Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει το δημοσίευμα, η πιθανή συμφωνία θα αποτελέσει μέρος μιας πολιτιστικής ανταλλαγής, η οποία θα δώσει τέλος στη διαμάχη για τα ιστορικά αντικείμενα που χρονολογείται από το 1800.
«Οι υπουργοί από την Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο συζήτησαν την προσπάθεια της Ελλάδας να επιστραφούν τα Γλυπτά του Παρθενώνα από το Λονδίνο, αλλά δεν έδωσαν καμία ένδειξη ότι το πιο ακανθώδες ζήτημα της πολιτιστικής κληρονομιάς του κόσμου πλησιάζει στην επίλυση την Τρίτη» αναφέρει το δημοσίευμα του Bloomberg και συνεχίζει… αναφέροντας «ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης είπε στον υφυπουργό Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου για την Ευρώπη Leo Docherty ότι η Αθήνα επιδιώκει μια λύση «win-win» με το Βρετανικό Μουσείο, όπου εκτίθενται αρχαία ελληνικά μαρμάρινα έργα που διακοσμούσαν αρχικά τον ναό του Παρθενώνα στην Ακρόπολη».
Η συμφωνία θα προβλέπει ένα τμήμα των Γλυπτών να αποστέλλεται στην Αθήνα εκ περιτροπής για αρκετά χρόνια, σύμφωνα με όσα αναφέρει το δημοσίευμα του Bloomberg, που επικαλείται ανώνυμες πηγές. Σε αντάλλαγμα, άλλα αντικείμενα θα δανείζονταν ουσιαστικά στο μουσείο του Λονδίνου και η Βρετανία θα μπορούσε επίσης να πάρει γύψινα αντίγραφα από τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Οι περίπλοκες συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη και η συμφωνία δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, αναφέρει το δημοσίευμα.
Γλυπτά του Παρθενώνα: Όλοι οι… δρόμοι για την επιστροφή
Πόσα κοντά είμαστε στην εξεύρεση συμφωνίας του πιο ακανθώδους ζητήματος επιστροφής πολιτιστικών αγαθών σε χώρα προέλευσής τους; Ποια είναι τα μέχρι στιγμής δεδομένα που θα καθορίσουν τις μεταβλητές μιας πιθανής λύσης μεταξύ της βρετανικής και της ελληνικής πλευράς; Είναι οι δύο πλευρές πρόθυμες για μια win- win επίλυση ώστε τα Γλυπτά του Παρθενώνα να επιστρέψουν στο εννοιολογικό τους πλαίσιο στο Μουσείο της Ακρόπολης;
Δεδομένα, επίσημες θέσεις, υποθέσεις και προτάσεις επιχειρούν να προσεγγίσουν τα παραπάνω επίκαιρα ερωτήματα και πολλά ακόμη ζητήματα που προκύπτουν συνεχώς καθώς η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι αναμφισβήτητα -πέρα από νομικό, επιστημονικό και ηθικό- ένα πολιτικό και κυβερνητικό ζήτημα, το οποίο από τη δεκαετία του ’80 απασχολεί τις κυβερνήσεις της χώρας μας και εκείνες της Βρετανίας.
Το Eleftherostypos.gr επικοινώνησε αντίστοιχα με την πρόεδρο και τον επίτιμο πρόεδρο της Διεθνούς Ενωσης για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, Δρ Κριστίν Τίτγκατ, (Christiane Tytgat) και καθηγητή Αρχαιολογίας, Λουί Γκοντάρ, (Louis Godart), καθώς και τον πρόεδρο της Αμερικανικής Επιτροπής για τον Επαναπατρισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα Μάικλ Ρέππας (Michael Reppas). Ο κάθε ένας συνομιλητής μάς εκφράζει την άποψή του για τις πρόσφατες εξελίξεις σε ό,τι αφορά τη διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα και συμφωνούν πως «για πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες υπάρχει έντονη κινητικότητα και από τις δύο πλευρές».
