- ΔΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΠΑΣ
Το κοινωνικό σχόλιο είναι ένα φαινόμενο που αποδίδεται κατά κόρον στο γυναικείο φύλο και θεωρείται ίδιον της γυναίκας όντας κάτι που άλλοτε αρέσει ενώ άλλοτε χαρακτηρίζεται ελαττωματικό. Όταν αναγνώσει κανείς το επιστημονικό πεδίο της πειραματικής κοινωνικής ψυχολογίας, θα παρατηρήσει έρευνες πως προσανατολίζονται στο επιθυμητικό μέρος της ψυχής σύμφωνα με την Αριστοτελική θεώρηση. Οι γυναίκες λοιπόν σύμφωνα με αυτό το επίκεντρο, χρησιμοποιούν στρατηγικά τα κοινωνικά σχόλια προκειμένου να δημιουργήσουν αρνητικές εντυπώσεις για άλλες γυναίκες που τις αντιμετωπίζουν σαν απειλή για την εύρεση ενός συντρόφου. Παράλληλα το κοινωνικό σχόλιο χαρακτηρίζεται σαν ένα στοιχείο που φέρνει τις γυναίκες σε μια κατάσταση ανταλλαγής πληροφοριών, που μπορεί να λάβει τροπές συμμαχίας εκτός από αυτές της σύγκρουσης. Αυτό κοινωνιολογικά θα ορίζονταν από τον Emile Durkheim ως ένα είδος οργανικής αλληλεγγύης, οπού το κοινωνικό δίκτυο προσομοιάζει σε μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης ανάλογη με αυτήν των κοινοτήτων. Πέρα όμως από την αλληλεγγύη και την ανταγωνιστικότητα, υπάρχει άλλο αίτιο αυτού του φαινομένου;
Είναι συνήθης η φράση πως το κοινωνικό σχόλιο είναι «τροφή για το μυαλό», κάτι που παραπέμπει σε αυτό που ονόμαζε ο Αριστοτέλης το ορεκτικό κομμάτι της ψυχής εννοώντας την τάση του ανθρώπου να θέλει να μαθαίνει. Όλοι οι άνθρωποι πριν ακόμα από την γέννηση τους κατέχουν γνωστικές ικανότητες που θέτονται σε ενέργεια μόλις αρχίζουν να προσλαμβάνουν ερεθίσματα. Αυτή η ανάγκη για πρόσληψη ερεθισμάτων από τις αισθήσεις είναι η τροφή που θρέφει την νόηση, η οποία πλάθεται συνεχώς με καινούριες πληροφορίες. Οι γυναίκες που έπειτα από την περίοδο της αγροτικής επανάστασης οπού είχαν ενεργό ρόλο για το πέρασμα στις πόλεις, περιορίστηκαν στην φροντίδα του οίκου και της οικογένειας, με αποτέλεσμα να αξιολογούνται αυτές οι ιδιότητες ως αρετές. Όταν ένας άνθρωπος είναι περιορισμένος μέσα σε έναν χώρο και δεν έχει πρόσβαση σε εξωτερικά ερεθίσματα, τότε ο νους θα αναζητήσει αναγκαστικά ερεθίσματα. Αυτές οι πληροφορίες όσο και «άχρηστες» να μπορούν να θεωρηθούν παραμένουν γνώσεις όντας τροφή για τη νόηση που τόσο αποζητά την γνώση. Έτσι οι διερευνητικές ερωτήσεις των ηλικιωμένων γυναικών στην επαρχία για την εξονυχιστική έρευνα ενός νέου επισκέπτη, δεν είναι μια «ιδιοτροπία» αλλά μια ανάγκη της νόησης για μάθηση.
