Τι σημαίνει η επιτυχημένη, αρχικά, καρδιακή ξενομεταμόσχευση

Σταθμός στην εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης. Μια πρόσφατη, θαυμαστή επιτυχία, που, πέρασε σχεδόν απαρατήρητη

by Times Newsroom

Τρία γονίδια που αντιστοιχούν σε πρωτεΐνες στην επιφάνεια των κυττάρων του χοίρου- “δότη”, που, προκαλούν την υπεροξεία απόρριψη του μοσχεύματος, μέσω των αντισωμάτων, που, έχει ο άνθρωπος, απενεργοποιήθηκαν (“knocked out”).

Έξι ανθρώπινα γονίδια εισήχθησαν στο γονιδίωμα (DNA) των χοίρων, ώστε οι πρωτεΐνες που παράγουν στην επιφάνεια των κυττάρων του ξενομοσχεύματος να δημιουργούν «ανθρώπινη ταυτότητα», με στόχο το ξενομόσχευμα να γίνεται αποδεκτό από τον άνθρωπο λήπτη.

Επιπροσθέτως, ένα ακόμα γονίδιο του χοίρου-”δότη” απενεργοποιήθηκε, ώστε η μεταμοσχευμένη καρδιά να μην μεγαλώσει υπερβολικά.

  • Γράφει ο δρ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΡΗΣ

Μέσα στην θύελλα της πανδημίας και των χωρίς λογική διαδεδομένων αμφισβητήσεων της καταπληκτικής επιτυχίας της επιστήμης να αναπτύξει τόσο σύντομα τα εμβόλια – κύρια όπλα για την αντιμετώπισή της, είναι εύκολο να παραβλέψει κανείς άλλους τεράστιας σημασίας σταθμούς στην εξέλιξη της ιατρικής, που στηρίζονται στην δύναμη της μοριακής βιολογίας – γενετικής, και φυσικά στην επίμονη, οργανωμένη, συνεργατική, και, ας μην ξεχνάμε, πολυδάπανη επιστημονική έρευνα χιλιάδων επιστημόνων.

Στο Πανεπιστήμιο του Maryland στην Βαλτιμόρη των ΗΠΑ (University of Maryland School of MedicineUMSOM), πραγματοποιήθηκε προ δεκαημέρου με επιτυχία μεταμόσχευση καρδιάς σε ένα 57-χρονο άνδρα με τελικού σταδίου καρδιακή ανεπάρκεια που βρισκόταν σε μηχανική υποστήριξη της κυκλοφορίας.

Δότης δεν ήταν κάποιος ατυχής συνάνθρωπος, που, έχασε την ζωή του, αλλά ένας γενετικά τροποποιημένος χοίρος! Η μεταμόσχευση αυτή, διαφέρει δραματικά από τις μεταμοσχεύσεις καρδιάς που καθιερώθηκαν χάρις στις έρευνες του αείμνηστου Καθηγητή και δάσκαλού μου Norman Shumway στο Πανεπιστήμιο Stanford, που είναι στην ιατρική ορολογία ομοιομεταμοσχεύσεις ή άλλομεταμοσχεύσεις, διότι το μόσχευμα προέρχεται από ένα άλλο άτομο του ίδιου είδους, από έναν άνθρωπο σε άλλον.

Εδώ πρόκειται για μία ξενομεταμόσχευση, μεταμόσχευση δηλαδή από ένα ζωϊκό είδος σε ένα άλλο ξένο είδος, και μάλιστα, στη συγκεκριμένη περίπτωση, σε πολύ απομακρυσμένο φυλογενετικά είδος (όχι από πίθηκο σε άνθρωπο, είδη, που, είναι φυλογενετικά πλησιέστερα). Οι μεταμοσχεύσεις αυτές χαρακτηρίζονται ως “discordant xenotransplantation”.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρώτη προσπάθεια ξενομεταμόσχευσης καρδιάς έγινε το 1963 από τον James Hardy στο Πανεπιστήμιο του Μισσισιπή στις ΗΠΑ με δότη ένα χιμπατζή, αλλά απέτυχε αφού το καρδιακό μόσχευμα καταστράφηκε ήδη στο χειρουργείο από την υπεροξεία ανοσολογική αντίδραση του λήπτη.

