Σύμφωνα με νέα έρευνα που εκπονήθηκε από τον ιστορικό Dr Will Tosh, τα δύο τρίτα των ρομαντικών σονέτων του Σαίξπηρ, συμπεριλαμβανομένου του εμβληματικού σονέτου 18, «Shall I compare thee to a summer’s day?», απευθύνονται σε έναν «ωραίο νέο» που πιστεύεται ότι είναι ο Henry Wriothesley, 3ος κόμης του Southampton. Βάσει της ίδιας έρευνας, πολλοί από τους χαρακτήρες του Σαίξπηρ εκτείνονταν πέρα από τα «δυαδικά όρια των φύλων» και είχαν ρομαντικές συνήθειες και ενδιαφέροντα που αποκλίνουν από αυτό που θα αποκαλούσαμε «στρέιτ».
Για παράδειγμα, στη «Δωδέκατη Νύχτα», η ναυαγισμένη Βιόλα μεταμφιέζεται σε άνδρα, έναν νεαρό με το όνομα Σεζάριο, και μπαίνει στην υπηρεσία του δούκα Ορσίνο, ο οποίος είναι ερωτευμένος με την Ολίβια. Ωστόσο, η Ολίβια ερωτεύεται τον «Σεζάριο» και η Βιόλα με τη σειρά της ερωτεύεται τον Ορσίνο ενώ παραμένει μεταμφιεσμένη, δημιουργώντας ένα παιγνιώδες ερωτικό τρίγωνο.
Σε ένα βίντεο για το θέατρο The Globe, ο επικεφαλής της έρευνας Dr Will Tosh υποστηρίζει: «Ο Σαίξπηρ έγραψε σίγουρα queer ποίηση και θεατρικά έργα. Queer με την έννοια ότι κάτι σεξουαλικά ριζοσπαστικό συνέβαινε στο έργο, το οποίο προσέφερε ποικίλες ταυτότητες φύλου και ταυτόχρονα παρείχε μια εναλλακτική οπτική του έρωτα σε σχέση με την σεξουαλική κανονικότητα».
«Πολλοί διαφωνούν με τις εικασίες σχετικά με τη σεξουαλικότητα του Σαίξπηρ, θεωρώντας τες αντι-ακαδημαϊκές», εξηγεί η Saraya Haddad, διδακτορική ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Σαίξπηρ στο Stratford-upon-Avon, και συνεχίζει:
«Προσωπικά, έχω πρόβλημα με το γεγονός ότι, μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα, ένας συντριπτικός αριθμός μελετητών, κυρίως στρέιτ λευκοί άνδρες, προσπάθησαν να διαφυλάξουν την “ετεροφυλοφιλία” του Σαίξπηρ. Υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να κάνουμε υποθέσεις για τη σεξουαλικότητα του Σαίξπηρ, αλλά τέτοιες φωνές δεν αναγνωρίζουν ότι όλη αυτή η οργή για τους υπαινιγμούς ότι ο Σαίξπηρ δεν ήταν ετεροφυλόφιλος, βασίζονται, στην πραγματικότητα, σε άλλη μία εικασία για την σεξουαλικότητά του. Ενώ δεν θα πρέπει να είμαστε 100% σίγουροι ότι ο Σαίξπηρ ένιωθε έλξη για τους άνδρες, τα συντριπτικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι το έκανε δεν πρέπει να αγνοηθούν», καταλήγει η ίδια.
Την ίδια στιγμή και όπως επισημαίνει ο Tosh, το ερώτημα αν ο Σαίξπηρ ήταν ή όχι LGBTQ+ θα πρέπει να προσεγγίζεται με προσοχή και ανοιχτό πνεύμα, καθώς «η σεξουαλικότητα ενός ατόμου δεν χωράει απαραίτητα σε μια τακτοποιημένη κατηγορία».
«Τα πράγματα αλλάζουν ανάλογα με το πότε και πού βρίσκεσαι. Ο τρόπος με τον οποίο η κουλτούρα μας αντιλαμβάνεται τη σεξουαλική έκφραση έχει αντίκτυπο στο πώς οι άνθρωποι σε αυτή την κουλτούρα αντιμετωπίζουν τη δική τους σεξουαλικότητα. Πολλοί ιστορικοί δεν χρησιμοποιούν τη σημερινή ορολογία, όπως γκέι, στρέιτ, μπαϊσέξουαλ, λεσβία, για πρόσωπα τεσσάρων αιώνων πριν. Ωστόσο, τα συναισθήματα επιθυμίας είναι πολύ ισχυρά και πάντα συμβάλλουν στο πώς αισθάνεται ένα άτομο για τον εαυτό του. Το να λέμε “δεν χρησιμοποιούσαν τον όρο γκέι στο μακρινό παρελθόν, άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για γκέι ανθρώπους τότε” κλείνει αυτή την ιστορία για μια ολόκληρη κοινότητα», λέει ο Tosh.
Ο ίδιος εξηγεί ότι «κατά την περίοδο που έζησε ο Σαίξπηρ, υπήρχε πολύ περισσότερος χώρος για την ομοφυλοφιλική επιθυμία από ό,τι σε πολλούς πολιτισμούς σήμερα», ενώ «δεν ήταν ασυνήθιστο για τους άνδρες να μοιράζονται τα κρεβάτια τους και να φιλιούνται στο στόμα».
Ενώ ο σοδομισμός ήταν παράνομος και τιμωρούνταν με θάνατο, «ο κόσμος έκανε τα στραβά μάτια με πολύ μεγαλύτερη ευκολία όταν επρόκειτο για σχέσεις και συναισθήματα που σήμερα αναγνωρίζουμε απόλυτα ως γκέι», λέει.
Συνοψίζοντας τις σκέψεις του για το θέμα, ο Tosh καταλήγει σε κάτι που γνωρίζουμε ήδη εδώ και χρόνια: ότι ο Σαίξπηρ ήταν ένας συγγραφέας με «βαθιά queer λογοτεχνικές ευαισθησίες».
«Εξυπηρετούσε την ΛΟΑΤΚΙ+ αγορά πολύ πριν αυτή αποκτήσει τέτοιο όνομα και μας άφησε queer δώρα μέσα στους αιώνες. Ομόφυλους εραστές, queer είδωλα και τρανς ήρωες που συνεχίζουν να εμπνέουν και να αντιπροσωπεύουν πολύ κόσμο για αιώνες μετά τον θάνατό του. Και ειλικρινά, νομίζω ότι αυτό μιλάει από μόνο του», δηλώνει, ενθουσιασμένος από τα ευρήματα της έρευνάς του, ο Tosh.
Η Haddad, η οποία ειδικεύεται στο πώς, ιστορικά, η μαγεία συνδέεται με το queer στοιχείο, συμφωνεί.
«Δεν νομίζω ότι το κλείδωμα της σεξουαλικότητας του Σαίξπηρ σε ένα συγκεκριμένο κουτί είναι απαραίτητα παραγωγικό. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύω ότι όποιος διαβάζει τα γραπτά του θα δυσκολευτεί να αρνηθεί την πιθανότητα ο Σαίξπηρ να ήταν ομοφυλόφιλος. Αυτό όμως που θεωρώ πιο σημαντικό είναι ότι τα queer άτομα μπορούν να δουν τον εαυτό τους στην ιστορία, στη λογοτεχνία του παρελθόντος – και ανεξάρτητα από τη σεξουαλικότητα ή την ταυτότητα φύλου του Σαίξπηρ, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι η γραφή του ξεχειλίζει από ομοφυλοφιλικά στοιχεία», καταλήγει.
