Ανοίγοντας το αρχείο μου
Η συνέντευξη με τον Τάσο Ιορδανίδη δόθηκε, όταν έπαιξε το κορυφαίο αντιπολεμικό ανάγνωσμα που έχει γραφτεί ποτέ. «Ο Τζόνι πήρε το όπλο του» έργο εξαιρετικά επίκαιρο στις μέρες μας και ας γράφτηκε το 1938… «Ο ήρωας του Ντάλτον Τράμπο είναι ένα αντιπολεμικό σύμβολο, γιατί «δεν υπάρχουν μόνο οι ήρωες που πολεμούν στα χαρακώματα, υπάρχουν και οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τα χαρακώματα της καθημερινότητας», όπως εύστοχα έχει σχολιάσει ο σπουδαίος ηθοποιός, που πάντα κρατάει στο ρεπερτόριό του αυτή την παράσταση. Από τους βασικούς πρωταγωνιστές στη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά «Η γη της ελιάς» ο Τάσος Ιορδανίδης, κρατάει από παιδί μια κοινωνική στάση και μια πολιτική θέση ενός καλλιτέχνη που αγωνίζεται για την αλήθεια και το δίκιο.
- Συνέντευξη στη Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου
Ένα σπουδαίο ερμηνευτικό κατόρθωμα κάνει αυτή τη σαιζόν ο Τάσος Ιορδανίδης, που αναμετριέται με τον αντιπολεμικό μονόλογο «Ο Τζόνι πήρε το όπλο του» σε θεατρική απόδοση από το ομώνυμο βιβλίο του Ντάλτον Τράμπο της Σοφίας Αδαμίδου ακολουθώντας τις σκηνοθετικές οδηγίες της Θάλειας Ματίκα.
Τάσος Ιορδανίδης – Θάλεια Ματίκα
Ο πρωταγωνιστής αντεπεξέρχεται με επιτυχία στις δυσκολίες αυτού του συγκλονιστικού και τόσο απαιτητικού ρόλου, φθάνει σε σημεία έσχατης αντοχής και βγάζει την αντιπολεμική κραυγή του έργου του Τράμπο, που σπάει τα όρια του Altera Pars και την ακουμπά στα αυτιά των ανθρώπων. Είναι ένας καγχασμός για τους ισχυρούς της γης, που όταν χάνουν το παιχνίδι έναντι λαών, καταφεύγουν σε πολέμους για να τους γονατίσουν.
Ο Τάσος Ιορδανίδης από το ξεκίνημά του έως σήμερα δεν εφθάρει σε κάτι δευτεροκλασάτο. Για το ταλέντο μίλησαν και μιλούν πολλοί. Κυριαρχεί πάνω στο θεατρικό σανίδι σε ρόλους – κλειδιά, που ενσαρκώνονται στο σώμα του και γίνονται για μεγάλο διάστημα υπαρξιακοί του σύντροφοι. Κι εμείς συγκινούμεθα με την έκβαση του ωραίου και νιώθουμε ευγνωμοσύνη για όσα μας χάρισε και μας χαρίζει…
- Μετά από 14 χρόνια και τόσες επιτυχίες στο ενεργητικό σας αγαπητέ κ. Ιορδανίδη, που σας κατέταξαν στους πιο ξεχωριστούς ηθοποιούς του σύχρονου Ελληνικού Θεάτρου και στους σκηνοθέτες των μεγάλων επιτυχιών, ξανασυναντάτε επί σκηνής το Τζόνυ, σε ένα νέο κείμενο που υπογράφει η εξαιρετική Σοφία Αδαμίδου και είναι εμπνευσμένο από το ομώνυμο βιβλίο του Ντάλτον Τράμπο «Ο Τζόνι πήρε το όπλο του» σε μια παράσταση, που σκηνοθέτησε η σύντροφός σας στη ζωή, η Θάλεια Ματίκα από τις καλύτερες ηθοποιούς της γενιάς της. Τι συναισθήματα σας γέννησε αυτή η νέα εκδοχή;
Αρχικώς, σας ευχαριστώ πολύ για τα κολακευτικά σας λόγια που δε σας κρύβω ότι με φέρνουν σε αμηχανία…Ο στόχος μου όλα αυτά τα χρόνια είναι να προσπαθώ να κάνω με όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο τη δουλειά μου ώστε να μην αισθανθεί κάποιος θεατής ότι επιχειρώ να τον κοροϊδέψω. Όπως είπατε, πρόκειται για τη δεύτερη συνάντησή μου με τον ήρωα του Τράμπο. Τα συναισθήματα είναι τα ίδια, αλλά πιο ώριμα και πιο βαθιά. Τα φορτία ζωής διαθέτουν ηλεκτρισμό υψηλότερης τάσης και παράγουν μεγαλύτερο σεβασμό για τα μηνύματα του έργου. Χαίρομαι που έχω τη δυνατότητα μίας ακόμα προσέγγισης. Αισθανόμουν ότι υπήρχαν ανοιχτοί λογαριασμοί, αφού ο συμβολικός στρατιώτης χτυπάει συχνά και πυκνά την πόρτα της συνείδησης και απαιτεί να βρει οχήματα για να αποστείλει την απέχθειά του απέναντι σε οτιδήποτε μιλιταριστικό υπερασπίζοντας την αντιστασιακή δύναμη του ανθρώπινου νου και το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής.
