια της Βερόνας, στη Δημοκρατία της Βενετίας, και πέρασε την ενήλικη ζωή και την καριέρα του ως υπήκοος των Αψβούργων.
Ο Σαλιέρι ήταν βασικός συντελεστής στην ανάπτυξη της όπερας του 18ου αιώνα. Ως φοιτητής του Γκάσμαν και προστατευόμενος από του Γκλουκ, ο Σαλιέρι ήταν ένας κοσμοπολίτης συνθέτης που έγραψε όπερες σε τρεις γλώσσες, βοηθώντας στην ανάπτυξη και διαμόρφωση πολλών από τα χαρακτηριστικά του λεξιλογίου της σύνθεσης, και η μουσική του άσκησε ισχυρή επιρροή στους σύγχρονους συνθέτες.
Με την υποστήριξη του Γκλουκ κατέλαβε τη θέση του διευθυντή της ιταλικής όπερας και της βασιλικής ορχήστρας στη Βιέννη, όπου κυριάρχησε στην ιταλόγλωσση όπερα. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έγραψε έργα για όπερες στο Παρίσι, τη Ρώμη και τη Βενετία και τα δραματικά του έργα εκτελέστηκαν ευρέως σε όλη την Ευρώπη κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ως αυστριακός αυτοκρατορικός συνθέτης (Kapellmeister) από το 1788 έως το 1824, ήταν υπεύθυνος για τη μουσική στο βασιλικό παρεκκλήσιο και το παρακείμενο σχολείο. Ακόμη και όταν τα έργα του έπαψαν να ανεβαίνουν στη σκηνή και αφού σταμάτησε να γράφει νέες όπερες μετά το 1804, παρέμεινε ένας από τους σημαντικότερους και περιζήτητους καθηγητές της γενιάς του και η επιρροή του γινόταν αισθητή σε κάθε πτυχή της μουσικής ζωής της Βιέννης. Ο Λιστ, ο Σούμπερτ, ο Χούμελ, ο Μότσαρτ και ο Μπετόβεν ήταν μεταξύ των πιο διάσημων μαθητών του.
Έγραψε συνολικά 39 όπερες, εκκλησιαστική μουσική και μουσική δωματίου, ορατόρια, καντάτες και χορωδιακά έργα. Η μουσική του εξαφανίστηκε αργά από το ρεπερτόριο μεταξύ των ετών 1800 και 1868 και σπάνια ακουγόταν μετά από αυτή την περίοδο μέχρι την αναβίωση της φήμης του στα τέλη του 20ού αιώνα. Η αναβίωση αυτή οφειλόταν στη δραματική και εξαιρετικά φανταστική απεικόνισή του στο έργο του Πήτερ Σάφερ «Amadeus» (1979) και στην κινηματογραφική εκδοχή του 1984. Ο θάνατος του Μότσαρτ το 1791 σε ηλικία 35 ετών ακολουθήθηκε από φήμες ότι ο ίδιος και ο Σαλιέρι ήταν αντίπαλοι και ότι ο Σαλιέρι είχε δηλητηριάσει τον νεότερο συνθέτη, ωστόσο είναι πιθανότερο ότι ήταν τουλάχιστον αμοιβαίως σεβαστοί ομότεχνοι. Οι κατηγορίες πάντως προς το πρόσωπο του είχε ως συνέπεια να εμφανίσει σημαντικά ψυχολογικά προβλήματα στην μετέπειτα ζωή του.
Πηγές
- Εγκυκλοπαίδεια «Υδρία-Cambridge-Ήλιος», τόμος 10, σελ. 3489. λήμμα: «Σαλιέρι, Αντόνιο»
