Ο Μίχαελ Χάνεκε (Michael Haneke), γεννημένος στις 23 Μαρτίου 1942 είναι Αυστριακός σκηνοθέτης και σεναριογράφος γνωστός για το θλιβερό ύφος και την αμφιλεγόμενη θεματολογία των ταινιών του, που πραγματεύονται συχνά τα προβλήματα των μοντέρνων κοινωνιών. Ο σκηνοθέτης έχει εργαστεί στην τηλεόραση τον κινηματογράφο και το θέατρο. Είναι επίσης γνωστός για το γεγονός ότι οι ταινίες του που θίγουν καίρια κοινωνικά ζητήματα δημιουργούν ερωτήματα στο θεατή. Εκτός από την ενασχόλησή του στον κινηματογράφο διδάσκει σκηνοθεσία στην Ακαδημία Κινηματογράφου της Βιέννης.
Έχει βραβευτεί δυο φορές με Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών για τις ταινίες Η Λευκή Κορδέλα (Das weiße Band, Eine deutsche Kindergeschichte) το 2009 και Αγάπη το 2012. Η Λευκή Κορδέλα τιμήθηκε επίσης με Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας κι έλαβε δυο υποψηφιότητες για βραβείο Όσκαρ, ενώ η ταινία Αγάπη έλαβε 5 υποψηφιότητες για Όσκαρ μεταξύ των οποίων και για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Α’ Γυναικείου Ρόλου για την Εμμανουέλ Ριβά.
Ο Μίχαελ Χάνεκε γεννήθηκε στο Μόναχο της Γερμανίας το 1942. Οι γονείς του ήταν ο Γερμανός ηθοποιός και σκηνοθέτης Φριτς Χάνεκε και η Αυστριακή ηθοποιός Μπέατριξ φον Ντέγκενσιλντ. Μεγάλωσε στην πόλη Βίνερ Νόιστατ της Αυστρίας και σπούδασε φιλοσοφία, ψυχολογία και δράμα στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, αφού δεν κατάφερε να έχει επιτυχία στην πρώτη του απόπειρα να ασχοληθεί με τη μουσική και την υποκριτική. Μετά την αποφοίτησή του έγινε κριτικός κινηματογράφου και από το 1967 εώς και το 1970 εργάστηκε ως συντάκτης για τον τηλεοπτικό σταθμό Südwestfunk. Το 1974 έκανε το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτης τηλεοπτικών παραγωγών.
Η πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα στο χώρο του κινηματογράφου ήρθε το 1989 με την ταινία 7η Ήπειρος (Der siebente Kontinent) στην οποία μπορεί κανείς να διακρίνει τα σπέρματα από το βίαιο και τολμηρό ύφος που επρόκειτο να ανθίσει τα χρόνια που ακολούθησαν. Η καθιέρωση έφτασε τρία χρόνια αργότερα με την ταινία Το Βίντεο του Μπένι (Benny’s Video, 1992) με την οποία συμμετείχε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ των Καννών. Ακολούθησαν οι ταινίες 71 Συμπτώσεις (71 Fragmente einer Chronologie des Zufalls, 1994), Παράξενα Παιχνίδια (Funny Games, 1997) και Άγνωστος Κώδικας (Code inconnu: Récit incomplet de divers voyages, 2000) κι το 2001 έλαβε τις καλύτερες κριτικές της καριέρας του για την ταινία Η Δασκάλα του Πιάνου (La Pianiste, 2001) με την Ιζαμπέλ Ιπέρ, για την οποία τιμήθηκε με το μεγάλο βραβείο της κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών. Το 2005 συνεργάστηκε για δεύτερη φορά με την ηθοποιό Ζυλιέτ Μπινός (μετά την ταινία Άγνωστος Κώδικας του 2000), η οποία εξέφρασε την επιθυμία να ξανασυνεργαστεί μαζί του, για την ταινία Κρυμμένος (Caché).
