Την στιγμή που οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να απομονώσουν την Ρωσία και να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα, η Σερβία ενισχύει τις σχέσεις της με την Μόσχα μέσω συμφωνίας για το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η Σερβία είναι υποψήφια προς ένταξιν χώρα στην Ευρωπαϊκή Ενωση εδώ και δέκα χρόνια, αλλά διατηρεί στενές σχέσεις με το Κρεμλίνο. Το Βελιγράδι καταδίκασε στον ΟΗΕ την εισβολή της Ουκρανίας από την Ρωσία, αλλά αρνείται να συμμετάσχει στις κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Η Σερβία των 7 εκατομμυρίων κατοίκων εξασφάλισε «πολύ ευνοϊκή» συμφωνία για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου για τρία χρόνια, ανακοίνωσε ο πρόεδρος της χώρας Αλεξάνταρ Βούτσιτς έπειτα από τηλεφωνική συνομιλία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Το Κρεμλίνο περιορίσθηκε να δηλώσει ότι η Μόσχα «θα συνεχίσει να προμηθεύει την Σερβία με φυσικό αέριο χωρίς διακοπή», αλλά ο σέρβος πρόεδρος επέμεινε θριαμβολογώντας ότι είναι «μακράν η καλύτερη συμφωνία στην Ευρώπη».
«Θα έχουμε έναν ασφαλή χειμώνα ως προς την τροφοδοσία σε φυσικό αέριο», είπε προβλέποντας ότι ο λογαριασμός θα είναι 10 έως 12 φορές μικρότερος σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι ευρωπαϊκές χώρες συμφώνησαν με δυσκολία αυτήν την εβδομάδα για την διακοπή μεγάλου μέρους των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου για να πλήξουν την χρηματοδότηση του πολέμου.
Το ευρωπαϊκό μπλοκ επιδιώκει επίσης την μείωση της εξάρτησής του από το φυσικό αέριο. Η Μόσχα έχει κλείσει την βάνα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά ένα ολικό εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο είναι μακρινό ενδεχόμενο.
«Αδελφική ρήτρα»
Οι Βρυξέλλες καταδίκασαν τη συμφωνία του Βελιγραδίου με την Μόσχα, με την Κομισιόν να διαμηνύει ότι αναμένει από την Σερβία «να μην ενισχύσει περαιτέρω τις σχέσεις με την Ρωσία».
«Οι υποψήφιες χώρες, περιλαμβανομένης της Σερβίας, θα πρέπει προοδευτικά να ευθυγραμμίσουν τις πολιτικές του απέναντι σε τρίτες χώρες με τις πολιτικές και τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, περιλαμβανομένης και της λήψης περιοριστικών μέτρων», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πέτερ Στάνο.
Επισήμως, το Βελιγράδι εξακολουθεί να προβάλλει ότι η ένταξη στην ΕΕ αποτελεί προτεραιότητα, όμως αποφεύγει να λάβει οποιοδήποτε μέτρο κατά της Ρωσίας. Τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης διατυπώνουν θέσεις που θα μπορούσαν να έχουν γραφτεί από το Κρεμλίνο.
Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ αναμένεται στις αρχές της επόμενης εβδομάδας στο Βελιγράδι, σύμφωνα με ανακοίνωση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών. Πρόσφατα δήλωσε σε σέρβους δημοσιογράφους ότι η Ρωσία είναι «βέβαιη» ότι η Σερβία «θα συνεχίσει να κάνει έξυπνες επιλογές».
Σέρβοι αξιωματούχοι κατηγορούν την Δύση ότι ασκεί πιέσεις προς το Βελιγράδι για να εφαρμόσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και ορισμένοι κάνουν λόγο ακόμη και για εγκατάλειψη της υποψηφιότητας ένταξης στην ΕΕ.
«Είναι σαν να έχουν περάσει την τελευταία δεκαετία προετοιμάζοντας την κοινωνία, όχι για ένταξη στην ΕΕ, αλλά για μια συμμαχία με την Μόσχα», δηλώνει ο Σέρτζαν Τσβίτζιτς, της ομάδας BiEPAG (Balkans in Europe Policy Advisory Group).
Οι λεπτομέρειες της ρωσοσερβικής συμφωνίας δεν έχουν ανακοινωθεί.
Ομως, «υπάρχει πάντα μία “αδελφική ρήτρα” που συνοδεύει στις ευνοϊκές τιμές, η οποία δεν υπάρχει στο συμβόλαιο, αλλά επιφέρει επιπλέον διευθετήσεις ή πολιτικές παραχωρήσεις», λέει ο Γκόραν Βάσιτς, ειδικός σε θέματα Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο του Νόβι Σαντ.
Μονοπώλιο
Οι σερβικές αρχές διαψεύδουν ότι η προμήθεια φυσικού αερίου σε φιλική τιμή αποτελεί «ανταμοιβή».
«Οσοι μας κατηγορούν ότι δεν επιβάλλουμε κυρώσεις κατά της Ρωσίας εξαιτίας μίας συμφωνίας αερίου πρέπει να ντρέπονται», δήλωσε η πρωθυπουργός Ανα Μπέρναμπιτς.
«Η μη επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας είναι θέμα αρχής», πρόσθεσε.
Το Βελιγράδι χρωστάει χάρη στην Ρωσία που αρνήθηκε να αναγνωρίσει το Κόσοβο και προβάλλει τους «ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με την μεγάλη αδελφή Ρωσία».
Ομως, εκ των πραγμάτων, η Σερβία δεν έχει κανένα περιθώριο κινήσεων. Το προηγούμενο συμβόλαιο προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου, επίσης με πολύ ευνοϊκές τιμές, έληγε χωρίς να υπάρχει βιώσιμη εναλλακτική λύση για το Βελιγράδι στο προσεχές μέλλον.
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η Σερβία πρόσφερε σταδιακά στην Μόσχα το μονοπώλιο στον ενεργειακό τομέα με την κατασκευή αγωγών φυσικού αερίου που προορίζονται αποκλειστικά για το ρωσικό φυσικό αέριο.
Το 2008, την χρονιά της κήρυξης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, το Βελιγράδι πούλησε την πλειοψηφία της NIS, της σερβικής εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου, στην ρωσική Gazprom. Ηταν το τίμημα για το βέτο που πρόβαλε η Μόσχα στον ΟΗΕ για να αναγνώριση της πρώην σερβικής επαρχίας.
«Είναι προφανές ότι καθ’ όλο αυτό το διάστημα υπήρχε ένα καλά οργανωμένο λόμπι που υπερασπίσθηκε αυτό το μονοπώλιο και συνεχίζει να το υπερασπίζεται», λέει ο Γκόραν Βάσιτς.
