Η έκδοση του πρώτου τεύχους του “Ελληνόπουλου” το 1958

Επρόκειτο για μία ακόμη εκδοτική προσπάθεια, που στόχευε στο νεανικό αναγνωστικό κοινό.

  • Γράφει ο Κώστας Γ. Τσικνάκης

 

Τη Μεγάλη Πέμπτη, 10 Απριλίου 1958, έκανε την εμφάνισή του το πρώτο τεύχος του εβδομαδιαίου νεανικού περιοδικού «Ελληνόπουλο». Επρόκειτο για μία ακόμη εκδοτική προσπάθεια, που στόχευε στο νεανικό αναγνωστικό κοινό.
Η ημερομηνία που επιλέχθηκε δεν ήταν τυχαία. Όσοι είχαν επωμιστεί την πρωτοβουλία για την έκδοση θεωρούσαν ότι η περίοδος της Μεγάλης Εβδομάδας, οπότε οι μαθητές και οι μαθήτριες βρίσκονταν σε διακοπές, αποτελούσε ιδανική περίοδο για την ευρεία διάδοση του καινούργιου εντύπου. Το τεύχος, όπως ήταν αναμενόμενο, συνδεόταν με το πνεύμα των ημερών.

Στο εξώφυλλό του υπήρχε χρωματιστό σχέδιο. Παρουσίαζε δύο καλοντυμένα παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, να τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά τους. Το κορίτσι, κρατούσε με το αριστερό του χέρι μικρό καλάθι, γεμάτο με κόκκινα αυγά. Στο βάθος, πίσω από δέντρα, διακρινόταν μία εκκλησία. Στην κορυφή του καμπαναριού της ήταν ευδιάκριτος ο σταυρός ενώ στον εξώστη του κυμάτιζε η ελληνική σημαία. Ψηλά, στον γαλάζιο ουρανό, πετούσε ένα χελιδόνι. Το σχέδιο, αντιπροσώπευε πολύ παραστατικά το κλίμα της εποχής. Δεν σημειώνεται, κι αυτό είναι περίεργο, το όνομα του δημιουργού του. Μόνο εικασίες μπορούν να διατυπωθούν για το πρόσωπό του.

Η ύλη του τεύχους ήταν πλούσια. Περιλάμβανε αρκετά καλογραμμένα κείμενα: διηγήματα, ποιήματα, αστυνομικές περιπέτειες. Συντάκτες τους ήταν πρόσωπα του πνευματικού κόσμου της εποχής, καταξιωμένα στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας.
Το περιοδικό «Ελληνόπουλο» υπήρξε από τις πιο ενδιαφέρουσες εκδοτικές πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1950.

Αποτελούσε συνέχεια, όπως σημειωνόταν και στο προλογικό σημείωμα, του ομότιτλου περιοδικού που είχε κυκλοφορήσει το 1945, το οποίο είχε δημιουργήσει νέα δεδομένα στον νεανικό τύπο της εποχής.

Εκδότης και διευθυντής της νέας περιόδου ήταν ο παιδαγωγός, συγγραφέας και εκδότης Χάρης Σ. Πάτσης (1913-2010). Είχε σπουδάσει παιδαγωγικά και γνώριζε σε βάθος τα προβλήματα της παιδείας. Από το 1945, οπότε δημιούργησε τον ομώνυμο εκδοτικό οργανισμό, ανέπτυσσε πολύπλευρη δραστηριότητα. Ιδιαίτερη απήχηση είχε στον μαθητικό κόσμο της εποχής η «Εγκυκλοπαίδεια των Νέων». Κυκλοφορούσε σε είκοσι οκτώ τόμους και τα επιμελημένα λήμματά της ήταν γραμμένα στη δημοτική γλώσσα.

Άτυπος υπεύθυνος σύνταξης του εντύπου ανέλαβε ο Άλκης Τροπαιάτης (1909-1999), από τα γνωστότερα πρόσωπα στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας. Είχε μεγάλη εμπειρία στον χώρο των νεανικών εντύπων αφού, την ίδια περίοδο, εξέδιδε το περιοδικό «Ο Φίλος του Παιδιού» (1950-1961).

Το περιοδικό ξεκίνησε τη διαδρομή του κάτω από τις ευνοϊκότερες συνθήκες. Καθώς δεν αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα, από τους βασικότερους όρους για την ευόδωση οποιασδήποτε εκδοτικής προσπάθειας, κατάφερε σταδιακά να εξασφαλίσει εκλεκτές συνεργασίες.

Τα λογοτεχνικά κείμενα υπέγραφαν οι Γεώργιος Αθάνας, Κωστής Βελμύρας, Δημήτρης Γιάκος, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Τάκης Λάππας και Άλκης Τροπαιάτης· τις αστυνομικές περιπέτειες ο Τζίμμυ Κορίνης· τα λαογραφικά άρθρα ο Τάσος Ν. Πετρής· τα χρονογραφήματα ο Νίκος Τσεκούρας, χρησιμοποιώντας το γνωστό στο νεανικό αναγνωστικό κοινό της εποχής ψευδώνυμο «Ο μπάρμπα Μίλτος»· τις διασκευές και τις μεταφράσεις κειμένων της παγκόσμιας λογοτεχνίας οι Καλλιόπη Α. Σφαέλλου και Αθηνά Τσιριμώκου.
Τα πράγματα, ωστόσο, δεν εξελίχθηκαν ομαλά. Ύστερα από την έκδοση του 38ου τεύχους, στις 10 Ιανουαρίου 1959, το περιοδικό υποχρεώθηκε να διακόψει την έκδοσή του.

