Ανοίγοντας το αρχείο μου
Μας άφησε και ο Κώστας Καζάκος, ένας σπουδαίος ηθοποιός της γενιάς του, με πληθωρική προσωπικότητα που ξεχώριζε για την ευγένεια, το ήθος και την καλλιέργεια του, ένας σημαντικός δημιουργός που έδωσε έντονα το παρόν όχι μόνο την τέχνη αλλά και στην δημόσια ζωή.
Πολλές οι συναντήσεις μαζί του. Όλες καταγεγραμμένες. Πολλά πήρα από Εκείνον και τον ευχαριστώ.
Τον αποχαιρετούμε με μία από τις κουβέντες μας στην οποία παρευρίσκετε και ο πρωτότοκός του, ο Κωνσταντίνος.
- Συνέντευξη στη Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου
Η νύχτα της 26ης Οκτωβρίου ήταν για τον Κωνσταντίνο Καζάκο και τους συνεργάτες του, όπως όλες οι νύχτες που ξημερώνουν για την πρεμιέρα. Βέβαια, ήταν διαφορετική, αφού δεν είχε κοντά του τη Τζένη…
Είχε όμως, τον Κωνσταντίνο.
Κούραση, άγχος, γρήγοροι αλλά και εξουθενωτικοί ρυθμοί κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του Ζιλ Ντασσέν , αυτού του τόσο απαιτητικού και τελειομανή δημιουργού δεν κατάφεραν να τους καταβάλλουν.
«Όλα πήγαν καλά, γι’ αυτό και ο Τζούλι δεν τσιγκουνεύτηκε να δείξει τη χαρά του σε μας, που, όπως μας είπε, αναδείξαμε έτσι όπως ήθελε εκείνος το έργο του Άρθουρ Μίλλερ «Ο θάνατος του εμποράκου» ψιθυρίζει με σεμνότητα ο Κώστας Καζάκος καθώς με καλησπερίζει.
Ίσως αυτός να ήταν ο λόγος που δεν υπήρχε ίχνος κούρασης στο πρόσωπό του, όταν συναντηθήκαμε στο καμαρίνι του. Ακτινοβολούσε από ικανοποίηση.
Καθίσαμε εκεί, που είχα μιλήσει για τελευταία αφορά με την Τζένη Καρέζη. Τίποτα δεν έχει αλλάξει. Νομίζεις, ότι θα τη δεις να μπαίνει.
- Πώς νιώσατε όταν ακούσατε από τα χείλη του Ζιλ Ντασσέν, ότι είσθε ο ιδανικότερος ηθοποιός κ. Καζάκο στο Ελληνικό Θέατρο, για να παίξει τον Εμποράκο;
Επειδή ο Ντασσέν αγαπάει πάρα πολύ τους ηθοποιούς και ξέρει πολύ καλά, ότι αυτά τα σπουδαία έργα δεν μπορούν να γίνουν χωρίς αυτούς, λέει καμιά φορά τέτοια λόγια για να τους αναπτερώνει το ηθικό.
- Το ανέβασμα αυτού του έργου ήταν όνειρο της Τζένης Καρέζη;
Ναι, το μελετούσαμε χρόνια. Θέλαμε να το ανεβάσουμε αμέσως μετά το «Διαμάντια και μπλουζ» της Λούλας Αναγνωστάκη, που ήταν το έργο της Τζένης. Εκεί, που έπαιξε αυτή την εκθαμβωτική Άννα , που ήταν ίσως, η καλύτερη σκηνική της παρουσία.
Μετά θα ανεβάζαμε το δικό μου έργο «Ο θάνατος του εμποράκου» και η Τζένη θα έπαιζε τη γυναίκα μου, τη Λίντα. Όμως, δεν προλάβαμε….
- Πώς είναι να βρίσκεστε για πρώτη φορά στη σκηνή με τον γιό σας, τον Κωνσταντίνο, και μάλιστα στο θέατρο, που τόσες επιτυχίες γνωρίσατε με την σύντροφό σας, που τώρα μόνον η αύρα της υπάρχει πια εδώ και ο απόηχος από τα χειροκροτήματα;
Εμένα με στηρίζει, ότι ο Κωνσταντίνος είναι κοντά μου. Αν θέλεις , κάνει λιγότερο έντονη την απουσία της μάνας του , αλλά κατά μία άποψη επιδεινώνει την κατάστασή μου.