- «Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ. Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει. Μόνο που έχει ένα ελάττωμα: Ξέρει να σκέφτεται.». Η παραπάνω ρήση του Μπ. Μπρεχτ αντιπροσωπεύει επάξια τον ήρωα του έργου ή πιο σωστά το κατακρεουργημένο από τον πόλεμο σώμα, το οποίο είναι καθηλωμένο στο κρεβάτι της φρίκης, αφού του λείπουν σχεδόν τα πάντα, αλλά έχει διατηρήσει το πιο σημαντικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό: την ικανότητα της σκέψης. Εκτός από αντιπολεμικό το έργο, θέτει υπαρξιακά ζητήματα και κυριολεκτικά σου δίνει γροθιά στο στομάχι. Πώς αντέχετε το βάρος αυτού του ρόλου; Δεν σας σμπαραλιάζει ψυχικά;
Δεν σας κρύβω ότι πρόκειται για το πιο δύσκολο, το πιο απαιτητικό σκηνικό μου πεπραγμένο. Αντλώ όμως μία ακατανόητη δύναμη από το κείμενο και από το σκοπό του εγχειρήματος που είναι ιερός. Η επιθυμία όλων των συντελεστών ήταν να ξεχάσουμε ότι παράγουμε ένα καλλιτεχνικό προϊόν με τις συνήθεις απαιτήσεις και προσδοκίες. Η ανάγκη όλων μας καθοδηγήθηκε από την τόσο εκκωφαντικά ηχηρή κραυγή του ήρωα και την αδάμαστη ανθρώπινη θέληση για το δώρο της ζωής. Μπορώ να σας πω με το χέρι στην καρδιά ότι η διαδικασία είναι λυτρωτική. Καθαρτική.
- «Ο Τζόνι πήρε το όπλο του» από τα πιο συγκλονιστικά αντιπολεμικά έργα όλων εποχών και όπως πολύ σωστά σχολιάσατε μπορεί ο εχθρός να μην είναι ορατός, αλλά είναι δίπλα μας, έτοιμος να μας κατακρεουργήσει είτε στο πεδίο της μάχης είτε σε αυτά της καθημερινότητας, που «όταν οι πλούσιοι κάνουν πόλεμο, είναι οι φτωχοί που πεθαίνουν», όπως σημειώνει ο Ζαν Πολ Σαρτρ. Ποια είναι τα μηνύματα που δίνει στο υποψιασμένο και ευαίσθητο κοινό που γεμίζει ασφυκτικά το Altera Pars κ. Ιορδανίδη;
Πολλά τα γραπτά για τη φρίκη του πολέμου και τα καρκινώματά του. Το όπλο του συγγραφέα στην περίπτωσή μας είναι τόσο ισχυρό που το καθιστά πάντα επίκαιρο. Οι σκέψεις ενός ζωντανού που είναι νεκρός, ενός νεκρού που είναι ζωντανός. Η ανθρώπινη σκέψη κυριαρχεί. Η ενσυναίσθηση πάντα σε εγρήγορση. Η ματαιότητα των επιχειρημάτων της εχθροπραξίας απογυμνώνεται. Στον παραλογισμό της μάχης δε χωράει το ανθρώπινο είδος. Είναι προορισμένο για ανώτερα πράγματα. Για να αισθάνεται τη γεύση, για να φυλακίζει την ομορφιά των χρωμάτων της ίριδας, για να αφουγκράζεται τους ήχους, για να κινείται, για να εκτιμά τις μικρές χαρές της καθημερινότητας, ώστε να στροβιλίζεται η γη και εν συνεχεία να μεγαλουργεί. Αυτή είναι η δύναμή μας. Η επιβεβαίωση που υφίσταμαι κάθε στιγμή. Αυτό αγιοποιεί τον ήρωα και τον καθιστά διαχρονικό.
