ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ*
Yστερα από αρκετούς μήνες κλιμακούμενης έντασης στα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας, το πρωί της 24ης Φεβρουαρίου, ο κόσμος στον οποίο μεγάλωσαν και δημιούργησαν όλες οι γενιές μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο άλλαξε ριζικά και δραματικά, με την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην επικράτεια του προκεχωρημένου φυλακίου του ελεύθερου κόσμου, την Ουκρανία.
Για πολλούς, μεταξύ δε αυτών και τις πολιτικές ηγεσίες πολλών δυτικών κρατών, η εισβολή αυτή εκτός από ξαφνική ήταν και αναπάντεχη. Το γεγονός μαρτυρεί απλά την έλλειψη διορατικότητας πολλών πολιτικών ηγετών, αφενός, και, αφετέρου, τον βαθμό διείσδυσης της ρωσικής προπαγάνδας στις δυτικές κοινωνίες.
Για όσους παρακολουθούν από κοντά την Ρωσία και τις εξελίξεις εντός του πολιτικού της συστήματος, η εισβολή στην Ουκρανία ήταν η νομοτελειακή κατάληξη μιας πολιτικής που ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια σιωπηρά και εκδηλώθηκε σιγά σιγά την τελευταία δεκαπενταετία, με τη σταδιακή επεκτατική-ιμπεριαλιστική πολιτική.
Από το 2007 και την περιβόητη ομιλία του Πούτιν στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια της Ευρώπης στο Μόναχο, τον σύντομο, μα καταστροφικό πόλεμο με τη Γεωργία και την προσάρτηση της Αμπχαζίας και της Οσετίας το 2008, την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και την έναρξη της επιχείρησης «Νοβορωσία» στις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας, το Ντονιέτσκ και το Λουγκάνσκ, η πορεία ήταν σταθερή, προκαθορισμένη, και αποτελούσε τμήμα ενός ευρύτερου γεωπολιτικού σχεδιασμού της Ρωσίας.
Στόχος αυτού του σχεδίου ήταν η επαναφορά της αρχής των σφαιρών επιρροής στα όρια της μεταπολεμικής διευθέτησης, με την επέκταση του στρατηγικού βάθους της άμυνας της Ρωσίας, εις βάρος των εδαφών των «μικρότερων Σλάβων αδελφών». Κι αν στην περίπτωση της Λευκορωσίας με τον δικτάτορα Λουκασένκο, ο οποίος έχει συνδέσει την τύχη του μ’ εκείνη του τσάρου στο Κρεμλίνο της Μόσχας, η «συμμαχία» ήταν εύκολη, η περίπτωση της Ουκρανίας αποτελούσε αγκάθι στα πλευρά της Ρωσίας, η οποία δεν μπορούσε να χωνέψει πώς μία κοινωνία, η οποία είχε σχετικά πρόσφατα απελευθερωθεί από τον σοβιετικό ζυγό, θα επιζητούσε την ένταξή της στους ευρωπαϊκούς και ευρωατλαντικούς θεσμούς.
Υπάρχουν πολλοί, οι οποίοι αδυνατούν να κατανοήσουν αυτή την ανορθολογική, στα μάτια του δυτικού ανθρώπου, απόφαση εισβολής στην Ουκρανία. Η αδυναμία κατανόησης είναι απόρροια της άγνοιας· λείπει κι εδώ η βαθύτερη γνώση της Ρωσικής Ομοσπονδίας ως κράτους, από τη μία πλευρά, και ως πολιτισμικού οργανισμού με μακραίωνη ιστορία, από την άλλη.
Πώς μπορεί, λοιπόν, να εξηγηθεί η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αν παραμερίσουμε για λίγο τις ευνόητες γεωπολιτικές διαστάσεις; Υπάρχει κάτι άλλο που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί η Ρωσία επέλεξε να επιτεθεί στον δυτικό, στον ελεύθερο κόσμο τώρα και ποιος είναι ο βαθύτερος σκοπός της;
Οι επίσημοι και διακηρυγμένοι στόχοι αυτού του πολέμου είναι παράλογοι, η δε απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων για «τακτικά» χτυπήματα του εχθρού προκαλεί ανατριχίλα σε κάθε έλλογο πλάσμα αυτού του πλανήτη, όχι, όμως, στους Ρώσους, οι οποίοι βλέπουν τα πυρηνικά ως τη «φωτιά της κάθαρσης, από τις αμαρτίες και τη διαφθορά στην οποία έχει περιπέσει η Δύση».
Εκείνο που αγνοούν ή δεν θέλουν να δουν πολλοί Δυτικοί είναι πως η Ρωσία, ως κράτος και ως πολιτισμός, ήταν πάντα θεοκρατική ή αν θέλετε ιδεοκρατική αυτοκρατορία. Αυτός ήταν και παραμένει ο πολιτικός-πολιτισμικός της τύπος. Συνεπώς, για τη Ρωσία η ύπαρξη αποκτά νόημα μόνο αν υπάρχει μία μεσσιανική ιδεολογία ως συνεκτικός κρίκος, αλλά και ως οδηγός πολιτικής-πολιτισμικής δράσης.
