«Η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον επιτέλους κατέρρευσε», γράφει το κεντρικό άρθρο του Economist, εξαπολύοντας δρυμεία επίθεση κατά του Βρετανού πρωθυπουργού.
Στη φωτογραφία που συνοδεύει το άρθρο του Economist, ο Μπόρις Τζόνσον είναι κρεμασμένος από ένα σκοινί που έχει ήδη σπάσει, κρατώντας στα χέρια του τη Βρετανία (τις σημαίες) καθώς πέφτει.
Ολόκληρο το άρθρο:
Ο Μπόρις Τζόνσον πρέπει να φύγει αμέσως – Η Βρετανία βρίσκεται σε επικίνδυνη κατάσταση
Για μήνες, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας ξεφεύγει από το ένα σκάνδαλο μετά το άλλο. Τώρα, αφού οι βουλευτές του τον απέρριψαν αμετάκλητα, αποδέχθηκε ότι η πρωθυπουργία του τελείωσε, αλλά ζητά να παραμείνει μέχρι το φθινόπωρο. Όμως, πρέπει να φύγει αμέσως.
Ο κ. Τζόνσον «έπεσε» από την ίδια τη δική του ανεντιμότητα, οπότε κάποιοι μπορεί να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι μια απλή αλλαγή ηγεσίας θα είναι αρκετή για να επαναφέρει τη Βρετανία στον δρόμο της. Μακάρι… Αν και τα δακτυλικά αποτυπώματα του Τζόνσον βρίσκονται χαραγμένα στο σημερινό χάος, τα προβλήματα είναι πιο βαθιά από ένα και μόνο πρόσωπο.
Αν το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα δεν βρει το σθένος για να αντιμετωπίσει αυτό το γεγονός, οι πολλές κοινωνικές και οικονομικές δυσκολίες της Βρετανίας μόνο θα επιδεινωθούν.
Μέχρι το τέλος, ο Τζόνσον προσπάθησε απελπισμένα να μείνει στην εξουσία, υποστηρίζοντας ότι είχε άμεση εντολή από τον λαό. Αυτό, όμως, αποτελούσε ανέκαθεν μια ανοησία: η νομιμότητά του προερχόταν από το Κοινοβούλιο.
Όπως και ο πρώην πρόεδρος της Αμερικής, Ντόναλντ Τραμπ, όσο περισσότερο επέμενε, τόσο περισσότερο απέκλειε τον εαυτό του από το αξίωμα. Κατά την αποχώρησή του από την κυβέρνηση, ο Τζόνσον επέδειξε μια απρόβλεπτη περιφρόνηση για τα συμφέροντα του κόμματός του και του έθνους.
Αν και η «αποκήρυξή» του διήρκεσε σχεδόν δύο βασανιστικές ημέρες, η μοίρα του επισφραγίστηκε στις 5 Ιουλίου, όταν δύο υπουργοί του παραιτήθηκαν. Καταλυτική ήταν η συμπεριφορά του αναπληρωτή αρχηγού του κόμματός του, που κατηγορήθηκε από δύο άνδρες για σεξουαλική παρενόχληση σε κατάσταση μέθης. Η Ντάουνινγκ Στριτ είπε ψέματα για όσα γνώριζε ο πρωθυπουργός σχετικά με τις καταχρήσεις του Κρις Πίντσερ και ανέθεσε σε υπουργούς να επαναλάβουν τα ψέματά του -όπως ακριβώς συνέβαινε μήνες νωρίτερα για τα παράνομα κορωνοπάρτι της πανδημίας.
Απελπισμένοι από ένα ακόμη σκάνδαλο, περισσότεροι από 50 υπουργοί, βοηθοί και αξιωματούχοι συμμετείχαν σε μια φυγή στελεχών τόσο συντριπτική που το BBC δημιούργησε ζωντανή αναμετάδοση για τις παραιτήσεις, προκειμένου να μπορέσει να συμβαδίσει.
Τελικά, η κυβέρνηση είχε τόσες πολλές κενές θέσεις που δεν μπορούσε πλέον να λειτουργήσει -ένας λόγος που ο Τζόνσον δεν πρέπει να παραμείνει ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός.
