- Γεώργιος Μπαμπινιώτης
- https://www.facebook.com/
Θα επιχειρήσω να μοιρασθώ μαζί σας μερικές «γλωσσ(ολογ)ικές σκέψεις», χρήσιμες ―φρονώ― για όλους όσοι αγαπούν την γλώσσα, και μάλιστα για ανθρώπους που άμεσα ή έμμεσα ασχολούνται με την γλώσσα.
Ξεκινώ με μερικές σκέψεις για την σχέση τού ΡΗΜΑΤΟΣ με τις ΠΡΑΞΕΙΣ και την ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ γενικότερα, διότι δεν είναι τυχαίο ότι η βάση τής γλωσσικής οργάνωσης τής ανθρώπινης γλώσσας, η ΠΡΟΤΑΣΗ, στηρίζεται στο ρήμα (όπως κι αν δηλώνεται τυπολογικά), ενώ όλα τα άλλα στοιχεία έχουν ρόλο ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ.
Η Ελληνική έχει ένα καίριο γλωσσικό χαρακτηριστικό: τις ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ. Πρόκειται για 18 προθέσεις (6 μονοσύλλαβες και 12 δισύλλαβες): εις, εν, εκ, προ, προς, συν ― ανά, κατά, διά, μετά, παρά – αμφί, αντί, επί, περί – από, υπό, υπέρ. «Γενικής χρήσεως» προθέσεις σήμερα είναι 4: με (< μετά), σε (< εις), για (< διά), από. «Ειδικής χρήσεως», ήτοι με ειδικότερη σημασία, χρησιμοποιούνται αυτούσιες οι άλλες 18 (η από είναι και «γενικής χρήσεως»). Υπάρχουν βεβαίως και οι «καταχρηστικές» (άνευ, δίχως, χωρίς, εκτός, εντός, μέχρι, μεταξύ, ένεκα, εναντίον, ενώπιον, λόγω, χάριν) και οι «περιφραστικές» (πριν από, πάνω από /σε, κάτω από/σε, μπροστά από, γύρω από, μέσα σε, έξω από). Όλες μαζί οι προθέσεις σε συντακτικό μεν επίπεδο εξειδικεύουν το ρήμα δηλώνοντας πλήθος επιρρηματικών σημασιών (χρόνο, χώρο, τρόπο, αιτία, συμπέρασμα, εναντίωση κ.ά.), σε γραμματικό δε επίπεδο και οι 18 προθέσεις χρησιμοποιούνται στην σύνθεση με ρήματα (ως «προρρηματικά») και ονόματα, καθώς και στα παράγωγά τους. Έτσι δημιουργείται ένας τεράστιος λεξιλογικός θησαυρός που διευρύνει τις σημασιολογικές δυνατότητες τής Ελληνικής.