Η σημερινή, μετακομμουνιστική Ρωσία, δεν θα μπορούσε ν’ αποτελεί εξαίρεση στην εξελικτική πορεία αυτού του οργανισμού. Δεν είναι τυχαίο, πως ακόμη και μεταξύ των κυρίαρχων ελίτ της, είναι διαδεδομένες κάθε είδους θεωρίες συνωμοσίας, όπως «η παγκόσμια διακυβέρνηση», η «νέα τάξη πραγμάτων», η «περικύκλωση της Ρωσίας από εχθρούς» κ.λπ. Οι απόψεις αυτές συζητιούνται δημόσια εδώ και χρόνια από την αίθουσα της Δούμας και τις ιδιαίτερα δημοφιλείς τηλεοπτικές εκπομπές, μέχρι τους σταθμούς εξυπηρέτησης αυτοκινήτων και τους καφενέδες της χώρας.
Στο πρόσωπο της Ουκρανίας, οι πολίτες της οποίας, μέσα από αγώνες, θέλησαν να πάρουν ένα δρόμο διαφορετικό από εκείνο που της είχε προδιαγράψει η Ρωσική Αυτοκρατορία· η τελευταία είδε απλά το πρόσωπο του Αντίχριστου.
Το δικαίωμα στην επιλογή ενάντια στην υποχρέωση της υποταγής μετατράπηκε σε μέχρι θανάτου αγώνα της ρωσικής ορθοδοξίας κατά της ουκρανικής αποστασίας.
Εύκολα, κατ’ αυτόν τον τρόπο, μπορούσε να δικαιολογηθεί και ο πόλεμος στο εσωτερικό ακροατήριο της Ρωσίας. Σήμερα, ούτε λίγο ούτε πολύ, η πλειονότητα της ρωσικής κοινωνίας πιστεύει πως η χώρα, μ’ επικεφαλής τον «αρχάγγελο» Πούτιν, πολεμάει τον Διάβολο, για να διασφαλίσει την ηθική ακεραιότητα και την αυθεντική πίστη των πολιτών. Και για να συμβεί αυτό, κατά το αφήγημα του Κρεμλίνου, το κράτος της αυθεντικής ορθοδοξίας θα πρέπει να διευρύνει τα σύνορά του, τουλάχιστον στα όρια που είχε η «άθεη» Ε.Σ.Σ.Δ.
Απλά και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, μπορεί ο φιλότιμος αναγνώστης, αλλά και ο ρέκτης της ιστορίας να διαπιστώσει το αόρατο κόκκινο νήμα που συνδέει την Τρίτη Ρώμη με την Τρίτη Διεθνή και τις Παραδοσιακές Αξίες, που είναι το απόλυτο θέσφατο της πουτινικής προπαγάνδας.
Πρόκειται, ουσιαστικά, για την εκδήλωση μιας μακραίωνης, βαθιά ριζωμένης στη ρωσική κοινωνία ψυχολογικής στάσης, η οποία είναι γνωστή ως «αντιδυτικισμός». Από την πρώτη στιγμή της βάπτισης των Ρως του Κιέβου το 998 μ.Χ. μέχρι τις μέρες μας, ο ευρύτερος γεωγραφικός και πολιτισμικός χώρος που γνωρίζουμε ως Ρωσία ήταν και παραμένει αντιδυτικός. Η αντιπαράθεση με τη Δύση, ιδίως μετά το Σχίσμα των Εκκλησιών το 1054 και την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, ήταν η πεμπτουσία της κρατικής ιδεολογίας της Ρωσίας και ο μηχανισμός δικαίωσής της στην ιδιοπροσωπία των Ρώσων. Ο αντιδυτικισμός αυτός, σε συνδυασμό με την ακραία υιοθέτηση του εξαιρετισμού, που θέλει τη Ρωσία «ηθική και καθαρτήρια δύναμη στην ιστορία της ανθρωπότητας», δημιούργησε και συντηρεί τον πολεμικό, επιθετικό και ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της, ανεξάρτητα από το εκάστοτε πολιτικό σύστημα διακυβέρνησής της.
Υπό αυτό το πρίσμα, γίνεται κατανοητός τόσο ο τρόπος σκέψης της σημερινής Ρωσίας, όσο και ο τρόπος με τον οποίο σκοπεύει να εφαρμόσει τη στρατηγική της. Αυτή η «θεωρία» μάς δείχνει τα όρια των φιλοδοξιών της κυρίαρχης πολιτικής και στρατιωτικής ελίτ της Ρωσίας και μας προϊδεάζει για τα επόμενα βήματά της.
*Ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης είναι Εκδότης του Περιοδικού Στέπα και των εκδόσεων s@mizdαt.