Οι λόγοι αποτυχίας του φιλόδοξου εκδοτικού εγχειρήματος είναι πολλοί. Κατά κύριο λόγο συνδέονται με τη συγκεχυμένη εικόνα που, από ένα χρονικό σημείο και ύστερα, εξέπεμπε το έντυπο προς το ιδιαίτερα απαιτητικό νεανικό αναγνωστικό κοινό της εποχής.

Πρωταρχικός στόχος του Χάρη Πάτση ήταν το «Ελληνόπουλο», να βαδίσει στα ίχνη του ομότιτλου περιοδικού της προηγούμενης δεκαετίας. Ο σχεδιασμός του, όμως, υπήρξε ατυχής. Δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι, το κενό που υπήρχε στον χώρο των νεανικών εντύπων, είχε προλάβει να καλύψει, ήδη από το 1956, η «Διάπλασις των Παίδων». Το ιστορικό περιοδικό, κάτω από τη διεύθυνση του δημοσιογράφου Κώστα Ε. Παράσχου, είχε εισέλθει στην τελευταία περίοδο έκδοσής του, γνωρίζοντας απρόσμενη εκδοτική επιτυχία. Αντιλαμβανόμενος το λάθος του ο Χάρης Πάτσης, επιχείρησε να αλλάξει τον προσανατολισμό του «Ελληνόπουλου», γεγονός που οδήγησε στην αποχώρηση του Άλκη Τροπαιάτη.

Σε μία προσπάθεια προσέλκυσης νεαρών αναγνωστών, που έδειχναν προτίμηση στην αστυνομική λογοτεχνία και στα κείμενα περιπετειώδους πλοκής, συντάκτης της ύλης ανέλαβε ο Τζίμμυ Κορίνης. Παρότι νεαρής ηλικίας, διέθετε ήδη εκδοτική εμπειρία. Είχε συνεργαστεί τα προηγούμενα χρόνια, μεταξύ άλλων, με το αστυνομικό περιοδικό «Μάσκα».

Η κίνηση αποδείχτηκε λανθασμένη αφού δημιούργησε καινούργια προβλήματα. Γρήγορα αποχώρησε ο νέος συντάκτης της ύλης και την ευθύνη της έκδοσης επωμίστηκε εξολοκλήρου ο Χάρης Πάτσης. Το έντυπο συνέχισε να εκδίδεται μέσα σε ένα ρευστό περιβάλλον. Από τις σελίδες των τευχών που κυκλοφορούσαν απουσίαζαν τα επώνυμα κείμενα και κυριαρχούσαν πλέον οι μεταφράσεις.

Η περίοδος των καλοκαιριού, που μεσολάβησε, δεν άλλαξε την εικόνα. Τους μήνες εκείνους, κατά κοινή διαπίστωση, τα παιδικά περιοδικά εξασφάλιζαν περισσότερους αναγνώστες, καθώς οι μαθητές και οι μαθήτριες κατέφευγαν στα εξωσχολικά έντυπα και αναζητούσαν όσα τους ικανοποιούσαν. Το διάβασμά τους συνέχιζαν και κατά τη σχολική περίοδο. Από τη στιγμή που δεν συνέβη αυτό, το μέλλον για την έκδοση προδιαγραφόταν δυσοίωνο.

Από τον Χάρη Πάτση καταβλήθηκε μία τελευταία προσπάθεια αλλαγών στην ύλη.

Προκειμένου να αναθερμάνει το ενδιαφέρον του νεανικού κοινού για το περιοδικό, επανέφερε ως διευθυντή ύλης τον Άλκη Τροπαιάτη. Αυτός, με το κύρος που διέθετε, κατάφερε να εξασφαλίσει τη συνεργασία γνωστών συγγραφέων. Η κίνηση αποδείχτηκε επιτυχημένη καθώς για μικρό χρονικό διάστημα υπήρξε ανταπόκριση από την πλευρά του αναγνωστικού κοινού.

Γρήγορα, ωστόσο, επανεμφανίστηκαν τα προβλήματα. Ο Άλκης Τροπαιάτης εγκατέλειψε ξανά την προσπάθεια. Νέος διευθυντής ύλης ανέλαβε ο Βασίλης Σουρβίνος. Οι εκκλήσεις του σε διάφορους συγγραφείς να ενισχύσουν το περιοδικό, δημοσιεύοντας κείμενά τους, βρήκε ανταπόκριση από ορισμένους. Ανάμεσά τους ήταν η Γαλάτεια Καζαντζάκη. Ο ενθουσιασμός που επικράτησε για την άρση του αδιεξόδου αποδείχτηκε παροδικός. Η αναστολή έκδοσης του «Ελληνόπουλου», κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν μπορούσε να αποφευχθεί.

Σχετικά Άρθρα

Leave a Comment

Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, δίνετε την συγκατάθεσή σας για την χρήση των cookies. Aποδοχή