Ο Γιόχαν Γκούσταφ Ντρόιζεν (Johann Gustav Droysen, 6 Ιουλίου 1808 – 19 Ιουνίου 1884) ήταν Γερμανός ιστορικός. Το έργο του για τον Μέγα Αλέξανδρο ήταν το πρώτο που παρουσίασε μια νέα σχολή σκέψης των Γερμανών ιστορικών, η οποία εξιδανίκευσε την μορφή εξουσίας και ισχύος των λεγομένων μεγάλων ανδρών.
Ο Ντρόιζεν γεννήθηκε στο Treptow της Πομερανίας. Ο πατέρας του, Γιόχαν Κριστόφ Ντρόιζεν (Johann Christoph Droysen), ήταν στρατιωτικός ιερέας και παρών στην φημισμένη πολιορκία της πόλης Kolberg, το 1806–1807. Ως παιδί, ο Ντρόιζεν έγινε μάρτυρας κάποιων στρατιωτικών επιχειρήσεων, κατά την διάρκεια του απελευθερωτικού πολέμου της Πρωσίας κατά του Ναπολέοντα. Από τότε, ο πατέρας του έγινε πάστορας στο Greifenhagen, στην συνοικία του Στσέτσιν, που ήταν κατεχόμενη από την Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία, για το μεγαλύτερο μέρος του 1813. Αυτές οι νεανικές του εμπειρίες, τον οδήγησαν σε μια φλογερή προσήλωση στο Βασίλειο της Πρωσίας. Παρακολούθησε το γυμνάσιο του Στσέτσιν και φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (σήμερα Humboldt-Universität -Πανεπιστήμιο Χούμπολτ). Το 1829 δίδαξε στο Graues Kloster, μία από τις παλαιότερες σχολές του Βερολίνου. Εκτός από την εργασία του εκεί, ο Ντρόιζεν έκανε διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο Χούμπολτ από το 1833, χωρίς να κατέχει πανεπιστημιακή έδρα, ως Privatdozent, και από το 1835 ως καθηγητής χωρίς μισθό. Ο διάσημος ιστορικός Jacob Burckhardt, τον επισκέφθηκε στην τάξη στο τελευταίο του εξάμηνο (1839–40).
Κατά την διάρκεια των ετών αυτών, ο Ντρόιζεν μελέτησε την κλασική αρχαιότητα. Εξέδωσε μια μετάφραση του Αισχύλου το 1832 και μια παράφραση του Αριστοφάνη (1835–1838) αλλά το έργο με το οποίο έγινε διάσημος ως ιστορικός, ήταν το Geschichte Alexanders des Grossen (Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου – Βερολίνο, 1833 και λοιπές εκδόσεις), ένα βιβλίο που επί μακρόν παρέμεινε η καλύτερη εργασία περί Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κατά κάποιον τρόπο, το έργο αυτό αποτέλεσε την αρχή μιας νέας σχολής σκέψης των Γερμανών ιστορικών, που εξιδανίκευε την εξουσία και την επιτυχία, ένα εννοιολογικό πλαίσιο βασισμένο στην διδασκαλία του Χέγκελ. Ο Ντρόιζεν συνέχισε την βιογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με έργα που είχαν να κάνουν με τους Διαδόχους και Επιγόνους του Αλεξάνδρου, που εκδόθηκαν με τον τίτλο Geschichte des Hellenismus (Αμβούργο, 1836–1843), (Ἱστορία των Ελληνιστικών χρόνων). Μια νέα και αναθεωρημένη έκδοση όλου του έργου εκδόθηκε το 1885 και μεταφράστηκε στην γαλλική γλώσσα. Ο Ντρόιζεν είδε την ελληνιστική εποχή, όχι σαν μια περίοδο παρακμής αλλά σαν μια μορφή παγκοσμιοποίησης, που επέτρεπε στον καθένα ανεξαρτήτως καταγωγής να μιλά, να συμπεριφέρεται και να ζει σαν Έλληνας.
