- Γιώργος Σιακαντάρης
- Το πρωτείο της δημοκρατίας
- η σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία
- Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σελίδες 252
- Του Νίκου Τσούλια
Τα βιβλία δεν κρίνονται μόνο από το περιεχόμενό τους και από την θεματική τους αλλά κατά πόσο μετά την ανάγνωση τους λειτουργούν ως βιβλία επιδραστικά και σε καλούν να τα διαβάσεις ξανά ή και ακόμα να τα έχεις ως μια πηγή στο γνωσιακό σου πεδίο ως πνευματικού ανθρώπου.
Επίσης, κατά τη γνώμη μου, ένα βιβλίο εκπληροί σε μεγάλο βαθμό το στόχο του όταν ο λόγος του είναι παιδαγωγικός και επιμορφωτικός. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι «Το πρωτείο της δημοκρατίας», ένα βιβλίο που παρακολουθεί τις διεθνείς, τις ευρωπαϊκές και τις εθνικές εξελίξεις μέσα από τη ματιά της σοσιαλδημοκρατίας. Με ανοιχτή κριτική, αναπτύσσει έναν λόγο μετριοπαθή και ουσιαστικό και τον θέτει σε ουσιαστικό διάλογο με τον αναγνώστη.
Μελετά την εξέλιξη της σοσιαλδημοκρατίας με βάση στην ιστορική πορεία της αλλά και τις σχέσεις της με τα άλλα ιδεολογικά ρεύματα της αριστεράς και της δεξιάς – και αυτό από μόνο του αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο όχι μόνο για τη συγκρισιμότητα των ιδεολογικών ρευμάτων αλλά και για να διαφανεί στο πώς «συμπλέκονται». Έτσι, οι πολιτικές, οι κουλτούρες και τα ιδεολογικά ρεύματα αποτυπώνονται σε έναν καμβά, που τελικά αποτελεί την πορεία του ίδιου του ανθρώπου.
Ο συγγραφέας επιχειρεί να εκθέσει τη μεγάλη εικόνα της ιστορίας. Ουσιαστικό επιχείρημά του είναι ότι η κατανόηση της πραγματικότητας αποτελεί το πιο βασικό εργαλείο για να μπορείς να την αλλάξεις. Δεύτερο κρίσιμο στοιχείο του είναι ότι σήμερα η άσκηση της πολιτικής δεν μπορεί να ολοκληρώνεται εντός του πεδίου του έθνους-κράτους αλλά πρέπει να αναπτυχθούν θεσμοί διακυβέρνησης και ελέγχου εξουσίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Θέτει την Ευρωπαϊκή Ένωση μπροστά στις μεγάλες ευθύνες, που έχει να αναπτύξει: την ανοιχτή κοινωνία και προπάντων να υπερασπιστεί την δημοκρατία, που είναι το βασικό πρόταγμα της σύγχρονης εποχής. Θεωρεί ότι το κυρίαρχο δίπολο δεν είναι «αριστερά ή δεξιά» αλλά «δημοκρατία ή αυταρχισμός». Και αυτό φορά την καρδιά της άσκησης της πολιτικής, παντού: στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στη χώρα μας κλπ.
Είναι ένα βιβλίο που θέτει τα κρίσιμα πολιτικά ερωτήματα των σημερινών δύσκολων μα και πολλαπλά προκλητικών καιρών. Είναι βιβλίο για πολιτικούς, για στελέχη κομμάτων και κυρίως για πολίτες που αναζητούν ερμηνεία για τις εξελίξεις, που θέλουν να κατανοήσουν την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα και να παρέμβουν μέσα από τις προσωπικές τους και τις συλλογικές τους εκφράσεις στα «αιτήματα των καιρών». Είναι ένα βιβλίο – εγκόλπιο, μια φωνή διαλόγου, προβληματισμού, στοχασμού.
