Ανοίγοντας το αρχείο μου
Ξεφυλλίζοντας το αρχείο μου σταμάτησα στη Μαρία Σκούντζου, μια σπουδαία ηθοποιό που τιμά την υποκριτική τέχνη.
Η μεγάλη κυρία του θεάτρου μας, Μαρία Σκούντζου μόλις και μετά βίας ή σχεδόν ποτέ δεν δίνει συνεντεύξεις, γιατί δεν της αρέσει να γίνεται το επίκεντρο της προσοχής. Αισθάνεται πολύ καλύτερα, να μιλάει επάνω στη σκηνή. Μην περιμένετε λοιπόν, να τη δείτε σε εκπομπές ή αλλού να μιλάει για τους ρόλους. Γι΄ αυτό θεωρώ ευλογημένη τη στιγμή που αποδέχτηκε την πρότασή μου για αυτή τη συνομιλία.
- Συνέντευξη στη Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου
Η κ. Σκούντζου, που αγάπησε το κοινό μέσα από ρόλους που έγραψαν ιστορία στις κρατικές κυρίως σκηνές, παραμένει ενεργή και η επανεμφάνισή της τα τελευταία χρόνια στο θέατρο ΡΑΝΤΑΡ της Αναστασίας Παπαστάθη είναι ουσιαστική.
Βίωσα παραστάσεις της και φέρνω μπροστά μου την εικόνα της: Στόφα πρωταγωνίστριας , χαρακτηριστική ομορφιά, με δυο λαμπερά μάτια που αντανακλούν το φως, εξαιρετική χροιά της φωνής καθώς και της κίνησης, που αφήνουν πίσω μια λεπτή ευγένεια, τη σκηνική της ευγένεια.
Μιλάμε για μία ηθοποιό που «φλέγεται εσωτερικά, με φαινομενικά άνεση εξωτερικά» όπως θέλει ο Τσέχωφ.
Τη θυμάμαι έντονα στην Σοφόκλεια Αντιγόνη στην Επίδαυρο, τραγικό ρόλο που έχει ερμηνεύσει και σε άλλη εκδοχή, και ασκεί μεγάλη γοητεία στη μνήμη μου. Ερμηνεία που αποτελεί την ενσάρκωση αυτού του μύθου, που δεν κάμπτεται και αντανακλά την αντίσταση ενός πολίτη στην πολιτική εξουσία, όταν αυτή υπερβαίνει τις δικαιοδοσίες της.
Μπορώ να πω με βεβαιότητα, ότι η Μαρία Σκούντζου έπαιξε ό,τι ονειρεύτηκε, κι ας ανήκει στη γενιά εκείνη που οι ατομικές φιλοδοξίες υποχώρησαν χάρη στα συλλογικά οράματα.
Αλλά τα πολλά λόγια δηλώνουν φτώχεια μπροστά σε αυτή την τιμή που μας έκανε η κ. Σκούντζου…
- Για πέμπτη χρονιά, αν δεν κάνω λάθος, κ. Σκούντζου στο «Ραντάρ», που θεωρείτε πλέον σπίτι σας με το βραβευμένο με Πούλιτζερ έργο της Μάρσα Νόρμαν, «Καληνύχτα Μητέρα», το οποίο κατ’ απαίτηση του κοινού επαναλαμβάνεται με εσάς να συγκλονίζετε στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Τι αποκομίσατε από τον εσωτερικό σας διάλογο με την ηρωίδα του έργου;
Πράγματι είναι η 5η χρονιά και όντως αισθάνομαι σπίτι μου το Ραντάρ δεν είναι σχήμα λόγου είναι η αλήθεια. Η σοβαρότητα που υπάρχει σε αυτόν τον χώρο η απουσία του ψεύτικου και του δήθεν με έχει κερδίσει. Και όπως καταλαβαίνετε δεν είναι το κτήριο που σε κάνει να αισθάνεσαι έτσι είναι οι άνθρωποι. Το στίγμα βέβαια δίνεται από την δημιουργό του την Αναστασία Παπαστάθη που φροντίζει για το κλίμα που υπάρχει στον χώρο.