Οταν ανέλαβε η κυβέρνηση Μητσοτάκη το 2019, στην πολιτική ατζέντα εντάχθηκε η ανάγκη της επανένωσής των Παρθενώνειων Γλυπτών τονίζοντας με την αρωγή της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητά τους σε αντίθεση με άλλα λεηλατημένα καλλιτεχνικά έργα και μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που χαρακτηρίζονται από αυτοτελή υπόσταση του εκάστοτε φυσικού περιβάλλοντος. Σήμερα, τρία χρόνια μετά, το ζήτημα της επανένωσης των Γλυπτών στη γενέθλια γη, εκεί όπου ανήκουν, στην Αθήνα, βρίσκεται διαρκώς στην ατζέντα των εθνικών θεμάτων, αλλά και στη διεθνή επικαιρότητα. Οι διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με τις πρόσφατες εξελίξεις για συναντήσεις μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της βρετανικής πλευράς, φαίνεται πως έχουν προχωρήσει, με τον ίδιο τον Ελληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, να δηλώνει «Μπορεί να βρεθεί μια win-win λύση, που θα οδηγήσει στην επανένωση των Γλυπτών, αλλά που παράλληλα θα λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες που έχει εκφράσει το Βρετανικό Μουσείο».
Παράλληλα, η θέση της χώρας μας είναι αμετακίνητη, δεν αποδεχόμαστε νομή, κατοχή και κυριότητα στο Βρετανικό Μουσείο ή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στις δημοσκοπήσεις καταγράφεται ότι η διεθνής συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης τίθεται υπέρ της επιστροφής. Το Σεπτέμβριο του 2021 η Απόφαση της UNESCO καλεί τη Μεγάλη Βρετανία σε διακρατικό διάλογο με την Ελλάδα για το θέμα των Παρθενώνειων Γλυπτών. Η Μεγάλη Βρετανία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι ή θα ακολουθήσει τη φωνή των πολιτών της, των εφημερίδων της που διαβάζονται από πλήθος ανθρώπων σε κάθε γωνιά της γης και την παγκόσμια κοινή γνώμη που στη συντριπτική πλειοψηφία της επιθυμεί τα Γλυπτά του Παρθενώνα να επανενωθούν στο μνημείο του οποίου αποτελούν αναπόσπαστα μέλη ή θα κλείσει τα αυτιά της. Σύμφωνα με τα ξένα μέσα ενημέρωσης ήδη έχει καταγραφεί αλλαγή στη δογματική στάση του βρετανικού Ιδρύματος.
Από τις πιο ισχυρές ενδείξεις για αυτή τη μεταστροφή αποτελούν οι δηλώσεις του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Οσμπορν, το καλοκαίρι, που σύμφωνα με τον ίδιον «θα μπορούσε να επιτευχθεί μια συμφωνία» με την Ελλάδα. Στα μέσα της εβδομάδας η Βρετανίδα υπουργός Πολιτισμού, Μισέλ Ντονελάν, υποστήριξε πως η επιστροφή των Γλυπτών θα πυροδοτούσε ένα κύμα αιτημάτων για την επιστροφή και άλλων αντικειμένων που βρίσκονται στη Βρετανία. «Οταν αρχίζεις να επιστρέφεις, πού τελειώνει αυτό;», διερωτήθηκε η Ντονελάν, καθώς υπογράμμισε ότι ο νόμος σήμερα «δεν επιτρέπει» σε ιστορικά αντικείμενα να μετακινηθούν εκτός Ηνωμένου Βασιλείου, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις. Πρόκειται για το νόμο (Βritish Museum Act) του 1963 από το Βρετανικό Κοινοβούλιο, που απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει ή να δωρίσει αντικείμενα από τις συλλογές του.
Στην αρχή της εβδομάδας εκπρόσωπος του πρωθυπουργού της Βρετανίας, Ρίσι Σούνακ, απέκλεισε το ενδεχόμενο να αλλάξει ο νόμος δηλώνοντας ότι «Η θέση μας δεν αλλάζει».
