Ο Λουκίλιος Βανίνι (Lucilio Vanini, 19 Ιανουαρίου 1585 – 9 Φεβρουαρίου 1619) ήταν Ιταλός διανοητής και φιλόσοφος, που υπέγραφε τα έργα του ως Τζούλιο Τσεζάρε Βανίνι (Giulio Cesare Vanini). Υπήρξε ο πρώτος εγγράμματος υποστηρικτής της ιδέας ότι οι άνθρωποι εξελίχθηκαν από τους πιθήκους. Ακόμα, ήταν ένας από τους πρώτους διανοητές μετά την αρχαιότητα που θεώρησαν το Σύμπαν ως μία οντότητα που κυβερνάται από φυσικούς νόμους («νομολογικός ντετερμινισμός»).
Ο Βανίνι γεννήθηκε στο Ταουριζάνο, κοντά στο Λέτσε της Ιταλίας, και σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία στη Ρώμη. Μετά την επιστροφή του στο Λέτσε μελέτησε φυσικές επιστήμες, ιδίως ιατρική και αστρονομία, σε συμπόρευση με το κλίμα της εποχής του, της Αναγεννήσεως. Παρόμοια με τον Τζορντάνο Μπρούνο, ο Βανίνι επέκρινε τον σχολαστικισμό.
Από τη Νάπολη ο Βανίνι εγκαταστάθηκε στην Πάντοβα, όπου του άσκησε ισχυρή επίδραση ο Αλεξανδριστής Πιέτρο Πομπονάτσι, τον οποίο αποκαλούσε «θεϊκό του δάσκαλο». Στην Πάντοβα μελέτησε νομικά και χειροτονήθηκε ιερέας. Στη συνέχεια όμως έζησε μία ζωή περιπλανήσεων στη Γαλλία, στην Ελβετία και στις Κάτω Χώρες, παραδίδοντας μαθήματα για βιοπορισμό, και διαδίδοντας αντιχριστιανικές απόψεις. Υποχρεώθηκε να καταφύγει στην Αγγλία το 1614, αλλά ακόμα και εκεί φυλακίστηκε στο Λονδίνο για «προσβολή της Εκκλησίας» επί 49 ημέρες.
Επιστρέφοντας στην Ιταλία, έκανε μία προσπάθεια να διδάξει στη Γένοβα, αλλά οδηγήθηκε και πάλι στη Γαλλία, όπου προσπάθησε να απαλλαγεί από τις υποψίες δημοσιεύοντας ένα βιβλίο κατά του αθεϊσμού, το Amphitheatrum Aeternae Providentiae Divino-Magicum (1615). Παρότι ο ορισμός του Θεού σε αυτό απηχεί ως ένα βαθμό πανθεϊστικές απόψεις, το βιβλίο εξυπηρέτησε τον άμεσο σκοπό του. Το ότι το βιβλίο αυτό δεν απηχούσε τις πραγματικές απόψεις του Βανίνι, γίνεται φανερό από το δεύτερο βιβλίο του, το De Admirandis Naturae Reginae Deaeque Mortalium Arcanis (Παρίσι 1616), το οποίο, αν και αρχικώς πιστοποιήθηκε από δύο διδάκτορες της Σορβόνης, αργότερα επανεξετάσθηκε και καταδικάστηκε.
Place du Salin à Toulouse – Hommage à Vanini
Αφιέρωμα στον Giulio Cesare Vanini στον τόπο του θανάτου του
Ο Βανίνι τότε εγκατέλειψε το Παρίσι, όπου παρέμενε στην υπηρεσία του Φρανσουά Μπασομπιέρ, και άρχισε να διδάσκει στην Τουλούζη. Εκεί, συνελήφθηκε τον Νοέμβριο του 1618 και, μετά από μία μακρά δίκη, καταδικάστηκε («για αθεϊσμό και μαγεία») να του κόψουν τη γλώσσα, να στραγγαλιστεί επάνω στην πυρά και μετά το σώμα του να καεί μέχρι που να γίνει στάχτη. Η ποινή εκτελέστηκε στις 9 Φεβρουαρίου 1619.
Πηγές
- Το αντίστοιχο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Χάρη Πάτση), τόμος 7, σελ. 765
Βιβλιογραφία
- Francesco De Paola: Vanini e il primo ‘600 Anglo-veneto, Cutrofiano, Lecce 1980
- Francesco De Paola: Giulio Cesare Vanini da Taurisano Filosofo Europeo, Schena Editore, Fasano, Brindisi 1998
- Giovanni Papuli: Studi Vaniniani, Galatina, Congedo 2006.
- Giovanni Papuli: Francesco Paolo Raimondi (επιμ.): Giulio Cesare Vanini – Opere, Galatina, Congedo 1990.
- Francesco Paolo Raimondi: Giulio Cesare Vanini nell’Europa del Seicento, Roma-Pisa, Istituti Editoriali e Poligrafici Internazionali, Ρώμη 2005.
|
