- ΝΙΚΟΣ ΤΣΟΥΛΙΑΣ*
Οι φυσικές καταστροφές αποκαλύπτουν πολλά κρίσιμα θέματα που αφορούν τις κοινωνίες και τα κράτη. Αρχικά, οφείλουμε να ξεκινήσουμε από μια παραδοχή. Οι φυσικές καταστροφές πάντα θα υπάρχουν. Για τον πολύ απλό λόγο ότι η φύση λειτουργεί με βάση τις δικές της δυνάμεις και «δεν ενδιαφέρεται» για τις ανάγκες και για τις προτεραιότητες των ανθρώπων.
Προφανώς υπάρχουν φυσικές καταστροφές στις οποίες συμβάλει και ο πολιτισμός μας (π.χ. πυρκαγιές, πλημμύρες λόγω τεχνικών έργων κλπ) και άλλες που είναι ανεξάρτητες από την ανθρώπινη επιρροή (π.χ. σεισμοί). Οι σεισμοί είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που οφείλεται στη μετακίνηση των πλακών στη λιθόσφαιρα, και μάλιστα αυτή η μετακίνηση έχει συμβάλλει στην εμφάνιση της ζωής – επομένως και στη δική μας παρουσία πάνω στη Γη. Αυτά ως δεδομέναˑ μακριά από οποιεσδήποτε θρησκευτικές ή ανορθολογικές ή μεταφυσικές προσεγγίσεις.
Ωστόσο, οι σεισμοί πάντα αποκαλύπτουν αρκετά ζητήματα.
Πρώτα απ’ όλα την ελλειμματικότητα των κατασκευών και κυρίως των σπιτιών αλλά και των δημόσιων κτιρίων (σχολείων, νοσοκομείων κλπ).
Δεύτερον, την απουσία της πολιτείας από τους αναγκαίους θεσμικούς ελέγχους στο αν τηρούνται οι σχετικοί κανονισμοί.
Τρίτον, τα αποτελέσματα των φυσικών καταστροφών έχουν και ταξική θεώρηση – κατά την πολύ σοφή ρήση «όπου φτωχός και η μοίρα του». Οι κατασκευές των σπιτιών δεν έχουν όλες τις ίδιες προδιαγραφές και στα οικονομικά αδύνατα κοινωνικά στρώματα – είτε λόγω υπερκερδών των εταιρειών είτε και λόγων κόστους – τα κτίρια δεν τηρούν τους όποιους προσεισμικούς ελέγχους.
Οι σεισμοί αποκαλύπτουν την απουσία του κοινωνικού κράτους, κάτι που στην Τουρκία και στην Συρία είναι σε μέγιστο βαθμό. Εδώ αποκαλύπτεται ο αυταρχισμός και η αντιδημοκρατικότητα του Ερντογάν. Αντί να διαμορφώνει πολιτικές, ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης στη χώρας του επικεντρώνεται σε εθνικισμούς και σε αναθεωρητισμούς, δημιουργώντας έναν μύθο περί ανασύστασης της πάλαι ποτέ Οθωμανικής αυτοκρατορίας μέσα από τον μύθο της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η πολεμική μηχανή είναι ο πυρήνας της πολιτικής του ατζέντας.
«Δεν είδα κανέναν πριν από τις 14:00 τη δεύτερη ημέρα μετά τον σεισμό», δηλαδή 34 ώρες μετά την κύρια σεισμική δόνηση, φωνάζει εξοργισμένος ο Μεμέτ Γιλντιρίμ. «Ούτε κράτος, ούτε αστυνομία, ούτε στρατό. Ντροπή σας! Μας παρατήσατε στην τύχη μας», συμπληρώνει.
Αλλά υπάρχει και κάτι πολύ σημαντικό. Είναι κραταιά η χαλαρή κοινωνική συνοχή, η ελλειμματική προστασία των πολιτών από το κράτος και κυρίως η έλλειψη αλληλεγγύης και στοιχειώδους ανθρωπισμού. Μόνο μετά από μεγάλες καταστροφές βιώνουμε και εκφράζουμε την επιθυμία για να στηρίξουμε τους έχοντες ανάγκη, μόνο τότε τους γνωρίζουμε ακόμα και αν μένουν δίπλα μας.
Ζούμε σε κοινωνίες αλλά δεν λειτουργούμε ως κοινωνικά όντα αλλά ζούμε ως άτομα και ως ιδιώτες που η επικράτεια των ενδιαφερόντων μας είναι περίκλειστη στα όρια των απόλυτα δικών μας ανθρώπων. Δεν δρούμε ως συνειδητοποιημένοι πολίτες, που αγωνιούν και αγωνίζονται για το κοινό καλό, για τα δημόσια αγαθά, για τη ζωή των κατατρεγμένων.
Μιλάμε για «διπλωματία των σεισμών», για αναθεώρηση των διμερών σχέσεων Ελλάδας και Τουρκίας. Είναι πολύ σημαντική η στήριξη της Ελλάδας προς την Τουρκία. Δείχνει ότι η συνεργασία μεταξύ των γειτονικών κρατών είναι στοιχείο – κλειδί για την κοινή πρόοδο. Η αντιπαράθεση και το κλίμα εχθρότητας και κυρίως η αμφισβήτηση του στάτους και η παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου δεν ωφελεί κανέναν.
Η ειρήνη και η φιλία των λαών πρέπει να είναι βασικό μέλημα κάθε πολιτικής. Οτιδήποτε αντιτάσσεται σε αυτές τις βασικές και πανανθρώπινες αξίες οδηγεί σε σκοτεινά μονοπάτια.
*Ο Νίκος Τσούλιας είναι Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. – Κινήματος Αλλαγής