Το έργο του, Vorlesung des Freiheitskrieg (Παραδόσεις για τον Απελευθερωτικό Πόλεμο) εμφανίστηκε το 1846 και το Σχεδίασμα των αρχών της Ιστορίας, που εκδόθηκε το 1858 και μεταφράστηκε το 1893, διαβάστηκε σε όλα τα γερμανικά πανεπιστήμια. Ακολούθησε το Erhebung der Geschichte zum Rang einer Wissenschaft, (Αναγωγή της Ιστορίας σε Επιστήμη, 1863), μια μεθοδολογική μελέτη, που αντανακλά την δική του νέα προσέγγιση στην έρευνα και την συγγραφή.
Η Ιστορία συναντά την Πολιτική
Το 1840, ο Ντρόιζεν διορίστηκε καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου. Εκεί, το πολιτικό κίνημα για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των δουκάτων του Έλβα, των οποίων το Κίελο αποτελούσε το κέντρο, προσείλκυσε το ενδιαφέρον του. Όπως ο Friedrich Christoph Dahlmann, ο Ντρόυζεν έθεσε την ιστορική του πολυμάθεια, στην υπηρεσία των δουκάτων του Σλέσβιχ και Χολστάιν και συνέθεσε την έκκληση του 1844, με την οποία τα κρατίδια αυτά διαμαρτυρήθηκαν, ενάντια στην πρόθεση του βασιλιά Χριστιανού του 8ου της Δανίας, να αλλάξει τον νόμο της διαδοχής στα δουκάτα, ένα ζήτημα για το οποίο έγινε διαπραγμάτευση κατά το Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1852, και επιλύθηκε τελικά με πόλεμο μεταξύ της Δανίας και των συμμαχικών δυνάμεων Αυστρίας και Πρωσίας, στον 2ο Πόλεμο του Σλέσβιχ.
Η πρώτη μεγάλη πολιτική παρουσία του Ντρόιζεν συνέβη το 1843, στην 1000ή επέτειο της Συνθήκης του Βερντέν, που υπογράφηκε από τον Καρόλο τον Φαλακρό και τον Λουδοβίκο τον Γερμανικό, εγγονούς του Καρλομάγνου. Ο Ντρόιζεν βρήκε στο γεγονός αυτό την μαρτυρία του νεώτερου γερμανικού έθνους. Αργότερα έκανε μια διάλεξη σε πολυπληθές ακροατήριο στο Βερολίνο, με τίτλο “η Συνθήκη του Βερντέν”, η οποία έγινε αποδεκτή με ενθουσιασμό όχι μόνο από τους ακροατές αλλα και από τον ίδιο τον Γερμανό αυτοκράτορα.
Υποστήριξη προς την Πρωσική ηγεμονία
Το 1848, εκλέχθηκε μέλος του επαναστατικού Κοινοβουλίου της Φρανκφούρτης και διετέλεσε γραμματέας της επιτροπής για την εκπόνηση συντάγματος. Ήταν καθοριστικός υποστηρικτής της Πρωσικής υπεροχής, βλέποντάς την ως τον μόνο εφικτό τρόπο για την Γερμανική ενοποίηση.
Δεν μπορούμε να αποκρύψουμε το γεγονός ότι, όλο το Γερμανικό ζήτημα αποτελεί μια απλή επιλογή, Πρωσίας ή Αυστρίας. Στα κράτη αυτά, η γερμανική ζωή έχει θετικούς και αρνητικούς πόλους – στην πρώτη περίπτωση, ανήκουν όλα τα συμφέροντα τα οποία είναι εθνικά και μεταρρυθμιστικά και στην δεύτερη, τα δυναστικά και καταστροφικά. Το Γερμανικό ζήτημα δεν είναι ένα συνταγματικό ζήτημα αλλά ένα ζήτημα ισχύος, και η Πρωσική μοναρχία είναι τώρα καθ’ολοκληρίαν γερμανική ενώ εκείνη της Αυστρίας, όχι.
