- Λαογραφική συλλογή Ηλίας Τουτούνης
- Από την Ομάδα ΕΝ ΔΗΜΩ ΗΛΙΔΑΣ
Οκτώβρης είναι ο 10ος μήνας του χρόνου και έχει 31 ημέρες. Το όνομά του το πήρε από το OCTO (οκτώ) από τους Ρωμαίους και κράτησε και σε μας το ίδιο όνομα.
Ονομαζότανε από τους Ρωμαίους Φοτίνος προς τιμή της αυτοκράτειρας Φαυστίνας. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Πυαναγιών (Πυναγιών, Μετόπωρον, Τρυγητός, Σκορπιός, Πρωτοβρόχη), άρχιζε από τις 14 Οκτώβρη μέχρι τις 12 Νοέμβρη. Ο ήλιος βρίσκεται στον Σκορπιό. Άλλα ονόματα του Οκτώβρη : Αϊδημητριάτης, Μπρουμάρης, Σπαρτός, Βροχάρης, Σποριάς και Πόρτα του Χειμώνα.
Θεωρούσανε παλιά τον Οκτώβρη μήνα της σποράς των δημητριακών και όποιος έσπερνε αυτόν τον μήνα ήτανε και νοικοκύρης. Τον Οκτώβρη επίσης ήτανε ο μήνας της επιστροφής των τσοπαναραίων από τα βουνά στα χειμαδιά, όπου γινόντουσαν διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις από τους τσοπάνηδες να πάει καλά η χρονιά και ιδίως ο επερχόμενος χειμώνας.
Επίσης τον Οκτώβρη γινόντουσαν οι τελευταίες προμήθειες για τον επερχόμενο Χειμώνα.
Άγιος Δημήτρης έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
Αϊ – Δημητράκη, μικρό καλοκαιράκι.
Αν βρέξει τ’ Αϊ – Λουκά, χέσε μέσα στα βρακιά.
Αν δεις Οκτώβρη με νερά, Φλεβάρη χιονισμένο φτιάξε διπλοκάσονα, μην πάει σπυρί χαμένο.
Αν μ’ αγαπάει ο Σπαρτός θα φάει κι ο φτωχός.
Αχάμνυνε σαν καματιάρικο άλογο τον Οκτώβρη.
Βρέχει ο Σποριάρης, σκάει ο ψειριάρης.
Γενάρη γαμηδόδερνε, τον Μάη απηδοβόλα και τον Οχτώβρη τον καλό κάτσε και γεννοβόλα.
Ήρθε ο Οκτώβρης, φωλιάσανε οι ψείρες.
Κάλιο κακός Οκτώβρης παρά καλός Δεκέμβρης.
Λασπόκανε τον Οκτώβρη, διπλάπλωνε τον Αλωνάρη.
Μέρες του Οκτωβριού, θύμισες του καλοκαιριού.
Ο Αγιώργης τ’ ανοίγει και ο Αϊ Δημήτρης τα κλείνει. (Εννοεί την αρχή και το τέλος των πανηγυριών)
Οκτώβρη δεν έσπειρες; Οχτώ σωρούς δεν έκανες.
Οκτώβρη και Μάρτη μην έχεις αναμπιστοσύνη.
Οκτώβρη μήνα έσπειρες, οκτώ σειρές αλώνια έφτιαξες.
Οκτώβρη μήνα σπέρνε και πάρε εργάτες και θέριζε και δένε.
Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
Οκτωβριάτικος ήλιος καίει και λιγώνει.
Οκτωβριάτικο καλοκαιράκι γιομίζει κι η ελιά λαδάκι.
Όποιος αχαμνύνει τον Οκτώβρη, τον Χειμώνα πεθαίνει.
Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη έχει οχτώ σειρές αλώνι.
Οκτώβρης λασπώνει, Θεριστής θυμώνει.
Ούτε στη σπορά, ούτε στ’ αλώνια, ούτε και σπυρί στα δρυμόνια.
Πέρασε του Αϊ – Δημητράκη, άναψε γριά το τζάκι.
Σπείρε τον Οκτώβρη σε λασπερά κι αγόρασε δρεπάνια πολλά.
Στα μέσα του Οκτωβριού μοιάζει του καλοκαιριού.
Στο κακό χωριό Οκτώβρη μήνα παίρνουνε γαμπρό.
Στου Οκτώβρη τις ζεστασιές γκαστρώνονται και οι μεστιές.
Στου Οκτώβρη τα μισά κατεβαίνουν οι βλάχοι απ’ τα βουνά.
Στου Οκτώβρη τα μισά θέλει μάζωμα κι η ελιά.
Στου Οκτώβρη τα τέλεια θεριεύουνε τα χέλια.
Στου Οκτώβρη τα πρωτοβρόχια, πιάσε τα προσήλια κι άσε τ’ απόσκια.
Τ’ Αϊ – Δημητριού, μικρό καλοκαιράκι, κράτα το πουκάμισο και πέτα το σακάκι.
Την χήρα, από τον Οκτώβρη την πιάνουν οι κρυάδες.
Τον Οκτώβρη τον καλό χορταίνει η γης νερό.
Τον Οκτώβρη παντρέψου και τον Μάρτη ζωντοχηρέψου.
Τον Οκτώβρη παίρνει κι η αρκούδα πόδι.
Τον Οκτώβρη το μ…ί βελάζει σαν αρνί.
Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια τον Οχτώβρη τα κουδούνια.
Τον τρυγητή ξερόκανε τον Άγιο-Δημήτρη λασπόκανε.
Του Αγίου Λουκά σπείρε κουκιά.
Του Οκτώβρη η αποσκίλα, ψοφάει γεννημένη σκύλα.
Του Οκτώβρη η σπορά κάθε στάχυ μια οκά.
Του Οκτώβρη οι βροχές, στο ζευγολάτη είναι χρυσές.
Του Οκτώβρη οι δουλειές σπορά κι’ ελιές.
Του Οκτώβρη οι σπορές φκιάνουν τρανές θημωνιές.
Του Οκτώβρη το καματίκι ούτε βάρκα ούτε καΐκι.
Του Οκτώβρη το κοκορόβι κάνει την ελίτσα ρόδι.
Χάθηκε σαν το φίδι τον Οκτώβρη.
Χαρά στα κονάκια του γαμπρού που γιομάτα έχει τ’ αμπάρια, χαρά και στης νύφης τα προικιά από τον Οκτώβρη και μετά.
Ψείρα μπήκε τον Οκτώβρη στον κόρφο σου; Εκεί θα ξεχειμωνιάσει.