Σχετικά με με την ηρωίδα που υποδύομαι, ο εσωτερικός μου διάλογος συνεχίζεται δεν έχει τελειώσει. Το ίδιο συμβαίνει με κάθε ρόλο που υποδύομαι. Έχουν υπάρξει φορές που ακόμα και μετά το τέλος των παραστάσεων ενός έργου έχω βρει καινούργια στοιχεία για ένα ρόλο. Πολλές φορές έχω πει: – θα μπορούσα αυτό να το έχω παίξει αλλιώς.
- Τα κλειδιά της υποκριτικής πήρατε από σπουδαίους δασκάλους, όπως την Κατίνα Παξινού. Τι κρατήσατε από την κορυφαία ηθοποιό;
Είχα την τύχη στην δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου και μετά ως επαγγελματίας στο ίδιο θέατρο να έχω σπουδαίους δασκάλους και σκηνοθέτες- δασκάλους. Από τον κάθε έναν πήρα κάτι πολύτιμο. Συγκεκριμένα όμως που με ρωτάτε για την Παξινού το πιο σημαντικό απ’ όλα στο οποίο επέμενε, ήταν η αλήθεια. Στο μάθημά της στη σχολή που την είχα δασκάλα, δεν έδινε τόση σημασία στην κίνηση και τι θα κάνει ο μαθητής αρκεί να ανακαλύψει την αλήθεια του.
- Το ταλέντο σας έλαμψε στο Εθνικό Θέατρο, και στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος όπου παίξατε σπουδαίους ρόλους από το κλασικό και παγκόσμιο δραματολόγιο. Ποιες στιγμές αναπολείτε από αυτή τη μεγαλειώδη διαδρομή στην τέχνη του εφήμερου;
Αναπολώ στιγμές από ρόλους, από πρόβες, στιγμές από ταξίδια από σχέσεις, από επιτυχίες και αποτυχίες, στιγμές από ολόκληρη ζωή. Τι να πρωτοξεχωρίσω. Θυμάμαι την πρώτη φορά που έπαιξα στην Επίδαυρο και ήταν γεμάτο το θέατρο πριν να αρχίσω να μιλάω κοίταξα τις κερκίδες και τρόμαξα. Νόμισα ότι είναι ένα λιοντάρι με ανοιχτό το στόμα που πρόκειται να με κατασπαράξει. Το περίεργο είναι ότι με τα χρόνια η Επίδαυρος έγινε ο ποιο οικείος μου χώρος. Αισθάνομαι εκεί πολύ πιο άνετα από ότι σε μια μικρή σκηνή που ο θεατής είναι δίπλα μου.
- Η σκηνοθέτις και ηθοποιός Αναστασία Παπαστάθη ήταν η αιτία να επιστρέψετε στο θέατρο σπάζοντας την πολύχρονη ερμηνευτική σας σιωπή. Τι βρήκατε σε αυτό το χώρο που τόσο σας γοήτευσε για να συνεχίσετε να υπηρετείτε την υποκριτική;
Δεν ήμουν ακριβώς σε σιωπή… αλλά ο λόγος που έκανα στάση στο θέατρο Ραντάρ είναι η Αναστασία Παπαστάθη. Έχει βαθιά γνώση του θεάτρου, ευγένεια, σεμνότητα, υπάρχει μεταξύ μας εκτίμηση, φιλία, την εμπιστεύομαι. Είναι στοιχεία που έχουν κατακτηθεί μέσα από δουλειά πολλών χρόνων.
- Έχετε παίξει πρώτους ρόλους στο αρχαίο δράμα και δη την Αντιγόνη, τόσο τέλεια. Πώς σας φαίνονται οι νεωτερίστικες απόψεις, που καταθέτουν νέοι σκηνοθέτες με παραστάσεις που ανεβαίνουν στο θέατρο του Πολύκλειτου;
Έπαιξα την Αντιγόνη με δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Η μια σε σκηνοθεσία Σολομού που αποθεώθηκε και πιθανώς αυτή εννοείται και η άλλη σε σκηνοθεσία Ρεμούνδου που ήταν με νεωτερίστικη, όπως λέτε, άποψη. Δεν σας κρύβω ότι είχα την αγωνία μου και πράγματι οι γνώμες διχάστηκαν. Άλλοι αποθέωσαν την παράσταση και άλλοι την έθαψαν, αναδείχτηκαν όμως τα στοιχεία που άξιζαν. Για την εποχή της θεωρήθηκε πρωτοποριακή παράσταση. Όλα κρίνονται από την αισθητική.
