ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ, ψυχώσεις, καταθλίψεις, άνοιες, παραληρήματα: τα πρόσωπα της παραφροσύνης είναι πολλά και δεν έχουν πάψει ν’ αλλάζουν με το πέρασμα των αιώνων. Τη δεύτερη προ Χριστού χιλιετία, στη Μεσοποταμία, ο κώδικας του Χαμουραμπί αναφερόταν ήδη σε αστρολογικές και μαγικές επικλήσεις που χρησιμοποιούσαν οι ιερείς για να καταπραΰνουν τα θύματα των διανοητικών διαταραχών. Χρειάστηκε να φτάσουμε στην εποχή του περίφημου Ιπποκράτη και στους Ρωμαίους για να πάψει να θεωρείται η τρέλα έργο αποκλειστικά των θεών και να αποδίδεται ενίοτε σε οργανικές βλάβες. Ιδέα που ξαναζωντάνεψε κατά την Αναγέννηση, όταν οι γιατροί προσπαθούσαν να αποδείξουν ότι, σε αντίθεση με τις μεσαιωνικές δοξασίες,, ο Σατανάς δεν ήταν διόλου υπεύθυνος για την αποδιοργάνωση του μυαλού.
Έφτασε ο 17ος αιώνας, η εποχή που η Ευρώπη στράφηκε στην ορθολογική σκέψη, τη στηριγμένη στην επιστήμη και στη γνώση του ανθρώπου και των προβλημάτων του. Δημιουργούνται τότε τα πρώτα άσυλα ψυχοπαθών.
Οι τρελοί, που κατά τον Μεσαίωνα σπανίως απομονώνονταν από την κοινωνία, σαρώνονται από τον “αιώνα των φώτων” που θέλει την τρέλα έγκλειστη πίσω από κάγκελα. Θα μείνει εκεί περίπου τρεις αιώνες, τη διάρκεια των οποίων, μια συνωμοσία σιπής θα περιβάλει τον τομέα αυτό της ιατρικής που ακόμα σήμερα προκαλεί φόβο.
Παρ’ όλα αυτά, στον αιώνα των φώτων αρχίζουν οι γιατροί να παρατηρούν και να κατατάσσουν τις ψυχικές ασθένειες. Βλέπουν με συμπόνια το αποξενωμένο θύμα του “μεγάλου εγκλεισμού’. Γιατροί όπως ο Φιλίπ Πινέλ, πρώτος μιας μεγάλης σειράς φιλάνθρωπων φρενολόγων, κάνουν την εμφάνισή τους. Είναι οι πρόδρομοι της ψυχιατρικής – ο όρος αυτός θα χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά το 1802.
“Ο 19ος αιώνας σήμανε την επιστροφή του συναισθήματος και της πίστης, την απογοήτευση μπροστά στην αδυναμία της επιστήμης να εξηγήσει τα παράλογα βάθη της ψυχής”, γράφει ο δρ Ζαν Τιγιέρ (Jean THUILLIER) στο βιβλίο “Η Τρέλα – Ιστορία και Λεξικό” (La Folie, Histoire et Dictionnaire, εκδόσεις Laffont/Bouquins). Αρχίζουν τότε οι πειραματισμοί με παραισθησιογόνα φάρμακα για να μελετηθούν οι ψυχωσικές καταστάσεις καθώς και με την ύπνωση για να αντιμετωπισθεί η υστερία.
Ο αιώνας μας χωρίζεται σε τρεις μεγάλες περιόδους.
Η πρώτη έχει ως πρωταγωνιστή τον Φρόιντ, με την επινόηση και εφαρμογή της ψυχανάλυσης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την πρόοδο της ψυχολογίας και της ψυχοπαθολογίας.
Κατά τη δεύτερη περίοδο κυριάρχησαν οι “θεραπείες-σοκ”, που συχνά προκάλεσαν κατακραυγή, αλλά ενίοτε αποδείχτηκαν αποτελεσματικές.
Η τρίτη περίοδος, τέλος, την οποία ακόμη διανύουμε και είναι άγνωστο αν και πότε θα τελειώσει, είναι αυτή της επικράτησης των ψυχοτρόπων φαρμάκων. Έχουν χαρακτηριστεί χημικοί ζουρλομανδύες και έχουν επικριθεί πολύ, επιτρέψανε όμως να αδειάσουν τα άσυλα.
Η εποποιία της αντιμετώπισης της παραφροσύνης συνεχίζεται πλέον μέσα στα εργαστήρια και στα νοσοκομεία. Νέες μορφές ψυχασθενειών εμφανίζονται σήμερα, όπως π.χ. η νευρική ανορεξία. Άλλες, όπως οι διάφορες μορφές υστερίας, εμφανίζονται πολύ σπανιότερα.
Με εξαίρετο ταλέντο παιδαγωγού, ο Ζαν Τιγιέρ μας ξεναγεί μέσα στην ιστορία και στον επίφοβο, ανησυχητικό κόσμο τη τρέλας, τον τόσο παράξενο και τόσο κοντινό μας.
Πηγή: L’Express
