Ο Καναλέτο (πραγματικό όνομα Τζοβάνι Αντόνιο Κανάλ, ιταλ. Giovanni Antonio Canal, 17 Οκτωβρίου 1697 – 19 Απριλίου 1768) ήταν διάσημος Βενετός ζωγράφος της εποχής του ροκοκό, ο οποίος διακρίθηκε ιδιαίτερα στη ζωγραφική τοπίων (vedute).
Ο Καναλέτο γεννήθηκε στη Βενετία στις 17 ή 18 Οκτωβρίου 1697. Ήταν γιος του Μπερνάρντο Κανάλ (απ’ όπου και το προσωνύμιο «Καναλέττο» = μικρό κανάλι) και της Αρτεμισία Μπαρμπιέρι. Πρώτοι δάσκαλοί του στη ζωγραφική ήταν ο πατέρας του, ο οποίος ήταν επαγγελματίας ζωγράφος θεατρικών σκηνών και ο αδελφός του. Σταδιακά ανέλαβε την εργασία του πατέρα του, αλλά το 1719-20 ύστερα από μια επίσκεψή του στη Ρώμη, επηρεάστηκε έντονα από την εργασία του ζωγράφου τοπίων Τζοβάνι Πάολο Πανίνι και αποφάσισε να μεταβληθεί σε ζωγράφο τοπίων. Περίπου στα 1723 άρχισε να ζωγραφίζει καθημερινές σκηνές και εικόνες της πόλης του, πίνακες στους οποίους επικρατούν ισχυρές αντιθέσεις φωτός και σκιάς. Την περίοδο αυτή ζωγραφίζει έναν από τους πλέον γνωστούς πίνακές του, τον Περίβολο του λιθοδόμου (σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου).
Μαθήτευσε κοντά στο ζωγράφο τοπίων Λούκα Καρλεβάρις (Luca Carlevaris), τον οποίο όμως σύντομα ξεπέρασε. Έτσι, το 1725, ο ζωγράφος Αλεσάντρο Μαρκεζίνι (Alessandro Marchesini), ο οποίος αγόραζε πίνακες για ιδιωτικές συλλογές, πληροφορήθηκε ότι υπάρχουν δύο ακόμη «απόψεις της Βενετίας, καλύτερες από αυτές του Καρλεβάρις…». Σύμφωνα με τους κριτικούς τέχνης, η πρώιμη περίοδος του Καναλέτο θεωρείται και η καλύτερη: Ζωγράφιζε απευθείας στο ύπαιθρο, χωρίς επεξεργασία στο στούντιο. Όλα του όμως τα τοπία χαρακτηρίζονται από μεγάλη ακρίβεια.
Πολλά έργα του πωλήθηκαν σε Άγγλους συλλέκτες με τη μεσολάβηση του Τζόζεφ Σμιθ, ο οποίος το 1744 διορίστηκε πρόξενος της χώρας του στη Βενετία. Αυτός ήταν ο «ατζέντης» του ζωγράφου και τον βοήθησε να πωλήσει πολλούς πίνακες σε Άγγλους συλλέκτες. Η πορεία του Καναλέτο όμως ανακόπτεται προσωρινά λόγω του Πολέμου της Αυστριακής διαδοχής, καθώς αυτή η σύρραξη μείωσε δραματικά τον αριθμό των Άγγλων επισκεπτών στη Βενετία. Ο Καναλέττο αποφάσισε να μεταβεί στοΛονδίνο για να είναι πολύ πιο κοντά στους αγοραστές των έργων του. Εκεί παρέμεινε μέχρι το 1755 και δημιούργησε πολλές απόψεις του Λονδίνου, καθώς και απεικονίσεις πύργων και κάστρων που του παράγγελλαν οι πελάτες του. Καθώς οι πίνακές του δεν είχαν την ίδια δύναμη με αυτούς που είχε ζωγραφίσει στην πατρίδα του, το έργο του άρχισε να πάσχει από συχνές επαναλήψεις, σε σημείο που ο κριτικός τέχνης Τζορτζ Βέρτσιου (George Vertue) να ισχυριστεί ότι ο ζωγράφος που υπέγραφε «Καναλέτο» ήταν κάποιος απατεώνας. Ο Καναλέττο αναγκάστηκε να κάνει δημόσια επίδειξη της ζωγραφικής του, αλλά η φήμη του δεν αποκαταστάθηκε ποτέ ολοσχερώς.