Ο Ντρόυζεν ήταν ένα από τα πρώτα μέλη που αποσύρθηκαν από το Κοινοβούλιο της Φρανκφούρτης, όταν ο βασιλιάς Φρειδερίκος Γουλιέλμος ο 4ος της Πρωσίας αρνήθηκε το αυτοκρατορικό στέμμα το 1849. Στα επόμενα δύο χρόνια, ο Ντρόυζεν συνέχισε να υποστηρίζει τον αγώνα των δουκάτων και το 1850, με τον Καρλ Ζάμβερ (Carl Samwer), εξέδωσε ένα έργο για την ιστορία των σχέσεων μεταξύ της Δανίας και των Σλέσβιχ-Χολστάιν, με τίτλο Die Herzogthümer Schleswig-Holstein und das Königreich Dänemark seit dem Jahre 1800 (Τα δουκάτα Σλέσβιγκ-Χολστάιν και το βασίλειο της Δανίας από το έτος 1800, Αμβούργο, 1850). Το έργο αυτό είχε μεγάλη πολιτική σημασία και συνέβαλε στην διαμόρφωση της γερμανικής κοινής γνώμης σε σχέση με τα δικαιώματα των δουκάτων κατά τον αγώνα τους εναντίον της Δανίας.
Κληροδότημα στην Πρωσική ιστοριογραφία
Κατά τα τελευταία του χρόνια, ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά με την Πρωσική ιστορία. Μετά το 1851 διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ιένας. Το 1859 κλήθηκε στο Βερολίνο, όπου παρέμεινε μέχρι το θάνατό του. Το 1851 συνέγραψε τον βίο του κόμη Γιόρκ βον Βάρτενμπουργκ (Ludwig Yorck von Wartenburg) (Βερολίνο, 1851–1852), που θεωρείται μία από τις καλύτερες βιογραφίες της Γερμανικής γλώσσας. Στην συνέχεια ξεκίνησε το μεγάλο του έργο για την Geschichte der preussischen Politik (Ιστορία της Πρωσικής Πολιτικής, Βερολίνο, 1855–1886). Εκδόθηκαν επτά τόμοι, ο τελευταίος μετά θάνατον. Το συνολικό έργο τελικά κατέλαβε 32 τόμους. Παρουσιάζει μια πλήρη ιστορία για την άνοδο της Πρωσικής μοναρχίας, μέχρι το έτος 1756. Όπως όλα τα έργα του Ντρόιζεν, εμφανίζει κι αυτό μιαν έντονη ιδιαιτερότητα και την πρόθεση ανίχνευσης των τρόπων με τους οποίους οι δυνάμεις του ιστορικού γίγνεσθαι παίρνουν την θέση τους στην Ιστορία.
Προσωπική ζωή
Ο Ντρόιζεν παντρεύτηκε δύο φορές και πέθανε στο Βερολίνο. Ο μεγαλύτερος γιος του, ο Γκούσταφ, έγραψε μερικά γνωστά ιστορικά έργα με τίτλους, Gustav Adolf (Λειψία, 1869–1870), μια μελέτη για τον Γουσταύο Αδόλφο, τον βασιλιά της Σουηδίας, κατά την διάρκεια του Τριακονταετούς Πολέμου, Herzog Bernhard von Weimar (Λειψία, 1885), μια μελέτη για τον δούκα Βερνάρδο της Βαϊμάρης, έναν ικανό Προτεστάντη στρατηγό, κατά την διάρκεια του Τριακονταετούς Πολέμου, Historischer Handatlas (Λειψία, 1885), μια γεωγραφική ανάλυση των ιστορικών και εδαφικών αλλαγών, καθώς και αρκετά συγγράμματα για διάφορα γεγονότα του προαναφερθέντος πολέμου. Ένας άλλος γιος του, ο Χανς Ντρόιζεν, συνέγραψε κάποια έργα για την ελληνική ιστορία και αρχαιότητα.
Ελληνικές μεταφράσεις
- Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, 2 τόμοι. Μετάφραση Ρένου Αποστολίδη, σχόλια και σημειώσεις από τον ίδιο και τους Ήρκο και Στάντη Αποστολίδη (3η έκδοση από την Τράπεζα Πίστεως, 1996-99)
- Ιστορία των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, 2 τόμοι από τους ίδιους συντελεστές (3η έκδοση από την ALPHA Τράπεζα, 2002)
- Ιστορία των Επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, 2 τόμοι από τους ίδιους συντελεστές (ALPHA Τράπεζα, 2006-11)