Συμβαίνει όμως, να είναι καλός ηθοποιός, δουλευτής, με σύνεση, με μυαλό, με συνέπεια, ενώ έχει μία ωριμότητα που δεν συναντά συχνά κανείς σε παιδιά της ηλικίας του, που μόλις ξεκινάνε την καριέρα τους.
Κι αυτό είναι το πιο παρήγορο για μένα. Νομίζω ότι θα κάνει ωραία πράγματα. Έχει μέλλον.
Πλάι του βρίσκεται ο Κωνσταντίνος, που παρότι είναι λιγομίλητος, λέει για την συνεργασία του με τον πατέρα του και για τον ρόλο του.
«Με τον πατέρα μου έχουμε μία πολύ ωραία σχέση. Είμαστε φιλαράκια και βοηθάμε ο ένας τον άλλο και σε θέματα δουλειάς αλλά και γενικότερα. Κάνουμε κριτική ο ένας στον άλλο, ανταλλάσσουμε ιδέες, σκέψεις. Είναι εποικοδομητική η σχέση μας. Όσο για τον ρόλο μου, υποδύομαι τον Χάπι, τον μικρότερο γιό του Γουίλι Λόμαν, που είναι ένας χαρούμενος νέος, όπως λέει και το όνομά του.
Του αρέσει να ονειρεύεται και νομίζει, ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι. Δεν κοιτάει την πραγματικότητα κατάφατσα και γυρίζει την πλάτη στα προβλήματά του. Η μόνη του διαφυγή από τη ρουτίνα είναι με διάφορες γκομενίτσες που ψαρεύει και συνήθως είναι γυναίκες των διευθυντών του,
‘Έτσι παίρνει την εκδίκησή του. Κατά τα άλλα είναι ένα συναισθηματικό άτομο πολύ δεμένο με την οικογένειά του.
Ας γυρίσουμε όμως, στον Γουίλι Λόμαν να δούμε, ποιος είναι; Ο Κώστας Καζάκος αναφέρει:
Είναι ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα του συγχρόνου δραματολογίου. Είναι ένας κοινός ανθρωπάκος χωρίς μεγάλες δυνατότητες, χωρίς μεγάλα εφόδια. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα σημαντικό στη ζωή του, γιατί δεν του δίνεται η ευκαιρία, παρότι τα θέλει όλα. Εδώ, όμως, βρίσκεται το μεγαλείο του Μίλλερ: ότι ο άνθρωπος έχει το δικαίωμα να υπάρχει και στους γύρω του και στον εαυτό του. Μήπως αυτό δεν είναι σήμερα το κύριο αίτημα της εποχής μας: η προβολή της μοναδικότητας του ατόμου. Αυτός είναι ο πυρήνας της τραγωδίας αυτής που έφτιαξε ο Μίλλερ πάνω στα πρότυπα της αρχαίας ελληνικής.
- Κι όταν ο άνθρωπος αισθάνεται, ότι δεν μπορεί να υπάρξει , μοιραία συγκρούεται με το σύστημα…
Και βέβαια τον φέρνει σε μία σύγκρουση με ένα σύστημα ζωής, που το ΄40 που γράφτηκε το έργο που θεωρήθηκε τυπικά αμερικάνικο, γατί έμπαινε στο βάθος του αμερικάνικου τρόπου ζωής, αυτό που μεταπολεμικά είπαμε αμερικάνικο όνειρο.
Σήμερα όμως, αυτός ο τρόπος ζωής είναι παγκόσμιος.
Με την προσπάθεια ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού που γίνεται σήμερα στη χώρα μας, ο ελληνικός λαός ζει ακριβώς όπως ο αμερικάνικος μετά τον πόλεμο. Έτσι το έργο είναι σαν να γράφτηκε για μας εδώ. Όμως, νομίζω ότι θα το χρειάζονται οι άνθρωποι κάθε εποχή για να τους επισημαίνει ακριβώς τη μοναδικότητά τους.
- Πιστεύετε ότι οι καταστάσεις, τα πράγματα και οι περιστάσεις μας αναγκάζουν να φερόμαστε με σκληρότητα για να επιζήσουμε;
Οι άνθρωποι κυνηγώντας τους στόχους της σημερινής κοινωνίας, όπως το στόχο της πρωτιάς, του πρωταθλητισμού, έχασαν το ουσιαστικό περιεχόμενο του αθλητισμού, όπως το είχαν καθορίσει οι αρχαίοι, που όρισαν καλώς ή κακώς όλες τις έννοιες.
