Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας (30 Σεπτεμβρίου 1926 – 30 Ιουνίου 2007) ήταν βραβευμένος δοκιμιογράφος και συγγραφέας. Ανήκει στους Θεσσαλονικείς πεζογράφους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς.
Γεννήθηκε στη Φιλιππούπολη της της Ανατολικής Ρωμυλίας (σημερινή Βουλγαρία) το 1926 και από τη βρεφική του ηλικία μέχρι το θάνατό του έζησε στη Θεσσαλονίκη. Το πρώτο του λογοτεχνικό έργο το εξέδωσε το 1947. Το 1952 εκδίδεται το πρώτο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων “Τα αγρίμια του άλλου δάσους” το οποίο πήρε πολύ καλές κριτικές. Το 1955 ιδρύεται το λογοτεχνικό περιοδικό “Νέα Πορεία” στο οποίο ήταν υπεύθυνος έκδοσης ως το θάνατό του. Για τη “Νέα Πορεία” τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο Πέτρου Χάρη, το 2006. Έχει γράψει 16 συλλογές διηγημάτων και μυθιστορήματα, καθώς επίσης δοκίμια και ένα θεατρικό έργο. Το 1962 μαζί με άλλους ήταν ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε μέλος σε πολλά συμβούλια και επιτροπές γύρω από πνευματικά και καλλιτεχνικά θέματα, ενώ έκανε ομιλίες στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τη λοιπή Ελλάδα. Το 1962 υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και παρέμεινε στην θέση της γραμματείας έως το 1980 οπότε και εκλέχθηκε πρόεδρος, θέση που διατήρησε μέχρι το τέλος. Παντρεμένος με την ποιήτρια Ρούλα Αλαβέρα, απέκτησαν μαζί δύο παιδιά. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, φλαμανδικά, ιταλικά, βουλγαρικά, σουηδικά, σερβικά, πολωνικά. Πέθανε στις 30 Ιουνίου του 2007
Βραβεία
- Κρατικό Βραβείο Διηγήματος το 1977 για τη συλλογή Απ΄ αφορμή
- Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών το 1987 για το έργο Γωνιές και Όψεις.
- Κρατικό Βραβείο Χρονικού Μαρτυρίας το 1991 για το έργο του «Σ’ ευθεία γραμμή».
- Το 2007 βραβεύτηκε με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για τη συνολική του προσφορά στη λογοτεχνία.
Έργο
Η αφηγηματική πεζογραφία του Αλαβέρα συνεχίζει και ανανεώνει την εσωτρέφεια και την παράδοση της εσωτερικότητας της Θεσσαλονίκης, καθορίζοντας ταυτόχρονα και το ατομικό του στίγμα. Πρωταγωνιστές είναι οι χώροι της πόλης. Φορτίζουν συγκινησιακά και ταυτόχρονα ενεργοποιούν την ιστορική μνήμη. Συναντούμε ποικίλες αναφορές στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον της πόλης, στην ιστορία και την κοινωνική της δομή, στοιχεία τα οποία τελικά συγκροτούν το μύθο της λογοτεχνικής πόλης.
Ο Αλαβέρας ανήκει στη γραμμή του μοντερνισμού και τα έργα του εντάσσονται στη λεγόμενη αστική πεζογραφία. Τα βιώματα και οι τραυματικές εμπειρίες απο την κατοχή, την αντίσταση και τον εμφύλιο, σημάδεψαν ανεξίτηλα το έργο του, το οποίο ανασυνθέτει λογοτεχνικά το μεταπολεμικό και μετεμφυλιακό τοπίο της Θεσσαλονίκης. Ανασυγκροτεί μέσα απο τα ονόματα την κατοχική Θεσσαλονίκη κατονομάζοντας τις πιο αντιπροσωπευτικές γειτονιές της. Το αγωνιστικό πρόσωπο της πόλης προβάλλουν οι ήρωές του, που δραστηριοποιούνται κυρίως στους χώρους του κέντρου της Θεσσαλονίκης.
Πεζογραφία
- (2006) Ακριβά γούστα η κυρία και άλλα αφηγήματα , εκδ. Κέδρος
- (2005) Πρόσωπα και τόποι, εκδ. University Studio Press
- (1999) Με τον Μπαρμπαλιά, εκδ. Ιανός
- (1998) Ως κυλιόμενος τάπης, εκδ. Καστανιώτη
- (1990) Το μισό του φεγγαριού, εκδ. Παρατηρητής
- (1990) Το ρολόγι, εκδ. Παρατηρητής
- (1988) Γωνίες και όψεις, εκδ. Ροές
- (1988) Οδοστρωτήρας, εκδ. Ροές
- (1976) Απ’ αφορμή, εκδ. Νέα Πορεία
- (1960) Το μισό του φεγγαριού, εκδ.Νέα Πορεία
- (1957) Το ρολόγι, εκδ. Νέα Πορεία
- (1952) Τ’ αγρίμια του άλλου δάσους, Ιδιωτική Έκδοση
Δοκίμιο
- (1990) Σημειώσεις, εκδ. Παρατηρητής
- (1970) Διηγηματογράφοι της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινίδης
- (1961) Το σημερινό συγγραφικό πρόβλημα, Θεσσαλονίκη και (2004) εκδ. University Studio Press
Θέατρο
- (1971) Οι άλλοι, Ιδιωτική Έκδοση
Χρονικό
- (1990) Σ’ ευθεία γραμμή (Ταξίδι στην Πολωνία), εκδ. Νέα Πορεία
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
- (2011) Η Θεσσαλονίκη των συγγραφέων, εκδ. Ιανός
- (2010) Αρχίζει το ματς: το ποδόσφαιρο στη λογοτεχνία εκδ. Μεταίχμιο
- (2009) Ανθολογία ελληνικού διηγήματος του 20ού αιώνα, εκδ. Καστανιώτη
- (1999) Στα γήπεδα η πόλη αναστενάζει: 16 κείμενα για την παλιά Θεσσαλονίκη του ποδοσφαίρου και του μπάσκετ, εκδ. Ιανός
- (1992) Η κριτική παρουσία του Πέτρου Σ. Σπανδωνίδη, εκδ. Ευθύνη
- (1971) Ο ποιητής Γιώργος Θέμελης Θεσσαλονίκη
Μεταφράσεις έργων του
Βουλγαρικά
- (1982) Гръцки разкази: Сборник, [tr.by]: Марин Жечев. София: Народна Култура
- (1975) Гръцки Морски новели: антология, [tr.by]: Ст. Гечев. Варна: Георги Бакалов
Γερμανικά
- (1989) Saloniki erzählt: prosaschriftsteller der Nachkriegszeit von Thessaloniki, Köln: Romiosini Verlag
Πηγές
- Δημοσθένης Κούρτοβικ, Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς. Ένας κριτικός οδηγός, εκδ.Πατάκης, Αθήνα,1999 (β’ εκδ.), σελ.19-20