O μεγάλος εισηγητής της ψυχανάλυσης Sigmund Freud θεωρούσε πως οι γυναίκες είχαν νευρώσεις λόγω του φθόνου του πέους, όπως ο Πλάτωνας θεωρούσε πως η ανηθικότητα θα πληρωθεί σε μια επόμενη ζωή με το να είναι κανείς γυναίκα. Σήμερα αυτές οι θέσεις μπορούν να θεωρηθούν κάλλιστα σεξιστικές, αλλά το ζήτημα είναι πως ο Πλάτωνας και ο Freud δεν εξέφραζαν έναν μισογυνισμό παρά ίσως μια άγνοια των αιτιών μιας κατάστασης. Εξέφραζαν όμως και μια πραγματικότητα καθότι η βιολογία της γυναίκας σε συνάρτηση με τις ευθύνες που είχε επιμεριστεί δημιουργούσε μια συγκεκριμένη παθολογία που όπως αντίστοιχα και του άντρα με τα δικά του χαρακτηριστικά γνωρίσματα Σήμερα με τα ευρήματα των νευροεπιστημών, της σύγχρονης ψυχολογίας και την συμμετοχή της γυναίκας σε περισσότερους τομείς από αυτούς της φροντίδας του σπιτιού και των παιδιών μπορεί να γίνει μια σύγκριση με το παρελθόν για να φωτιστούν κάποια πράγματα. Η γυναικεία απελευθέρωση θα ήταν γόνιμο να εξεταστεί στα πλαίσια ενός ατομικισμού του αστικού περιβάλλοντος, που εγείρει τις ανησυχίες ενός παραδοσιακού κοινοτικού συλλογικού. Μόνο οι γυναίκες όμως έχουν την τάση για «κουτσομπολιό»;
Οι Έρευνες δείχνουν πως και οι άντρες αναπτύσσουν αυτήν την δραστηριότητα, που τους φέρνει σε μια συνοχή ενός κοινωνικού δεσμού μεταξύ τους, όπως ακριβώς γίνεται με τις γυναίκες. Προφανώς όμως η δραστηριότητα αυτή, μεταδίδεται και μέσω της λειτουργίας της μίμησης από την μητέρα στο αγόρι, το οποίο αντιγράφει ένα πρότυπο συμπεριφοράς μεταφέροντας το στην ενήλικη ζωή του. Άλλο ένα ερώτημα που ανακύπτει είναι αν η τάση του νου να θρέφεται μέσα από τα κοινωνικά σχόλια, εμφορείται από μια πολυτέλεια ελεύθερου χρόνου, που δεν εμπεριέχει κάποια πρακτική δραστηριότητα. Εν ολίγοις θα μπορούσαμε να διερωτηθούμε ακόμη βαθύτερα αν είναι τυχαίο που το φαινόμενο paparazzi γεννήθηκε πρώτα στην Ιταλία, παρά σε Βόρειες χώρες της Ευρώπης ή στην Ινδία; Ποιες είναι άραγε οι αιτιακές εξηγήσεις για αυτό το φαινόμενο; Είναι ίδιες οι περιβαλλοντικές συνθήκες και πόσο ρόλο διαδραματίζουν οι έξω – κοσμικές δυνάμεις πάνω στον άνθρωπο; Αν δεν διερωτηθεί κανείς θα οδηγηθεί σε αφορισμούς και δογματισμούς που καταλήγουν σε μια κλειστή σκέψη. Αυτή η σκέψη μπορεί να συναντηθεί από τα πλαίσια του εθνικισμού μέχρι αυτά της σκέψης που αυτοπροσδιορίζεται ως προοδευτική.
Οι επιστήμες από την φύση τους εξειδικεύονται σε ένα πεδίο, όντας επικεντρωμένες με το μέρος ενός όλου που διερευνούν. Σαν αποτέλεσμα υπάρχουν πολλά πεδία που διερευνούν συγκεκριμένα μέρη του όλου. Η φιλοσοφία σήμερα έχει μείνει πίσω σε σχέση με την σύγχρονη επιστήμη, καθώς ακόμη εξετάζονται οι αρχαίοι φιλόσοφοι και οι μοντέρνοι, των οποίων τα σοφά πορίσματα συνάδουν με τις επιστήμες των καιρών τους. Εν προκειμένω το φαινόμενο του κοινωνικού σχολίου,θα μπορούσε να φωτιστεί περισσότερο εμπλουτιζόμενο με μια σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη που είναι πέρα των ιδεοληπτικών σκέψεων. Αυτές οι εμμονικές σκέψεις εμφορούνται από μια παθολογία στην παραδοσιοκρατική σκέψη όπως και στην φιλελεύθερη σκέψη. Θα μπορούσε να υπάρχει παρρησία δίχως να αναδύονται συναισθήματα οργής που εκδηλώνεται σε φράσεις όπως «είδατε που φταίτε εσείς οι άντρες για όλα;», «οι γυναίκες μέχρι και τον διάβολο φυλακίζουν σε ένα δοχείο»;