Τα τρία μαθήματα που πρέπει να πάρει η επόμενη κυβέρνηση από το «στραπάτσο» του Τζόνσον
Το κόμμα του ευελπιστεί πως η αγωνία του πλησιάζει τώρα στο τέλος της. Αλλά αυτό εξαρτάται από το αν θα πάρει τα σωστά μαθήματα από την αποτυχία του Τζόνσον. Το ένα αφορά τον χαρακτήρα στην πολιτική.
Ο Τζόνσον απέρριψε την ιδέα ότι το να κυβερνάς σημαίνει να επιλέγεις. Του έλειπε η φλέβα της ηθικής για να λάβει σκληρές αποφάσεις για το εθνικό καλό, εάν αυτό απειλούσε τη δική του δημοτικότητα. Του έλειπε επίσης η σταθερότητα και η κατανόηση της λεπτομέρειας για να δει την ουσία των πολιτικών. Και απολάμβανε την καταπάτηση κανόνων και συμβάσεων.
Στη ρίζα του κυβερνητικού στιλ του βρισκόταν μια ακλόνητη πίστη στην ικανότητά του να ξεφεύγει από τα χτυπήματα, παίζοντας με τις λέξεις. Υπό μίαν έννοια, ο Τζόνσον γοήτευε, επικαιροποιούσε, στρεψοδικούσε και ψευδόταν ευθέως. Κατά καιρούς, ζητούσε ακόμη και συγγνώμη.
Ως αποτέλεσμα, τα φωτεινά σημεία στο αρχείο της διακυβέρνησής του, όπως η προμήθεια εμβολίων κατά της Covid-19 και η υποστήριξη για την Ουκρανία, κατακλύστηκαν από άλλα σκάνδαλα. Πίσω από το εκτυλισσόμενο δράμα υπήρχε ένα κενό, για το οποίο έπρεπε να υπάρχει ένα όραμα.
Οι κρίσεις δεν αποσπούσαν την προσοχή της κυβέρνησης από τη δουλειά της: έγιναν η δουλειά της. Καθώς αυξάνονταν τα σκάνδαλα, αυξάνονταν και τα ψέματα. Τελικά δεν έμεινε τίποτα άλλο.
Οι Συντηρητικοί έσπευσαν να κατηγορήσουν τα πάντα στον χαρακτήρα του Τζόνσον. Αλλά η αποχώρησή του θα είναι καθαρτική μόνο αν αναγνωρίσουν και μια δεύτερη, λιγότερο βολική αλήθεια. Ο ίδιος αποτελούσε μια απάντηση στις αντιφάσεις του κόμματός του. Πολλοί από τους σημερινούς βουλευτές των Τόρις ανήκουν στην παράδοση της πολιτικής χαμηλών φόρων, της ελευθεριακής και ελεύθερης αγοράς, ενώ άλλοι, πολλοί από τις βόρειες εκλογικές περιφέρειες, προσκολλώνται σε μια νέα πτέρυγα που κάνει μεγάλες δαπάνες, παρεμβατικές και προστατευτικές. Κέρδισαν μια πλειοψηφία 87 εδρών για τον Τζόνσον στις τελευταίες εκλογές και είναι ζωτικής σημασίας για την τύχη των Συντηρητικών στις επόμενες.
Ο χαρισματικός κ. Τζόνσον μπόρεσε να συνενώσει αυτές τις φατρίες γιατί δεν ένιωσε ποτέ την ανάγκη να επιλύσει τις αντιφάσεις τους. Αντίθετα, ήταν υπέρ του προστατευτισμού και των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου. Ήθελε μια γιορτή γραφειοκρατίας, ακόμη και όταν τιμωρούσε τις εταιρείες ενέργειας για υψηλές τιμές. Σχεδίαζε τεράστιες κρατικές δαπάνες, αλλά υποσχόταν σαρωτικές περικοπές φόρων.
Αυτή είναι η πολιτική μιας φαντασίωσης που μπορεί να εντοπιστεί και στο Brexit. Στην εκστρατεία για την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Τζόνσον υποσχέθηκε στους ψηφοφόρους ότι θα μπορούσαν να έχουν όλα όσα ήθελαν -μεγαλύτερο πλούτο, λιγότερη Ευρώπη, περισσότερη ελευθερία, λιγότερες ρυθμίσεις, περισσότερο δυναμισμό, λιγότερη μετανάστευση- και ότι η ΕΕ θα χτυπούσε την πόρτα της Βρετανίας απελπισμένη για μια συμφωνία. Λειτούργησε τόσο καλά που η φαντασίωση έγινε η αρχή της οργάνωσης των Τόρις.