Επιστρέφοντας στη Βενετία συνέχισε να ζωγραφίζει και, το 1763, εκλέγεται μέλος της Ακαδημίας της Βενετίας. Συνέχισε να ζωγραφίζει, τις περισσότερες φορές βασισμένος σε παλιά του σχέδια, ωστόσο κάποια από τα έργα αυτής της περιόδου είναι πρωτοποριακά ως προς τη σύνθεσή τους.
Απεβίωσε στη Βενετία στις 19 Απριλίου του 1768.
Έργα
Πρώιμη περίοδος
- Tempio di Antonino e Faustina, 1720 Βουδαπέστη, Szépmüvészeti Museum.
- Santa Maria di Aracoeli e il Campidoglio, 1720 Βουδαπέστη, Szépmüvészeti Museum.
- Il canal Grande verso Rialto, 1723 Βενετία, Museo del Settecento Veneziano.
- Bacino di San Marco dalla Giudecca, 1723 Κάρντιφ, Εθνικό Μουσείο.
- Piazza San Marco verso la Basilica, 1723 Μαδρίτη, Μουσείο Thyssen-Bornemisza.
- Rio dei Mendicanti, 1723 Βενετία, Museo del Settecento Veneziano.
- Il Palazzo Ducale, 1725 Κολούμπους (Οχάιο), Columbus Museum of Art.
- San Giovanni dei Battuti a Murano, 1725 Αγία Πετρούπολη, Μουσείο Ερμιτάζ.
- San Cristoforo, San Michele e Murano dalle Fondamenta Nuove, 1725 SΑγία Πετρούπολη, Μουσείο Ερμιτάζ.
- Il Canal Grande da nord-est verso il Ponte di Rialto, Δρέσδη, Gemäldegalerie.
- Campo Santi Giovanni e Paolo e Scuola Grande di San Marco, 1725 Δρέσδη, Gemäldegalerie.
- San Giacomo di Rialto, 1725-26 Δρέσδη, Gemäldegalerie.
- La Punta della Dogana, 1726-28 Βιέννη, Kunsthistorisches Museum.
- Riva degli Schiavoni da ovest, 1726-28 Βιέννη, Kunsthistorisches Museum.
Περίοδος ωριμότητας
- Il Bucintoro al Molo il giorno dell’Ascensione, 1729 Κάστρο Barnard, The Bowes Museum.
- Arrivo dell’ambasciatore francese a Venezia, Αγία Πετρούπολη, Μουσείο Ερμιτάζ.
- Riva degli schiavoni verso est, 1730 ιδιωτική συλλογή.
- Entrance to the Grand Canal, Venice, c. 1730, Museum of Fine Arts, Χιούστον.
- Piazza San Marco, 1730 Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης.
- Il fonteghetto della farina, 1730 ιδιωτική συλλογή.
- Il Bacino di San Marco verso est, 1730 Βοστόνη, Museum of Fine Arts.
- La riva degli Schiavoni, 1730-31 Βιέννη, Kunsthistorisches Museum.
- Il Canal Grande da Santa Maria della Carità al Bacino di San Marco, 1730-33, Ουίνδσορ, Βασιλική Συλλογή.
- Regata sul Canal Grande, 1732, Ουίνδσορ, Βασιλική Συλλογή.
- Il Bucintoro al Molo il giorno dell’Ascensione, 1732 Ουίνδσορ, Βασιλική Συλλογή.
- Interno di San Marco di notte, 1733, Ουίνδσορ, Βασιλική Συλλογή.
- La Piazzetta, 1733-35, Ρώμη, Galleria Nazionale d’Arte Antica.
- Il Canal Grande dal Ponte di Rialto verso ca’ Foscari Ρώμη, Galleria Nazionale d’Arte Antica.
- Dolo sul Brenta, 1730-35 Στουτγκάρδη, Staatsgalerie.
- Il Bacino di San Marco, 1730-35 Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα.
- Il Molo dal Bacino di San Marco, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου.
- Piazza San Marco verso la Basilica, 1735 Κέμπριτζ Μασαχουσέτης, Fogg Art Museum.
- Regata sul Canal Grande, 1735 Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου.
- Il doge alla festa di San Rocco, 1735, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου.
- Piazza San Marco verso la chiesa di San Geminiano, 1735 Ρώμη, Πινακοθήκη Κορσίνι.
- Il Ponte di Rialto da sud, 1735, Ρώμη, Πινακοθήκη Κορσίνι.