- Πώς ήταν η συνεργασία σας με την κ. Ματίκα; Υπήρξαν στιγμές δημιουργικής έντασης μεταξύ σας κατά τη διάρκεια των προβών; Πώς θα χαρακτηρίζατε την ανάγνωσή της;
Άψογη. Είναι η πρώτη φορά που συνεργαστήκαμε και δεν διαφωνήσαμε για το παραμικρό. Η Θάλεια ενορχήστρωσε με απόλυτο σεβασμό-επακόλουθο μοναχικής μελέτης- τους συνεργάτες της και η ανάγνωσή της που ακουμπά στους κανόνες ενός τραγωδιακού κώδικα έγινε ολοκληρωτικά αποδεκτή από τους συντελεστές. Η Σοφία Αδαμίδου με τη θεατρική της απόδοση, ο Σάκης Μπιρμπίλης με τους φωτισμούς του, η Ηλένια Δουλαδήρη με το σκηνικό κοστούμι της και ο Τάσος Σωτηράκης με την πρωτότυπη μουσική του αγκάλιασαν την πρόθεση της Θάλειας και περιφρούρησαν με συγκινητικό τρόπο τη ματιά της πάνω στο έργο.
- Παρότι έμπειρος πια και εμπνευσμένος δημιουργός είχατε το τρακ του πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού στην πρεμιέρα;
Πάντα έχω αγωνία και χαίρομαι για αυτό γιατί σημαίνει ότι δεν πάσχω από αναισθητοποίηση.
- Πώς χειριστήκατε το μονόλογο, που είναι από τα δυσκολότερα θεατρικά είδη;
Σαν ένα παιδί που μαθαίνει να περπατάει. Που μπορεί να σταθεί στα πόδια του για κάποια δευτερόλεπτα, που θα πέσει, θα ξανασηκωθεί…
- Πιστεύετε ότι «Τη μέρα που η δύναμη της αγάπης θα υπερνικήσει την αγάπη της δύναμης, ο κόσμος θα γνωρίσει την ειρήνη», όπως ισχυρίζεται ο Μαχάτμα Γκάντι;
Αγάπης δε ουδέν μείζον ούτε ίσον εστί είπε επίσης ο Μένανδρος. Ποιος είμαι εγώ για να αμφισβητήσω δύο τόσο σπουδαία πνεύματα;
- Κάνετε τέχνη αναζητώντας την ουσία και όχι το περιτύλιγμα αφήνοντας το αποτύπωμα μιας δουλειάς με διαπιστώσεις, επισημάνσεις και προβληματισμούς που εκφράζεται μέσα από το ρεπερτόριο που επιλέγετε. Ποιοι ήταν οι σημαντικοί σταθμοί και τα ερεθίσματα που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής σας προσωπικότητας;
Οι συνάδελφοι, οι συντελεστές, οι εργαζόμενοι του θεάτρου… Όλοι. Ακόμα κι αν έχω έρθει σε αντιπαράθεση με κάποιους τους είμαι ευγνώμων, γιατί με έκαναν να σκεφτώ, να προβληματιστώ, να εμπνευστώ και να γίνω εμπειρικά πλουσιότερος. Θα αναφερθώ ξεχωριστά στο Γιώργο Μιχαλακόπουλο γιατί μου έκανε το μεγάλο δώρο να με ανεβάσει επί σκηνής μαζί του σε ένα έργο για δύο υποκριτές και να καταλάβω μέσα από την τριβή μαζί του ότι το να είσαι ηθοποιός είναι ευθύνη και προνόμιο. Οι συμβουλές του με ακολουθούν σε κάθε μου βήμα και αισθάνομαι ευλογημένος για αυτή τη συνεργασία.