Έτσι βλέπουμε τα εξαμβλώματα, αυτά που δημιουργούνται από τα αναβολικά και τις ενέσεις που καταφεύγουν οι άνθρωποι για να ρίξουν παραπέρα το ακόντιο.
Και η κοινωνία το ίδιο κάνει σε όλους τους τομείς. Σπρώχνει τους ανθρώπους στην παραγωγή, παραγωγή που δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά να αυξηθεί η καταναλωτική ικανότητα.
Αυτό σημαίνει, ότι οι άνθρωποι δεν έχουν χρόνο ούτε να κοιταχτούν στον καθρέφτη, ούτε να πιούν ένα καφέ με ένα αγαπημένο τους πρόσωπο.
Έτσι καταστρέφεται η ζωή. Δεν είναι τυχαίο, ότι όλα τα γραπτά των πολιτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο , όταν αναφέρονται στην ανάπτυξη εννοούν μόνον οικονομική ανάπτυξη. Ακούσατε ποτέ να αναφέρεται η αρχή, ότι χωρίς πολιτισμό δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη, ότι δεν θέλουμε οικονομική ανάπτυξη, αν δεν αναπτύξουμε τον πολιτισμό.
Τότε, σίγουρα θα παρατηρηθεί μεγάλη ανάπτυξη.
- Πού νομίζετε που βρίσκεται η χαρά σήμερα; Μήπως μόνον στις ανθρώπινες σχέσεις;
Η χαρά και όλα αυτά τα πράγματα που λένε, όπως η ικανοποίηση που παίρνει ένας άνθρωπος από τη ζωή του, αυτά τα ψήγματα ευτυχίας, οι στιγμές δηλαδή, που λέμε ότι μπορεί να αισθάνεται κανείς ευτυχισμένος είναι λίγες.
ΟΙ ανθρώπινες σχέσεις αποκτούν περιεχόμενο μόνο όταν δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να είναι οι άνθρωποι δημιουργικοί , για να μπορούν να υπάρχουν, να εκφράζονται και να έχουν σφαιρική προσωπικότητα.
Έτσι γίνεται το άτομο δημιουργικό. Επομένως είναι ευχαριστημένο. Οι κακές σχέσεις καταστρέφουν αυτές τις ικανότητες. Και όταν δεν υπάρχουν αυτές το άτομο είναι δυστυχισμένο.
- Πώς νιώθετε από τις εικόνες του πολέμου που φθάνουν καθημερινά στα σπίτια μας από τους τηλεοπτικούς δέκτες;
Τί θα φτάνανε; Μήπως τα πολιτιστικά επιτεύγματα των λαών; Το αίμα, η βία, η κτηνωδία, η βαρβαρότητα και η αθλιότητα που κυκλοφορούν γύρω μας θα φτάσει.
Είναι δυνατόν να ασχοληθεί η τηλεόραση με το αν φτιάχνουν κάτι στον πνευματικό χώρο οι Βόσνιοι, οι Εζεργοβίνιοι, οι Σέρβοι; Ξέρετε τι σπουδαίο πλούτο παράδοσης έχουν τα Βαλκάνια; Ξέρετε τι τρομαχτική περιοχή είναι αυτή; Ξέρετε πόσο σπουδαίοι είναι οι λαοί αυτοί που κατοικούν στα Βαλκάνια, τι τεράστια παράδοση ‘έχουν και τι ενωτικούς κρίκους τόσο ισχυρούς;
Μόνο έχουν φθάσει να λένε, τι αντίληψη που έχουν οι κουτόφραγκοι στα Βαλκάνια. Με αυτή την τακτική υποτιμούμε αυτόν τον τεράστιο πολιτισμό και τον καταστρέφουμε…
Η αλήθεια είναι, ότι θα μπορούσαν οι Έλληνες, ο λαός που κατοικεί εδώ σε αυτή την χερσόνησο, να παίξει ισότιμα ρόλο και με αλληλοσεβασμό θα μπορούσε να είναι κυρίαρχος πολιτιστικά και πολιτισμικά. Μήπως αυτή την περίοδο θα έπρεπε να αναλογιστούμε τους αγώνες του Ρήγα Φεραίου, που είμαι σίγουρος ότι αν έκανες ένα γκάλοπ στο δρόμο οι περισσότεροι θα τον αγνοούσαν.