Η επόμενη προσπάθεια ορθοτοπικής ξενομεταμόσχευσης έγινε 20 χρόνια αργότερα, to 1983, όταν ο Leonard Bailey στο Πανεπιστήμιο Loma Linda στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ μεταμόσχευσε την καρδιά ενός baboon σε ένα βρέφος με ανίατη συγγενή καρδιοπάθεια, με την ελπίδα, βασισμένη σε πειραματικές ξενομεταμοσχεύσεις σε νεογνά ζώων (εριφίων), ότι το ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα των νεογνών θα ανέχονταν το ξενομόσχευμα. Η μικρή εκείνη ασθενής, που έμεινε γνωστή στην ιστορία της ιατρικής ως Baby Fae, έζησε μόλις 2 μήνες πριν απορριφθεί το ξενομόσχευμα.

Πέρασαν 38 ολόκληρα χρόνια ,με πολλούς επιστήμονες σε διάφορα μέρη του κόσμου να εργάζονται πάνω στο πρόβλημα του πως να «ξεγελάσουμε» το ανοσοποιητικό σύστημα ενός είδους να μην απορρίψει ένα ξενομόσχευμα.

Οι έρευνες επικεντρώθηκαν στην γενετική τροποποίηση των οργάνων χοίρων, των οποίων τα όργανα έχει κριθεί για διάφορους λόγους ότι θα ήταν προσφορότερα για να αντικαταστήσουν πάσχοντα ανθρώπινα όργανα. Σε αυτά τα ερευνητικά κέντρα συμπεριλαμβάνεται και αυτό του University of Maryland, Baltimore (UMB), όπου το ερευνητικό πρόγραμμα ξενομεταμοσχεύσεων ιδρύθηκε το 2016 με χρηματοδότηση περίπου 20 εκατομμυρίων δολλαρίων από την Εταιρεία United Therapeutics CorporationRevivicor στις ΗΠΑ, εταιρεία η οποία, μεταξύ άλλων, προσπαθεί να αναπτύξει γενετικά τροποποιημένα όργανα χοίρων για ξενομεταμοσχεύσεις καθώς και νέα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, πραγματοποιώντας πειραματικές ξενομεταμοσχεύσεις με λήπτεις πιθήκους (baboons).

Η επιτυχία της καρδιακής αυτή ξενομεταμόσχευσης στον άνθρωπο βασίζεται στην δύναμη της μοριακής βιολογίας και γενετικής: Δέκα γενετικές τροποποιήσεις έγιναν στους χοίρους – δότες των οργάνων για εμφύτευση στον άνθρωπο!

Τρία γονίδια που αντιστοιχούν σε πρωτεΐνες στην επιφάνεια των κυττάρων του χοίρου που προκαλούν την υπεροξεία απόρριψη του μοσχεύματος μέσω των αντισωμάτων που έχει ο άνθρωπος, απενεργοποιήθηκαν (“knocked out”). Έξι ανθρώπινα γονίδια εισήχθησαν στο γονιδίωμα (DNA) των χοίρων, ώστε οι πρωτεΐνες που παράγουν στην επιφάνεια των κυττάρων του ξενομοσχεύματος να δημιουργούν «ανθρώπινη ταυτότητα», με στόχο το ξενομόσχευμα να γίνεται αποδεκτό από τον άνθρωπο λήπτη. Επιπροσθέτως, ένα ακόμα γονίδιο του χοίρου-δότη απενεργοποιήθηκε, ώστε η μεταμοσχευμένη καρδιά να μην μεγαλώσει υπερβολικά, πράγμα που είναι το φυσιολογικό για να υποστηρίξει το ο μέγεθος του χοίρου, αλλά θα ήταν επιζήμιο για τον λήπτη άνθρωπο!