Το 2009 η ταινία του Η Λευκή Κορδέλα (Das weiße Band, Eine deutsche Kindergeschichte) έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ των Καννών και απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα. Η ταινία μεταφέρει το θεατή σε μια μικρή γερμανική πόλη το 1913, όπου κυριαρχεί ένα δεσποτικό και φασιστικό κλίμα κι όπου τα παιδιά αναγκάζονται να υπακούουν σε αυστηρούς κανόνες, υπόκεινται σε σκληρές τιμωρίες κι όπου συμβαίνουν ανεξήγητοι θάνατοι. Τρία χρόνια αργότερα ο σκηνοθέτης επανέλαβε τη νίκη του στο Φεστιβάλ των Καννών με την ταινία Αγάπη (Amour). Η νίκη του αυτή τον κατέστησε ένα από τους εφτά σκηνοθέτες που έχουν τιμηθεί δυο φορές με Χρυσό Φοίνικα (οι άλλοι 6 είναι οι Φράνσις Φορντ Κόπολα, Σοέι Ιμαμούρα, Λυκ και Ζαν Πιερ Νταρντέν, Αλφ Σιόμπεργκ, Μπιλ Όγκαστ και Εμίρ Κουστουρίτσα. Η ταινία Αγάπη έλαβε επίσης 5 υποψηφιότητες για βραβείο Όσκαρ μεταξύ των οποίων και για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και Σκηνοθεσίας.
Ο Χάνεκε πιστεύει ότι οι ταινίες πρέπει να προσφέρουν στο θεατή περισσότερο χώρο για φαντασία και εσωτερικές αναζητήσεις. Σύμφωνα με το σκηνοθέτη οι ταινίες με έντονη λεπτομέρεια και στοιχεία καθωσπρεπισμού υφίστανται μόνο για άσκοπη κατανάλωση από τους θεατές τους. Είναι συχνά δύσκολο για τους θεατές να κατανοήσουν τη φιλοσοφία του σκηνοθέτη και τα μηνύματα που επιθυμεί ο ίδιος να περάσουν μέσα από τη δουλειά του. Η σκηνοθετική του δράση στο θέατρο περιλαμβάνει έργα των: Αυγούστου Στρίντμπεργκ, Χάινριχ φον Κλάιστ και Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, ενώ το 2006 έκανε το ντεμπούτο του στο Παρίσι ως σκηνοθέτης όπερας με τον Ντον Τζιοβάννι του Μότσαρτ. Επρόκειτο επίσης να σκηνοθετήσει την όπερα του Μότσαρντ Έτσι κάνουν όλες στη Νέα Υόρκη, αλλά αναγκάστηκε να αποσυρθεί από το εγχείρημα λόγω ασθενείας. Μερικές από τις επιρροές του σκηνοθέτη είναι το έργο των: Ρομπέρ Μπρεσόν, Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Αντρέι Ταρκόφσκι, Μικελάντζελο Αντονιόνι, Αμπάς Κιαροστάμι και Κριστόφ Κισλόφσκι. Ο ίδιος αποκάλεσε τον Κιαροστάμι ως τον καλύτερο κινηματογραφιστή της δεκαετίας που πέρασε.
Φιλμογραφία
- 1989 – 7η Ήπειρος (Der siebente Kontinent)
- 1992 – Το Βίντεο του Μπένι (Benny’s Video)
- 1994 – 71 Συμπτώσεις (71 Fragmente einer Chronologie des Zufalls)
- 1997 – Παράξενα Παιχνίδια (Funny Games)
- 2000 – Άγνωστος Κώδικας (Code inconnu: Récit incomplet de divers voyages)
- 2001 – Η Δασκάλα του Πιάνου (La Pianiste)
- 2003 – Η Ώρα του Λύκου (Le Temps du Loup)
- 2005 – Κρυμμένος (Caché)
- 2007 – Funny Games US
- 2009 – Η Λευκή Κορδέλα (Das weiße Band, Eine deutsche Kindergeschichte)
- 2012 – Αγάπη (Amour)
- 2017 – Happy End
Μικρού μήκους
- 1995 – Lumière et compagnie
Βιβλιογραφία
- Catherine Wheatley: Michael Haneke’s Cinema: The Ethic of the Image, New York: Berghahn Books, 2009, ISBN 1-84545-722-6 review
- Michael Haneke. Special Issue of Modern Austrian Literature. 43.2, 2010.
