Ο Ιλιά Ρομάνοβιτς Πριγκόζιν (Илья́ Рома́нович Приго́жин, 25 Ιανουαρίου 1917 – 28 Μαΐου 2003) ήταν ρωσικής καταγωγής, πολιτογραφημένος Βέλγος φυσικοχημικός που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1977 για τις συνεισφορές του στη θερμοδυναμική εκτός ισορροπίας.
Ο Πριγκοζιν γεννήθηκε στη Μόσχα μερικούς μήνες πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Ο πατέρας του, Ρόμαν (Ruvim Abramovich) Πριγκοζίν, ήταν χημικός μηχανικός στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μόσχας. Η μητέρα του, Ιουλία Βιχμάν (Yulia Vikhman), ήταν πιανίστρια. Επειδή η οικογένεια είχε επικριτική στάση απέναντι στο νέο σοβιετικό καθεστώς, εγκατέλειψαν τη Ρωσία το 1921. Αρχικά πήγαν στη Γερμανία και το 1929 εγκαταστάθηκαν στο Βέλγιο, όπου ο Πριγκοζίν έλαβε τη βελγική υπηκοότητα το 1949.
Ο Πριγκοζιν σπούδασε χημεία στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, όπου έγινε καθηγητής το 1949. Το 1959 διορίστηκε διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Σολβέ (των περίφημων Συνεδρίων Solvay) στις Βρυξέλλες. Τον ίδιο χρόνο άρχισε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν των ΗΠΑ, όπου αργότερα διορίστηκε Καθηγητής της έδρας «Regental» και της έδρας φυσικής και χημείας «Ashbel Smith». Από το 1961 έως το 1966 συνεργάστηκε με το Ινστιτούτο Enrico Fermi στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Στο Ώστιν το 1967 υπήρξε συνιδρυτής του κέντρου που μετέπειτα ονομάστηκε «Κέντρο Πολύπλοκων Κβαντικών Συστημάτων». Την ίδια χρονιά επέστρεψε στο Βέλγιο, όπου έγινε διευθυντής του Κέντρου για τη Στατιστική Μηχανική και τη Θερμοδυναμική (Center for Statistical Mechanics and Thermodynamics).
Διετέλεσε μέλος πλήθους επιστημονικών οργανισμών και έλαβε πλήθος βραβείων και 53 τιμητικά διπλώματα. Το 1955 απενεμήθηκε στον Πριγκοζίν το επιστημονικό βραβείο Francqui. Για τις μελέτες του στη θερμοδυναμική εκτός ισορροπίας και στη μη αναστρεψιμότητα βραβεύθηκε το 1976 με το Μετάλλιο Rumford και το 1977 με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας. Το 1977 έλαβε τον τίτλο του υποκόμητα από τον βασιλιά του Βελγίου. Το 1997 υπήρξε συνιδρυτής της Διεθνούς Επιτροπής για την Εξ αποστάσεως εκπαίδευση (CODE). Μέχρι τον θάνατό του, διετέλεσε πρόεδρος της Διεθνούς Ακαδημίας Επιστημών και το 1997 υπήρξε ένας από τους συνιδρυτές της Διεθνούς Επιτροπής για την Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (CODE).
Η πρώτη σύζυγος του Πριγκοζίν ήταν η Βελγίδα ποιήτρια Ελέν Ζοφέ (Hélène Jofé-Prigogine), με την οποία απέκτησαν έναν γιο, τον Υβ (Yves) το 1945. Μετά το διαζύγιό τους, ο Πριγκοζίν νυμφεύθηκε το 1961 τη Μαρία Προκόποβιτς (Maria Prokopowicz-Prigogine), μια πολωνικής καταγωγής χημικό με την οποία απέκτησαν επίσης έναν γιο, τον Πασκάλ (Pascal) το 1970.
Έρευνα
Ο Πριγκοζίν είναι γνωστός για τον προσδιορισμό των δομών έκλυσης και του ρόλου τους στα θερμοδυναμικά συστήματα μακράν της θερμοδυναμικής ισορροπίας. Για αυτές του τις ανακαλύψεις βραβεύθηκε το 1977 με το Βραβείο Νόμπελ.
