Πλατεία Μαϊντάν στο Κίεβο—κόμβος της επανάστασης το 2014 όταν ο Πούτιν προσπάθησε να μπλοκάρει τη συμφωνία σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ, πριν από ένα χρόνο υπό την επίθεση των δυνάμεών του όταν απέτυχε το Blitzkrieg του στην πρωτεύουσα (Giovanni Cancemi / shutterstock.com)
- FRANS TIMMERMANS*
Ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας, όπως συμβαίνει και με όλους σχεδόν τους πολέμους, θα τελειώσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να ξεκινήσουν έως ότου αποκατασταθεί η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Δεδομένου ότι μια αλλαγή γνώμης στη Μόσχα είναι απίθανη βραχυπρόθεσμα, όσο πιο γρήγορα η Ουκρανία αποκτήσει τα μέσα για να αναγκάσει τα ρωσικά στρατεύματα να επιστρέψουν στη Ρωσία και να παραμείνουν εκεί, τόσο το καλύτερο—για την Ουκρανία και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Πρέπει όλοι να επιδιώξουμε την ταχεία ολοκλήρωση των μαχών. Αλλά, παραδόξως, για να επιφέρουμε αυτό το αποτέλεσμα, πρέπει να καταστήσουμε σαφές στον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, ότι θα παραμείνουμε στην πορεία, κάνοντας ό,τι χρειαστεί για όσο χρόνο χρειαστεί, ώστε να δει ότι δεν έχει νόημα η ατελείωτη αποστολή νεαρών Ρώσων στην κρεατομηχανή που είναι το ουκρανικό μέτωπο.
«Απόλυτος εχθρός»
Αυτό είναι κρίσιμο, επειδή η δικαιολόγηση της Ρωσίας για την επιθετικότητά της βασίζεται στην άρνηση του ουκρανικού κράτους. Τέτοιοι ισχυρισμοί γεννιούνται από μια ρωσική εθνικιστική και ιμπεριαλιστική ιδεολογία που αποκλείει την ίδια την ιδέα μιας ξεχωριστής ουκρανικής ταυτότητας. Η Ρωσία ορίζει τον λαό της Ουκρανίας ως αυτό που ο Ναζί νομικός Carl Schmitt αποκάλεσε «απόλυτο εχθρό», ο οποίος δεν πρέπει απλώς να νικηθεί αλλά να διαγραφεί – όχι για αυτό που κάνει αλλά για αυτό που είναι.
Αυτή είναι η δικαιολογία της Ρωσίας για τα βασανιστήρια, τις απαγωγές παιδιών, το κάψιμο ουκρανικών βιβλίων και τα αμέτρητα εγκλήματα πολέμου. Η βία που εξαπολύεται στους Ουκρανούς επειδή είναι Ουκρανοί είναι συγκρίσιμη με τον μεγάλο τρόμο του Στάλιν, όταν εκατομμύρια αθώοι άνθρωποι σκοτώθηκαν επειδή ήταν «ταξικοί εχθροί». Ο τρόμος του Στάλιν «λειτούργησε» ακριβώς επειδή η στόχευση αθώων ανθρώπων ανάγκασε τους πάντες σε πλήρη συμμόρφωση με τη βούληση του κράτους. Αυτό είναι ολοκληρωτισμός.
Έχοντας κατέβει όλο και βαθύτερα στον αυταρχισμό τα τελευταία 15 χρόνια, η Ρωσία έγινε και πάλι ολοκληρωτική. Όποιος δεν συμμορφώνεται κινδυνεύει να δηλητηριαστεί, να πέσει από το παράθυρο ή να καταλήξει στη φυλακή. Καθώς ο πληθυσμός τρομοκρατείται ως προς τη συμμόρφωση, οι ήδη ευάλωτες ομάδες αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο δίωξης. Ο αντισημιτισμός έχει εκραγεί, οι σεξουαλικές μειονότητες ζουν υπό συνεχή φόβο και ο ρατσισμός και η ξενοφοβία κυριαρχούν.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να τακτοποιηθεί η Ρωσία, ακόμα κι αν ο άνθρωπος που μετέτρεψε τη χώρα του σε παρία φύγει από τη σκηνή. Η αποτοξίνωση του ρωσικού έθνους μπορεί να διαρκέσει μια γενιά και το αποτέλεσμα δεν είναι καθόλου σίγουρο.
Συλλογικά, δεν πρέπει μόνο να διασφαλίσουμε ότι η Ουκρανία μπορεί να επιτύχει μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη το συντομότερο δυνατό. Πρέπει επίσης να υποστηρίξουμε τις προσπάθειες της Ουκρανίας να μεταμορφωθεί σε μια ευημερούσα χώρα της οποίας οι πολίτες μπορούν να βασίζονται στο κράτος δικαίου, στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Από αυτή την άποψη, η διαδικασία προσχώρησης που οδηγεί στην ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να είναι μεταμορφωτική. Όπως αυτή η διαδικασία βοήθησε την Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να αποτοξινωθούν από το δικτατορικό παρελθόν τους, μπορεί επίσης να εμβολιάσει την Ουκρανία ενάντια σε ένα δικτατορικό μέλλον.
