Ο Εφραίμ ο Σύρος (κλασικά συριακά: ܡܪܝ ܐܦܪܝܡ ܣܘܪܝܝܐ, Mār Aprêm Sûryāyâ, λατινικά: Ephraem Syrus, περ. 305 – 9 Ιουνίου 373), ο αποκαλούμενος και «Όσιος», ήταν διάκονος και ένας από τους πρώτους εκκλησιαστικούς συγγραφείς. Θεωρείται ο σημαντικότερος Σύρος θεολόγος και ο πιο έγκυρος εκπρόσωπος του συριακού χριστιανισμού 4ου αι. μ.Χ. Ο Θεοδώρητος Κύρου τον αναφέρει ως τον εισηγητή του έμμετρου εκκλησιαστικού άσματος στη Συρία. Αναγνωρίζεται ως άγιος από την Ασσυριακή Εκκλησία της Ανατολής (Νεστοριανή), την Καθολική Εκκλησία και από διάφορες Προτεσταντικές Εκκλησίες. Η μνήμη του εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 28 Ιανουαρίου μαζί με αυτή του Ισαάκ του Σύρου.
Γεννήθηκε στη Νίσιβη της Μεσοποταμίας (σημερινό Nusaybin, στην Τουρκία) από όπου και έλαβε το όνομα «Σύρος». Προερχόταν από φτωχή οικογένεια και σε νεαρή ηλικία αναγκάστηκε να δουλέψει ως εργάτης. Αργότερα έγινε μοναχός και κατάφερε να αποκτήσει καλή μόρφωση. Χειροτονήθηκε διάκονος από τον επίσκοπο Νισίβεως Ιάκωβο και τοποθετήθηκε στη θέση του υπεύθυνου της τοπικής θεολογικής σχολής. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Νίσιβης από τα περσικά στρατεύματα, συμμετείχε στην άμυνα της πόλης και μετά την παράδοσή της κατέφυγε μαζί με άλλους πρόσφυγες στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας (σημερινή Şanlıurfa, στην Τουρκία). Εκεί εγκαταστάθηκε σε μοναστήρι έξω από την πόλη και παράλληλα ίδρυσε νέα θεολογική σχολή. Λίγα χρόνια πριν το θάνατό του φέρεται να ήρθε σε επαφή με τον Μέγα Βασίλειο αλλά και με ασκητές της Αιγύπτου. Απεβίωσε το 373 μ.Χ.
Ο Εφραίμ ο Σύρος άφησε πίσω του σημαντικό έργο, από το οποίο όμως διασώθηκε μόνο μικρό μέρος. Χριστιανός θεολόγος, ποιητής και υμνιστής, συνέθεσε πολλά θεολογικά και πολεμικά έργα, τα οποία μέσα στο πλαίσιο της ευρείας χριστιανικής παράδοσης, έχουν ασκήσει σημαντική επίδραση στις ανατολικές και στις δυτικές Εκκλησίες. Θεωρείται σπουδαίος μελετητής της Αγίας Γραφής και πολέμιος των αιρέσεων της εποχής του. Τόσο οι πραγματείες του όσο και οι ομιλίες του είναι γραμμένες με έμμετρο τρόπο, κάτι το οποίο διευκόλυνε τη μη συστημική δογματική διατύπωση στα έργα του, τα οποία μεταφράστηκαν από τα συριακά στα ελληνικά, στα αρμένικα και έπειτα στη λατινική, στη γεωργιανή αλλά και στη σλαβονική γλώσσα.
Ο Μέγας Βασίλειος τον περιέγραψε ως «πάντων ἐλλογιμώτερος» από αυτούς που ζούσαν εκείνη την εποχή. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος τον περιέγραψε ως εξής: «Ἐφραῒμ ὁ πολὺς, ἡ παραμυθία τῶν ἀθυμούντων, ἡ παιδαγωγία τῶν νέων, ἡ χειραγωγία τῶν μετανοούντων, ἡ κατὰ τῶν αἱρετικῶν ῥομφαία, τὸ δοχεῖον τοῦ Πνεύματος, τὸ σκεῦος τῶν ἀρετῶν».