Η βρετανική οικονομία βρίσκεται σε επικίνδυνη κατάσταση και ο Τζόνσον έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης
Το τρίτο μάθημα που πρέπει να πάρει η επόμενη κυβέρνηση αφορά -περισσότερο από όλα- την οικονομία. Ο Τζόνσον συχνά καυχιόταν ότι όλος ο κόσμος ζήλευε τα ρεκόρ της βρετανικής οικονομίας και το επαναλάμβανε ξανά και ξανά. Η αλήθεια είναι ότι η Βρετανία που θα αφήσει πίσω του αντιμετωπίζει σοβαρά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
Έχει τον υψηλότερο πληθωρισμό ανάμεσα στις χώρες της G7, τον οποίο οι πλούσιες κρατικές δαπάνες με δανεικά χρήματα μπόρεσαν κάλλιστα να εδραιώσουν. Όπως έγραψε πρόσφατα ο Economist, η μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ τη δεκαετία που προηγήθηκε της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-09 ήταν 2,7%. Σήμερα ο μέσος όρος είναι πιο κοντά στο 1,7%. Η Βρετανία έχει κολλήσει σε μια 15ετία χαμηλής παραγωγικότητας. Η χώρα προβλέπεται να έχει τη χαμηλότερη ανάπτυξη των G7 το 2023.
Επιπλέον, αυτή η εκρηκτική μηχανή καλείται να αντιμετωπίσει εξαιρετικές απαιτήσεις. Η βιομηχανική δράση εξαπλώνεται από τα σιδηροδρομικά συνδικάτα μέχρι τους δικηγόρους και τους γιατρούς. Καθώς το κόστος ζωής αυξάνεται, χρειάζεται μια συνεκτική και αποφασιστική κυβέρνηση για να κρατήσει το όριο των δαπανών. Η Βρετανία γερνάει. Από το 1987 έως το 2010, όταν ανέλαβαν τα καθήκοντά τους οι Τόρις, το ποσοστό του βρετανικού πληθυσμού ηλικίας άνω των 65 ετών ήταν σταθερό, στο 16%. Τώρα είναι 19% και έως το 2035 θα πλησιάζει το 25%, διογκώνοντας το κόστος των παροχών και την επιβάρυνση του συστήματος υγείας, που ήδη λυγίζει κάτω από το βάρος των ασθενών που δεν λαμβάνουν θεραπεία.
Η Βρετανία πρέπει επίσης να επιταχύνει τη μετάβασή της σε μια οικονομία μηδενικών εκπομπών, που απαιτεί ένα τεράστιο πρόγραμμα επενδύσεων. Έχει φιλοδοξίες να διατηρήσει τη θέση της σε έναν κόσμο όπου η Ρωσία και η Κίνα δείχνουν το βάρος τους, αλλά οι ένοπλες δυνάμεις της είναι μικρές και ανεπαρκώς εξοπλισμένες. Η Σκωτία και η Βόρεια Ιρλανδία είναι ανήσυχες στην Ένωση και το Γουέστμινστερ δεν έχει κανένα σχέδιο για να τις ικανοποιήσει.
Η Βρετανία βρίσκεται σε επικίνδυνη κατάσταση. Η χώρα είναι πιο φτωχή από όσο νομίζει. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έχει αυξηθεί, η στερλίνα έχει υποχωρήσει και το κόστος των τόκων του χρέους αυξάνεται.
Εάν η επόμενη κυβέρνηση επιμείνει να αυξήσει τις δαπάνες και ταυτόχρονα να μειώσει τους φόρους, θα μπορούσε να φέρει την πραγματική κρίση.
Η εποχή που όλα ήταν δυνατά έχει τελειώσει. Με την αποχώρηση του Τζόνσον, η πολιτική πρέπει για άλλη μια φορά να αφομοιώσει την πραγματικότητα.
