Οι έφηβοι με έντονες ενορμήσεις ζωής συμμετέχουν ενεργά στη ζωή, αν και συχνά φτάνουν στην εκδήλωση έντονων ενορμήσεων θανάτου. Έτσι εμφανίζουν συχνά φόβο του θανάτου και ένα έλλειμμα αισθήματος της εσωτερικής ασφάλειας, που είναι ορατό μέσα από το ίδιο το σώμα του εφήβου.
Η δυσφορία που είναι ένα γενικό χαρακτηριστικό της σύγχρονης ζωής και εμφανίζεται σε έντονο βαθμό στους εφήβους οφείλεται σε ένα κενό της ετερότητας. Συχνά για τους εφήβους ο Άλλος δεν υπάρχει, και για να μην τον ακούν χρησιμοποιεί ακουστικά, σαν ένα κλείσιμο στον εαυτό.
Ο έφηβος παλεύει ανάμεσα στην απόλαυση και τη μοναχικότητα, στην αναζήτηση ηδονής και στην παραίτηση από τις απολαύσεις. Συχνά στην εφηβεία εμφανίζεται έντονο άγχος για το οποίο κινητοποιούνται μηχανισμοί άμυνας, ενώ ένας τρόπος επίλυσης είναι η βία, που πολλές φορές στρέφεται προς τον ίδιο τον εαυτό.
Επίσης, οι έφηβοι συχνά στηρίζονται στις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις στη χρήση του φόβου και του τρόμου. Στην εφηβεία κυριαρχεί η σεξουαλικότητα, η οποία όμως μπορεί να εκδηλωθεί και μέσα από τη βία. Ο έφηβος εκτίθεται στα μάτια των άλλων, χωρίς να γνωρίζουν πώς να χειριστούν το σώμα τους, πώς να σταθούν απέναντι στον Άλλο. Ακόμη, το άγχος συχνά εναλλάσσεται με την κατάθλιψη, καθώς ο έφηβος νιώθει θλίψη για την απώλεια της παιδικής ηλικίας και των αντικειμένων που είχε επενδύσει στα παιδικά του χρόνια (Benhaim, 2020).
Illustration of teenagers friends group
Ο έφηβος επιτίθεται στο σώμα του, συχνά όμως στόχος είναι το ίδιο το αντικείμενο. Ο έφηβος βιώνει μια μεταβατική περίοδο, όπου εκδηλώνονται ορισμένα δίπολα, ανάμεσα στα οποία ο έφηβος ταλαντεύεται: περνάει μια φάση ναρκισσισμού επενδύοντας στον εαυτό, ενώ έχει ανάγκη να επιλύσει και τα τελευταία στοιχεία που πηγάζουν από το οιδιπόδειο με τον γονέα του αντίθετου φύλου. Επιπλέον, ο έφηβος νιώθει απόγνωση ή δυσπιστία, αισιοδοξία ή απαισιοδοξία, απόλαυση ή δυσαρέσκεια, καθώς και επιθυμία ή παραίτηση (Douville, 2020).
Σύμφωνα με τον Φρόυντ, ο έφηβος νιώθει θλίψη για όσα εγκαταλείπει και προσπαθεί να βρει τρόπους για να ξεπεράσει τη θλίψη. Πολλές φορές αναζητά τρόπους για να ξεφύγει από αυτή τη θλίψη και το πένθος που βιώνει. Έτσι, επιλέγει τη χρήση ουσιών, το επικίνδυνο και εφήμερο σεξ, ή την υπερβολική ταχύτητα. Οι έφηβοι έχουν την ανάγκη να ανακαλύψουν μέρη από τα οποία θα μπορούν να πιαστούν, πρόκειται δηλαδή για σημεία ταυτότητας παρά για σημεία ταύτισης. Η μεταμόρφωση της εφηβείας συνδέεται με τον χώρο, τον χρόνο και το σώμα. Ο έφηβος χαρακτηρίζεται από μια νεανική αποδιοργάνωση, όπου περνά από τη μια όχθη της ύπαρξης στην άλλη, μια πορεία που σηματοδοτείται από ανατροπές, ανησυχίες, προβληματισμούς και αναστατώσεις. Επίσης, ο έφηβος συχνά επιτίθεται στο ίδιο του το σώμα, το οποίο όμως βιώνει ως ένα ξένο αντικείμενο, πάνω στο οποίο επενδύει με έντονη αμφιθυμία, ενώ πολλές φορές το απορρίπτει ή του επιτίθεται με βίαιο τρόπο. Οι περισσότεροι έφηβοι δεν αισθάνονται τον σωματικό πόνο, καθώς ο σωματικός πόνος προστατεύει το άτομο από τον ψυχικό πόνο, εφόσον δρα ως αντίδοτο (Dargent, 2020· Dayan, 2020).
Βιβλιογραφία
- Benhaim, M. (2020). Το εφηβικό σώμα στη δοκιμασία της σύγχρονης εποχής. Στο βιβλίο των Γ. Δημητριάδη, C. Hoffmann & Λ. Κανελλοπούλου (Επιμ.), Το σώμα σε κρίση. Στον ψυχαναλυτικό και τον ιατρικό λόγο (σελ. 267-278). Αθήνα: Κουκκίδα.
- Dargent, F. (2020). Η πρακτική των σκαριφισμών στους εφήβους: μεταξύ απόγνωσης και δυσπιστίας. Στο βιβλίο των Γ. Δημητριάδη, C. Hoffmann & Λ. Κανελλοπούλου (Επιμ.), Το σώμα σε κρίση. Στον ψυχαναλυτικό και τον ιατρικό λόγο (σελ. 241-252). Αθήνα: Κουκκίδα.
- Dayan, J. (2020). Ένα σημείο έντασης στην ψυχαναλυτική θεωρία: Ο Freud, το σώμα, η εφηβεία. Στο βιβλίο των Γ. Δημητριάδη, C. Hoffmann & Λ. Κανελλοπούλου (Επιμ.), Το σώμα σε κρίση. Στον ψυχαναλυτικό και τον ιατρικό λόγο (σελ. 253-266). Αθήνα: Κουκκίδα.
- Douville, O. (2020). Σχετικά με τις λεγόμενες πρακτικές «μύησης» των εφήβων μας. Στο βιβλίο των Γ. Δημητριάδη, C. Hoffmann & Λ. Κανελλοπούλου (Επιμ.), Το σώμα σε κρίση. Στον ψυχαναλυτικό και τον ιατρικό λόγο (σελ. 225- 240). Αθήνα: Κουκκίδα.
_______________________________________
Κουραβάνας Νικόλαος, Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
Αναρτήθηκε από Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια, MSc