- Αν δεχθούμε την άποψη, ότι ο καλλιτέχνης είναι πιο ευαίσθητος και ίσως πιο ευάλωτος, από τον μέσο πολίτη, ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις, που μπορεί να έχει η καθημερινότητα και ο αγώνας επιβίωσης στον ίδιο και στο έργο του;
Οφείλει να είναι για να απορροφά τα σημεία των καιρών, για να αποκωδικοποιεί τις νόρμες και να υπερασπίζεται τα συγγραφικά πνεύματα. Η καθημερινότητα και το θέατρο είναι συγκοινωνούντα δοχεία και η σκηνική κατάθεση ενδυναμώνεται από τις ευκολίες αλλά και από τις δυσκολίες.
- Εσείς κ. Ιορδανίδη είσθε ένας καλλιτέχνης με κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες. Αν δεν είχατε αυτή την πλευρά πιστεύετε ότι θα είχατε παράξει τόσο σημαντικό έργο;
Δεν ξέρω αν έχω παράξει σημαντικό έργο, σίγουρα όμως ό,τι έχω παράξει αποτελεί την εξέλιξη μίας κοινωνικής στάσης και μίας πολιτικής θέσης.
- Ταξιδεύετε στην καρδιά των θεατών ξυπνώντας τους αναμνήσεις και συναισθήματα μέσω της τέχνης του εφήμερου που με πάθος και αγάπη υπηρετείτε. Το θέατρο είναι ένα κοινός τόπος για προβληματισμό;
Κάθε μορφή τέχνης θέτει τον άνθρωπο έναντι των ευθυνών του αλλά και της ακατέργαστης σκέψης του. Πόσο μάλλον το θέατρο που είναι μία παραστατική τέχνη που έχει την ικανότητα να αγγίζει τα όρια μίας συναισθηματικής και νοητικής ταύτισης.
- Μπορούμε να συνδέσουμε, νομίζετε, με έναν τρόπο την τέχνη με την πραγματικότητα που βιώνουμε όλοι σήμερα στην Ελλάδα;
Φυσικά. Και πιο εμπεριστατωμένα σε 10 ή σε 20 χρόνια. Η τέχνη πέρα από τις άλλες ιδιότητές της έχει και –τη μη αμφισβητήσιμη– του πολιτιστικού ιστορικού.
- «Οι άνθρωποι πραγματικά αλλάζουν, και η αλλαγή έρχεται σαν ένα ελαφρύ αεράκι που ανακατεύει τις κουρτίνες την αυγή, και έρχεται σαν το ανεπαίσθητο άρωμα ενός αγριολούλουδου κρυμμένου στη χλόη», όπως αναφέρει ο Τζων Στάινμπεκ. Σε εσάς πώς ήρθε η αλλαγή στο πέρασμα του χρόνου;
Επιμελώς αφηρημένα.
- Θα θέλατε να μοιραστείτε τα όνειρά σας για το μέλλον;
Το καλοκαίρι ”Ο Τζόνι” θα περιοδεύσει και νιώθω ευτυχής που θα επικοινωνήσει και με άλλες περιοχές εκτός της πρωτεύουσας. Από τον Οκτώβριο, θα βρίσκομαι στο θέατρο Αποθήκη για τον ”Πατέρα” του Στρίντμπεργκ. Ο Βασίλης Μπισμπίκης έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία, ακολουθώντας τη μέθοδο που ακολούθησε στο πρόσφατο ανέβασμα του ”Άνθρωποι και ποντίκια” του Στάινμπεκ. Είμαι πολύ χαρούμενος για τη συνεργασία με το Βασίλη, για τη σκηνική συνάντηση με τη Μαρίνα Ασλάνογλου που θαυμάζω και εκτιμώ απεριόριστα αλλά και την παραγωγική πραγμάτωση από τα αθηναϊκά θέατρα που έχουν περιφρουρήσει με πολλή θέρμη την καλλιτεχνική αυτή προοπτική.