«Μυστικές συνομιλίες»
Λίγες ημέρες μετά από τα διεθνή δημοσιεύματα σχετικά με τις συναντήσεις του Ελληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, με τον πρόεδρο του ΒΜ, Τζορτζ Οσμπορν, η βρετανική «Τhe Αrt Νewspaper» δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Μυστικές συνομιλίες μεταξύ Βρετανικού Μουσείου και Ελλάδας για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα σε “προχωρημένο στάδιο”». Σύμφωνα με το δημοσίευμα, αν τελικά ολοκληρωθεί η συμφωνία, «το Γλυπτά αναμένεται να επιστραφούν στην Ελλάδα στις αρχές του 2023 και θα εκτεθούν στο Μουσείο της Ακρόπολης». Δεν έχει επιβεβαιωθεί, αλλά και δεν έχει διαψευστεί αν υπάρχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αλλά στη δύσκολη εξίσωση προστίθενται η μεταβλητή «Rosetta Project», το φιλόδοξο σχέδιο για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών του Βρετανικού Μουσείου, το οποίο θα ανακοινωθεί με λεπτομέρειες από την άνοιξη του 2023. Για αυτό το εκσυγχρονιστικό έργο προκύπτουν σειρά ερωτημάτων ανάμεσα στα οποία είναι και το πού θα βρίσκονται τα αριστουργήματα του Φειδία για το χρονικό διάστημα των απαιτητικών εργασιών;
Παράρτημα στην Ελλάδα
Ενα ακόμα σχέδιο το οποίο επανήλθε στο φως της δημοσιότητας είναι η δημιουργία ενός παραρτήματος του Βρετανικού Μουσείου στη χώρα μας. Πριν περίπου είκοσι χρόνια, το 2000 είχε κατατεθεί παρόμοια πρόταση από τον τότε υπουργό Πολιτισμού, Ευάγγελο Βενιζέλο, προς τη βρετανική πλευρά, για να λειτουργήσει στους χώρους του Μουσείου Ακρόπολης ένα είδος παραρτήματος του βρετανικού Ιδρύματος. Η πρόταση αυτή, όπως είχε εξηγήσει ο κ. Βενιζέλος θα επέτρεπε στις δύο πλευρές να ξεπεράσουν τις νομικές δυσκολίες, ούτως ώστε να δοθεί λύση. Τότε το σχέδιο αυτό δεν είχε προχωρήσει! Για το αν η πρόταση που μετέδωσε τις προηγούμενες ημέρες ο ανταποκριτής του ΑΝΤ1, Ισαάκ Καριπίδης, έχει αξιολογηθεί από τις Αρχές της χώρας μας και αποτελεί το «κλειδί» στην υπόθεση δεν έχει διευκρινιστεί από την ελληνική πλευρά μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές.
Ωστόσο, με τις επίμονες προσπάθειες του αείμνηστου καθηγητή, Δημήτρη Παντερμαλή, η Ελλάδα από το 2009 απέκτησε ένα εξαιρετικά δυναμικό μουσείο, αντάξιο της Ακρόπολης και των πολιτιστικών θησαυρών της, ακυρώνοντας με το πιο εμφαντικό τρόπο το επί σειρά δεκαετιών κυριότερο επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου στην άρνησή του να επιστρέψει τα γλυπτά του Παρθενώνα στη γενέθλια γη. Από τη μεριά του, ο διακεκριμένος καθηγητής Αρχαιολογίας, γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, Νικόλας Σταμπολίδης, μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στις συνόδους διακυβερνητικής επιτροπής της UNESCO, είχε δηλώσει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής «τρώσας και ιάσεται», δηλαδή: «Αυτός που άνοιξε την πληγή, αυτός και θα τη θεραπεύσει».
Το ρεπορτάζ του Βloomberg
Τι λένε τρεις διεθνείς προσωπικότητες
«Πρόοδος και δύσκολα ζητήματα »
Τα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει τις τελευταίες ημέρες -σημειώνει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η πρόεδρος της Διεθνούς Ενωσης για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα Δρ Κριστίν Τίτγκατ- «δείχνουν ξεκάθαρα την πρόοδο που έχει σημειωθεί», αλλά «η “συμφωνία” δεν έχει ολοκληρωθεί, θα πάρει περισσότερο χρόνο, καθώς τα τελευταία ζητήματα που απομένουν θα είναι τα πιο δύσκολα να επιλυθούν. Ας ελπίσουμε ότι μπορούμε να καταλήξουμε σε μια δίκαιη και ικανοποιητική συμφωνία για όλα τα μέρη». Οπως σημειώνει η δραστήρια πρόεδρος, η Ελλάδα αντιμετώπισε και αντέκρουσε εδώ και δεκαετίες τώρα τα επιχειρήματα του Βρετανικού Μουσείου και «κατασκεύασε το πιο μεγαλειώδες μουσείο για να στεγάσει τα επανενωμένα γλυπτά στους πρόποδες της Ακρόπολης, σε άμεση οπτική επαφή με τον ναό που αποτελούν μέρος» και επισημαίνει: «Η επανένωση όλων των σωζόμενων θραυσμάτων είναι επιτακτική. Κανένα αντίγραφο, όσο τέλειο και αν είναι, δεν μπορεί να τα αντικαταστήσει».