Αυτές οι παρεμβάσεις δεν είναι επιστημονική φαντασία, αλλά πραγματικότητα σήμερα. Φυσικά, θα απαιτηθεί μακροχρόνια ακόμα και πολυδάπανη έρευνα, θα υπάρξουν επιτυχίες αλλά και αποτυχίες πριν μπορέσουμε να πούμε ότι έχει επιλυθεί το πρόβλημα των «ανταλλακτικών» για τα νοσούντα ανθρώπινα όργανα. Ας έχουμε όμως εμπιστοσύνη στην επιστήμη, ας στηρίξουμε τις καταπληκτικές και ελπιδοφόρες αυτές προσπάθειες, και να είμαστε βέβαιοι ότι το μέλλον θα είναι και σε αυτόν τον τομέα λαμπρό.

______________________

Ο δρ Γιώργος Σαρρής είναι καρδιοχειρουργός – παιδοκαρδιοχειρουργός στην Β’ Παιδοκαρδιοχειρουργική Κλινική του “ΜΗΤΕΡΑ”. Αριστούχος απόφοιτος του Κολλεγίου Αθηνών, σπούδασε Μοριακή Βιολογία στο Harvard και αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολής του Harvard και το Κοινό Πρόγραμμα Επιστημών Υγείας των Πανεπιστημίων Harvard και MIT.

Εκπαιδεύτηκε στην Γενική Χειρουργική και στην Καρδιοχειρουργική στο Πανεπιστήμιο Stanford, έχοντας σαν δάσκαλο τον πρωτοπόρο και αναγνωρισμένο πατέρα των μεταμοσχεύσεων καρδιάς Καθηγητή Norman Shumway.

Εξειδικεύτηκε στην Παιδοκαρδιοχειρουργική στο Πανεπιστήμιο Emory και διετέλεσε καθηγητής στην Cleveland Clinic, όπου ήταν υπεύθυνος των παιδιατρικών μεταμοσχεύσεων, και όπου πραγματοποίησε την πρώτη στην ιστορία του μεγάλου αυτού κέντρου συνδυασμένη μεταμόσχευση καρδιάς και πνευμόνων σε παιδιατρικό ασθενή βρεφικής ηλικίας.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ανέλαβε την οργάνωση και διηύθυνε το Παιδοκαρδιοχειρουργικό Τμήμα στο Ωνάσειο Παιδοκαρδιοχειρουργικό Κέντρο για μία δεκαετία. Στη συνέχεια οργάνωσε και διηύθυνε και τα παιδοκαρδιοχειρουργικά κέντρα στο ΜΗΤΕΡΑ και στο ΙΑΣΩ. Έχει εισάγει την σύγχρονη παιδοκαρδιοχειρουργική στην Ελλάδα, πραγματοποιώντας χιλιάδες επεμβάσεις σε νεογνά, βρέφη, παιδιά αλλά και σε ενήλικες με συγγενείς καρδιοπάθειες.

Τα χειρουργικά του αποτελέσματα έχουν κατ’ επανάληψη πιστοποιηθεί από ανεξάρτητους επιθεωρητές της Ευρωπαϊκής Παιδοκαρδιοχειρουργικής Εταιρείας. Έχει μεγάλο αριθμό δημοσιευμένων εργασιών στα εγκυρότερα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και πληθώρα διαλέξεων σε διεθνή συνέδρια. Είναι διεθνώς πρωτοπόρος στην ανάπτυξη της τρισδιάστατης εκτύπωσης της καρδιάς σαν πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση σύμπλοκων καρδιοπαθειών, ενώ πρόσφατα επίσης πρωτοπορεί στις εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Παιδοκαρδιοχειρουργική.

Είναι επί σειρά ετών Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος Καρδιάς και Αγγείων, και διατελεί Πρόεδρος της Επιτροπής του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας για Συγγενείς Καρδιοπάθειες Παίδων και Ενηλίκων.

Έχει ανακηρυχθεί Επίτιμο Μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Παιδοκαρδιοχειρουργών, και διατελεί Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Παιδοκαρδιοχειρουργικής Εταιρείας.

Σχετικά Άρθρα

Leave a Comment

Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, δίνετε την συγκατάθεσή σας για την χρήση των cookies. Aποδοχή