- Γιατί είσθε αρνητική απέναντι στους καλλιτεχνικούς συντάκτες, εσείς μια πρωταγωνίστρια με τέτοια ιστορία, που έχετε τόσα να πείτε;
Κατά κάποιο τρόπο είμαι αρνητική με τις συνεντεύξεις γιατί μου αρέσει ο θεατής να με γνωρίζει και να με κρίνει μέσα από την δουλειά μου. Δεν με ενδιαφέρει τίποτα άλλο εκτός από την πρόβα και την παράσταση. Με δυο λόγια ότι συντελείται πάνω στην σκηνή. Αν το κάνω τώρα είναι κατ’ εξαίρεση μόνο για το Ραντάρ επειδή πρέπει να υποστηριχθεί αυτός ο καινούργιος θεατρικός χώρος και η σοβαρή δουλειά που γίνεται, γιατί είναι ένας χώρος που πορεύεται μόνος του χωρίς καμία επιχορήγηση αποκλειστικά και μόνο με την στήριξη των θεατών.
- Και μετά το «Καληνύχτα Μητέρα», τι συζητάτε κ. Σκούντζου εκεί που ξεπρόβαλε ένα νησί πολιτισμού: το Θέατρο Radar, όπως χαρακτήρισε το θέατρο της Αναστασίας Παπαστάθη ο τραγουδοποιός Φοίβος Δεληβοριάς;
Δεν θέλω να κάνω σχέδια, μένω στο παρόν. Καλά να είμαστε και βλέπουμε.
- Γιατί μείνατε μακριά από τις τηλεοπτικές και κινηματογραφικές κάμερες; Το θέατρο για σας επισκίαζε τα πάντα;
[…γέλια…] Δεν φανταζόμουν ότι σας λείπω τόσο πολύ αλλιώς κάτι θα είχα κάνει για αυτό. Αστειεύομαι. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν μπορώ να κάνω ταυτόχρονα δύο επαγγέλματα. Μου αρέσει πολύ η τηλεόραση και ο κινηματογράφος αλλά πάντα δυσκολευόμουν να τα κάνω παράλληλα με το θέατρο. Για να είμαι όμως ειλικρινής δεν είχα κάποια πρόταση που να με συγκινήσει τόσο ώστε να αξίζει να μπω σε αυτή την διαδικασία. Είναι αλήθεια ότι το θέατρο ήταν πάντα η προτεραιότητά μου.
- Πώς βλέπετε το ελληνικό θέατρο σήμερα; Ποια η γνώμη σας για τον τρόπο που διαμορφώνεται, αλλά και για αυτά που εντέλει προσφέρει;
Διανύουμε μια περίοδο που γίνεται ένας αγώνας δρόμου για το ποιος θα εντυπωσιάσει περισσότερο. Ζούμε την εποχή της εικόνας. Νομίζω ότι έτσι χάνουμε την ουσία. Είναι θέμα παιδείας για να ξαναβρούμε τον δρόμο μας.
- Πιστεύετε ότι η τέχνη μάς προτρέπει να διεκδικήσουμε ξανά τον χρόνο για να κοιτάξουμε και να σκεφτούμε μέσα σ’ αυτή τη βαθιά ύφεση;
Η τέχνη δίνει ανάταση στον άνθρωπο. Είναι η διέξοδος, το μονοπάτι που σε πάει αλλού. Σε κάνει να σκεφτείς, να ταξιδέψεις, να ξεχαστείς… Σε περιόδους ύφεσης και κρίσης δεν είναι τυχαίο που η τέχνη ανθούσε. Ήταν το εφαλτήριο για να πάμε παρακάτω.
- Γυρνώντας πίσω κ. Σκούντζου μπορείτε να μου πείτε, τι σας οδήγησε στα μονοπάτια της υποκριτικής;
Με τους γονείς μου πήγαινα από μικρή στο θέατρο. Ήταν ένας χώρος μυθικός για μένα. Κάθε φορά που έβγαινα από μια παράσταση ένοιωθα μια ευφορία, φαίνεται ότι αυτό εξελίχθηκε σε ανάγκη. Ήταν κάτι σαν μονόδρομος για μένα χωρίς να γνωρίζω πώς ακριβώς έγινε.