«Ποτέ άλλοτε δεν ήμασταν τόσο κοντά»
Ο επίτιμος πρόεδρος της Διεθνούς Ενωσης για την επανένωση των Γλυπτών, Λουί Γκοντάρ, για την έναρξη «στο υψηλότερο επίπεδο διαπραγματεύσεων μεταξύ των επικεφαλής του Βρετανικού Μουσείου και του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη» υπογραμμίζει πως «ποτέ άλλοτε δεν ήμασταν τόσο κοντά στην επίλυση μιας διαμάχης που κράτησε τόσα χρόνια. Ο φύλακας στο παλάτι του Αγαμέμνονα περίμενε να δει τη δάδα που έμελλε να σηματοδοτήσει την κατάληψη της Τροίας, σήμερα όλοι όσοι αγαπούν την Ελλάδα και αναγνωρίζονται στις αξίες της δημοκρατίας και του σεβασμού προς τον άνθρωπο που πρεσβεύουν οι Αρχαίοι Ελληνες, περιμένουν την είδηση της υπογραφής της συμφωνίας μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου και της ελληνικής κυβέρνησης».
Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νάπολης Federico II υποστηρίζει ότι «μόνο η δύναμη της διπλωματίας θα μπορούσε να επιτρέψει στην Ιταλία να ανακτήσει τα πολλά αριστουργήματα που κλάπηκαν παράνομα από τη χώρα και εκτέθηκαν σε διάφορα μουσεία σε όλο τον κόσμο». «Αυτή η πολιτική ήταν επιτυχής» επιβεβαιώνει και τονίζει πως «Η Ελλάδα ακολουθεί ακριβώς αυτή την πολιτική και είμαι βέβαιος ότι από τις πλούσιες συλλογές που γεμίζουν τα αποθέματα των μουσείων της, θα είναι σε θέση να προσφέρει στη Βρετανία μεγαλοπρεπή αριστουργήματα που θα αντικαταστήσουν τα μάρμαρα του Φειδία». Κλείνοντας ο διακεκριμένος αρχαιολόγος υπογραμμίζει πως «επιστρέφοντας τα μάρμαρα του Φειδία, η Βρετανία θα έδειχνε ότι είναι αντάξια της ιστορίας της ως μεγάλη δημοκρατική χώρα».
«Έλεγχος και ιδιοκτησία τα βασικά σημεία»
O πρόεδρος της Αμερικανικής Επιτροπής για τον Επαναπατρισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα, Μάικλ Ρέππας, δηλώνει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής πως «αν και είναι ενθαρρυντικό, πράγματι, να μαθαίνουμε για το εν εξελίξει διάλογο μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου, πρέπει να αποφύγουμε τον πειρασμό να συνάψουμε μια συμφωνία με βραχυπρόθεσμη λύση, γιατί θα οδηγήσει σε μια μακροπρόθεσμη αποτυχία», διότι κάτι τέτοιο θα θυμίσει το γνωστό ρητό «να κερδίσεις τη μάχη, αλλά να χάσεις τον πόλεμο».
Οπως υποστηρίζει ο κ. Ρέππας, οι Βρετανοί «είχαν πολλές ευκαιρίες τις τελευταίες δεκαετίες να επιστρέψουν τα Γλυπτά και απέρριψαν όλα αυτά τα αιτήματα», ενώ θέλοντας να γίνει πιο σαφής επισημαίνει πως «θα υπάρξουν όροι σε αυτή τη νέα συμφωνία και οι ειδικοί όροι, είναι το σημαντικότερο». Σε αυτό το σημείο της τοποθέτησής του ο κ. Ρέππας θέτει στο τραπέζι το καυτό ζήτημα της «ιδιοκτησίας» που πιθανόν να θέσει η βρετανική πλευρά. «Θεωρώ ότι ο έλεγχος και η ιδιοκτησία είναι τα βασικά σημεία αυτής της συμφωνίας, όπως και ήταν πάντα». Οπως μάλιστα διαπιστώνει ο κ. Ρέππας «οι Βρετανοί θέλουν μια συμφωνία για να διατηρήσουν την αξίωσή τους για την αποκλειστική ιδιοκτησία των Γλυπτών του Παρθενώνα και κάθε άλλης λεηλατημένης αρχαιότητας που απέκτησαν τον 17ο αιώνα. Θέλουν ξεκάθαρο τίτλο. Ενώ εγώ, από όλους τους ανθρώπους, συνηγορώ με όλη μου την καρδιά για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, δεν θα μπορούσα ποτέ να συναινέσω σε μια επιστροφή που απαιτεί από την Ελλάδα να συμφωνήσει ότι το Βρετανικό Μουσείο είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης των αρχαιοτήτων» και καταλήγει «η άνευ όρων επιστροφή είναι αυτό που πρέπει να αναζητηθεί, τόσο ως προς τη μορφή όσο και ως προς τον τίτλο».