- Veduta del Canal Grande, 1735, Κολωνία, Wallraf-Richartz Museum.
- Piazza San Marco, angolo nord-est, 1735-37, Οττάβα, Εθνική Πινακοθήκη Καναδά.
- Il Canal Grandde verso sud-ovest, 1738, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου.
- Riva degli Schiavoni verso est, 1738-40, Μιλάνο, Πινακοθήκη του Castello Sforzesco.
- Il Molo verso la Zecca con la colonna di San Teodoro, 1738-40, Μιλάνο, Πινακοθήκη του Castello Sforzesco.
- Piazza San Marco verso sud-est, 1735-40, Ουάσιγκτον, National Gallery of Art.
- Il Brenta a Padova, 1735-40, Ουάσιγκτον, National Gallery of Art.
- Il Bacino dalla Giudecca, 1740, Λονδίνο, Συλλογή Ουάλλας.
- Padova, Prato della Valle, 1742, Μιλάνο, Μουσείο Poldi Pezzoli.
Αγγλική περίοδος
- Westminster Bridge, 1746, Νιού Χέιβεν, Yale Center for British Art.
- Veduta del Tamigi e della City da un arco di Westminster Bridge, 1746-47, ιδιωτική συλλογή
- Il Tamigi e la City, 1746-47, Πράγα, Εθνική Πινακοθήκη.
- Il Tamigi e la CIty da Richmond House, 1747, ιδιωτική συλλογή.
- Warwick Castle, lato sud, 1748, Μαδρίτη, Μουσείο Thyssen-Bornemisza.
- Il parco di Badminton da Badminton House, 1748-49, Badminton House, Συλλογή του Δούκα του Μπονφόρ.
- L’Abbazia di Westminster con la processione dell’Ordine del Bagno, 1749, Λονδίνο, Αβαείο του Ουεστμίνστερ.
- Warwick Castle, lato est, 1751, Μπέρμιγχαμ, City Museum and Art Gallery.
- La rotonda di Ranelagh, 1754, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
- Eton College Chapel, 1754, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη.
- Walton Bridge, 1754 Λονδίνο, Dulwich Picture Gallery.
Τελευταία περίοδος
- Palazzo Ducale e Piazza San Marco, 1755, Φλωρεντία, Ουφίτσι.
- Il Canal Grande verso sud-est da Campo Santa Sofia al Ponte di Rialto, 1756, Βερολίνο, Staatliche Museen.
- Capriccio con rovine ed edifici classici, 1756 circa; olio su tela, 91 x 124 cm; Μιλάνο, Museo Poldi Pezzoli.
- Capriccio palladiano, 1756-59; olio su tela, 56 x 79 cm; Πάρμα, Εθνική Πινακοθήκη.
- Piazza San Marco verso sud-ovest, 1755-59, Χάρτφορντ, Wadsworth Atheneum.
- Piazza San Marco verso est dall’angolo di nord-ovest, 1760, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη.
- Piazza San Marco verso est dall’angolo di sud-ovest, 1760Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη.
- La veglia notturna all’arzere di Santa Marta, 1760, , Βερολίνο, Staatliche Museen.
- La veglia notturna a San Pietro di Castello, 1760,, Βερολίνο, Staatliche Museen.
- Il Campo di Rialto, 1758-63, , Βερολίνο, Staatliche Museen.
- Prospettiva con portico, 1765; olio su tela, 131 x 93 cm; Βενετία, Gallerie dell’Accademia.
-
Piazza San Marco, 1724, Μαδρίτη, Museo Thyssen-Bornemisza
-
Η εκκλησία των Αγίων Ιωάννη και Παύλου και η Σχολή του Αγίου Μάρκου, 1725, Δρέσδη, Πινακοθήκη των Παλαιών Δασκάλων
-
Η υποδοχή του Γάλλου πρεσβευτή στο Παλάτι των Δόγηδων, 1727, Αγία Πετρούπολη, Ερμιτάζ
-
Η είσοδος στο Μεγάλο Κανάλι και η Santa Maria della Salute, 1730, Χιούστον, Museum of Fine Arts
Σημείωση
Ο ζωγράφος Μπερνάρντο Μπελόττο (Bernardo Bellotto), ανεψιός και μαθητής του Καναλέττο, αναφέρεται επίσης ως «Καναλέττο» στην Πολωνία και στη Γερμανία.