- Αναζητάτε απαντήσεις μέσα από ένα έργο ή την πορεία ενός χαρακτήρα που ερμηνεύετε;
Είναι ανθρώπινο να αναζητά κανείς απαντήσεις. Τις παίρνει όμως; Γνωρίζω από την εμπειρία μου ότι μόνο ερωτήματα προκύπτουν όταν ερευνάς τον χαρακτήρα και κατά συνέπεια το έργο. Και όσο προχωράει η έρευνα τόσο μεγαλώνουν τα ερωτήματα. Είναι μια δημιουργική διαδικασία που δεν σταματάει ποτέ. Μπορεί κάτι που νομίζεις ότι απαντήθηκε να ανατραπεί την επόμενη στιγμή. Το θέατρο είναι κάτι ζωντανό που συνεχώς εξελίσσεται.
Μαρία Σκούντζου (Ανδρομάχη), Κώστας Καστανάς (Ταλθύβιος), Μιχάλης Μινωτάκης (Αστυάνακτας). Τρωάδες (1991). Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή, 26/07/1991 – 27/07/1991 Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου,
- Σε πιο προσωπικό επίπεδο, τι θα λέγατε ότι σας γοητεύει και τι σας απογοητεύει περισσότερο σήμερα;
Με γοητεύουν μικρά πράγματα. Η γαλήνη της θάλασσας, μια ωραία μουσική, μια αληθινή στιγμή που γεννιέται στη σκηνή, η ευγένεια, ένα πηγαίο χαμόγελο, η αληθινή φιλία… Με απογοητεύει το ψέμα, η αχαριστία, η εκμετάλλευση, η ανεντιμότητα…
- Στα ερείπια αυτού του κόσμου τι ελπίζετε;
Προσπαθώ να μην βλέπω μόνο τα ερείπια σ’ αυτόν τον κόσμο. Θέλω να βλέπω κι αυτό που γεννιέται μέσα από τα ερείπια. Υπάρχει και η φωτεινή πλευρά της ζωής.
- Μπορείτε να ονειρευτείτε όταν βλέπετε άστεγους τριγύρω και συνανθρώπους σας που υποφέρουν;
Θλίβομαι, υποφέρω με την φτώχεια, με την δυστυχία, με τους ξεριζωμένους από την πατρίδα τους ανθρώπους. Είναι δύσκολο να ονειρεύεσαι όταν βλέπεις στάχτες γύρω σου. Όμως ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να ονειρεύεται. Μακάρι να είχα μια υπερφυσική δύναμη να μπορώ να κάνω τους ανθρώπους και τα ζώα να μην υποφέρουν.
- Οι ιδεολογίες μάς χωρίζουν. Τα όνειρα και οι αγωνίες μάς ενώνουν λέει σε ένα απόφθεγμά του ο Ιονέσκο, που έχετε παίξει με επιτυχία έργο του. Ασπάζεστε την άποψή του;
Εξαρτάται, οι γνήσιες και αληθινές ιδεολογίες μπορούν να ενώσουν τους ανθρώπους. Το έχει αποδείξει η ιστορία. Όσο για τα όνειρα και τις αγωνίες, ναι, ασπάζομαι την άποψη του Ιονέσκο.
Μαρία Σκούντζου (Γκίνα Έκνταλ), Αλέξης Σταυράκης (Γιάλμαρ Έκνταλ), Αγγελική Βελουδάκη (Έντβιγκ). Αγριόπαπια (1985). Εθνικό Θέατρο: Κινητή Μονάδα, 11/01/1985 – 13/01/1985 Δημοτικό Θέατρο Πάτρας
Μαρία Σκούντζου (Ηλέκτρα), Λίλη Παπαγιάννη (Κλυταιμνήστρα). Ηλέκτρα (1986). Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή, 15/08/1986 – 16/08/1986 Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
Νίκος Τζόγιας (Κρέων), Μαρία Σκούντζου (Αντιγόνη). Αντιγόνη (1992). Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή, 31/07/1992 – 01/08/1992, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
Μαρία Σκούντζου (Αντριάνα), Νίκος Μπουσδούκος (Λουΐ Μαρία Βαλιντέν). “Στο πανηγύρι του Αγίου Οβιδίου” (1994). Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή, 09/04/1994 – 24/04/1994