Απότομη στροφή
Δύο φορές στη ζωή μου, η ιστορία πήρε μια απότομη τροπή και ώθησε την Ευρώπη σε μια νέα κατεύθυνση. Η πρώτη φορά ήταν όταν το τείχος του Βερολίνου έπεσε το 1989, επιτρέποντας στους Ευρωπαίους να επανενωθούν. Το δεύτερο ήταν όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία πριν από ένα χρόνο, αναγκάζοντας τους Ευρωπαίους να υπερασπιστούν και να ενισχύσουν τις αξίες και τους θεσμούς που τους αγαπούν.
Κοιτάζοντας το μέλλον, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι, υπό τις παρούσες συνθήκες, η ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ θα πρέπει να γίνει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι στο παρελθόν. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να θυσιάσουμε την εμβάθυνση στο βωμό της σκοπιμότητας. Μια μερική ή ελαττωματική ολοκλήρωση θα άφηνε ανεπίλυτες ελλείψεις, αποδυναμώνοντας τελικά τόσο την Ουκρανία όσο και την ΕΕ.
Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι μια απάντηση τύπου Σχέδιο Μάρσαλ. Αυτό θα ήταν άνευ προηγουμένου σε κλίμακα, συνδυάζοντας την ανοικοδόμηση και τον οικονομικό μετασχηματισμό με τις νομικές, διοικητικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να μπορέσει η Ουκρανία να λειτουργήσει πλήρως ως κράτος μέλος της ΕΕ. Αυτό δεν έχει γίνει ποτέ πριν, αλλά θα πρέπει να γίνει τώρα.
Ένα επείγον καθήκον, τόσο για τους ηγέτες της ΕΕ όσο και για τους εθνικούς πολιτικούς, είναι να προετοιμάσουν τους πολίτες μας για το τι θα συνεπάγεται αυτός ο μετασχηματισμός τόσο της Ευρώπης όσο και της Ουκρανίας. Παράλληλα, η ΕΕ πρέπει να οικοδομήσει τις οικονομικές, χρηματοπιστωτικές, πολιτικές και διοικητικές δομές που θα απαιτηθούν.
Οι Ευρωπαίοι καρικατούρα
Το ρωσικό καθεστώς απεικονίζει τους Ευρωπαίους ως αδύναμους και παρακμιακούς ανατροπείς. Η «Gayropa» πρέπει τελικά να υποκύψει στην ανώτερη δύναμη του υπερεθνικισμού, πιστεύει ο Πούτιν, και μάλιστα είχε πείσει για αυτό ορισμένα πολιτικά στρατόπεδα στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, με πολιτικούς και προσωπικότητες των μέσων ενημέρωσης να επαινούν έναν «ισχυρό ηγέτη» που υπερασπίζεται τις «παραδοσιακές ευρωπαϊκές αξίες». Αλλά ο ουκρανικός λαός αποκαλύπτει τα ψέματα που στηρίζουν αυτή την καρικατούρα, ντροπιάζοντας τους δυτικούς θαυμαστές του Πούτιν.
Πρέπει όλοι να αναγνωρίσουμε τι διακυβεύεται. Εκατό χρόνια μετά την πρώτη του ενσάρκωση, ο ολοκληρωτισμός επανήλθε στην ήπειρό μας. Πρέπει γρήγορα να το περιορίσουμε και στη συνέχεια να το αποκαλύψουμε, ώστε να νικηθεί και τελικά να εξαλειφθεί από τον ίδιο τον ρωσικό λαό.
Αυτός ο πόλεμος είναι κάτι πολύ περισσότερο από το να κερδίσεις ή να χάσεις εδάφη. Το ουκρανικό έθνος, ένα ευρωπαϊκό έθνος, παλεύει για την επιβίωσή του. Μια ιμπεριαλιστική ιδεολογία που αρνείται την ύπαρξη άλλων εθνών δεν θα σταματήσει μόνο σε ένα. Εάν η επιθετικότητα της Ρωσίας αφεθεί να αποδώσει, οι φλόγες του πολέμου θα ανάψουν σε περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και η απολυταρχία θα εξαπλωθεί σαν γάγγραινα.
Ο περασμένος χρόνος έδειξε ότι είμαστε πολύ πιο δυνατοί από τον Πούτιν και τους ομοίους του, αρκεί να είμαστε ενωμένοι και αποφασισμένοι. Ας εμπνευστούμε λοιπόν από τον ηρωισμό του ουκρανικού λαού. Όσο περισσότερο τους στηρίζουμε στον αγώνα τους, τόσο πιο γρήγορα θα σταματήσει η σφαγή.
*Ο Φρανς Τίμερμανς είναι εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Πηγή: www.socialeurope.eu