Αφορά τα ερωτήματα, που κάνει ο καθένας μας, για να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε το πως πορεύεται σήμερα ο κόσμος, να δούμε την πυρήνα των εξελίξεων, να μην εστιάζουμε στα επιφαινόμενα, να μην υποτασσόμαστε στις συνωμοσιολογίες, να μην χειραγωγούμαστε από τις σύγχρονες μορφές ημιμάθειας και σκοταδισμού. Είναι ενδιαφέρον για τους πολίτες που λατρεύουν τον ορθολογισμό και αναζητούν έναν νέο Διαφωτισμό.
Θέτει το επίδικο ζήτημα στην άσκηση της σύγχρονης πολιτικής «διαπιστώνοντας την αντίθεση μεταξύ της παγκοσμιοποίησης των επιχειρήσεων, των τραπεζών και όλων των οικονομικών συνιστωσών από τη μία και τον εγκλωβισμό των πολιτικών θεσμών (κόμματα, συνδικάτα, πολιτικά συστήματα) σε εθνοκρατικό πλαίσιο, θεωρώ ότι η λύση δεν βρίσκεται στην επιστροφή στο κράτος το κράτος – έθνος αλλά στη φυγή προς τα εμπρός. Πράγμα που σημαίνει αναζήτηση θεσμών λαϊκής κυριαρχίας σε παγκόσμιο επίπεδο».
Εξετάζει την αλληλεπίδραση της σοσιαλδημοκρατίας με τα φιλοσοφικά ρεύματα, με τις κοινωνικές διεργασίες, με τις παραγωγικές ανακατατάξεις, με τα πολιτιστικά προτάγματα, την καταστατική σχέση της με τον Διαφωτισμό, και αποφαίνεται με απολυτότητα ότι «η σοσιαλδημοκρατία αν δεν είναι φιλελεύθερη, δεν είναι σοσιαλδημοκρατία». Μελετά τις εκδοχές της στις διάφορες χώρες και ερμηνεύει γιατί το Σκανδιναβικό μοντέλο ήταν και είναι πιο ισχυρό και πιο διαχρονικό.
Αναλύει το που βρίσκεται το βασικό πρόβλημα της σημερινής «αγοραίας» κυριαρχίας. «Ο νεοφιλελευθερισμός ουσιαστικά δεν υποστηρίζει την προτεραιότητα των αγορών έναντι του κράτους αλλά την επιβολή της εταιρείας – γίγαντα έναντι τόσο του κράτους όσο και των αγορών. Ο νεοφιλελευθερισμός, αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύεται, δεν είναι ταγμένος υπέρ της ελεύθερης αγοράς αλλά υπέρ των μεγάλων εταιρειών και του χρηματοοικονομικού κεφαλαίου».
Και φυσικά καταθέτει τον πυρήνα της δικής του προσέγγισης. «Η σοσιαλδημοκρατία δεν πρέπει να απεμπολήσει πέντε ιστορικά κατευθυντήριες γραμμές της: την προσήλωση στην οικονομία της αγοράς, τη διάκριση ανάμεσα στην κοινωνία των πολιτών και το κράτος, τη διάκριση των εξουσιών, το κράτος δικαίου και το κράτος παροχής κοινωνικών υπηρεσιών… Θα επιζήσει ως νέο πολιτικό ρεύμα, αν απαντήσει στην αγωνία της ανασφάλειας. Αν απαντήσει στο με ποιους τρόπους η κοινωνική κινητικότητα θα γίνει πάλι ανοδική».
Είναι σημαντικό στοιχείο ότι ο Γ. Σιακαντάρης θέτει την πλούσια βιβλιογραφία του σε μία διαλεκτική σχέση με τη δική του θεώρηση, έτσι ώστε να βοηθάει τον αναγνώστη σε μια ολιστική θεώρηση των πραγμάτων. Δεν έχει καμιά διάθεση να επιβάλει την άποψή του, να επηρεάσει τον αναγνώστη μέσα από το πόνημά τουˑ αντίθετα τον θέτει σε μια «δοκιμασία», να προβληματιστεί ο ίδιος, να αναζητήσει τις δικές του απαντήσεις στα πολλά ερωτήματα που θέτουν τα μεγάλα προβλήματα των εποχών μας. Απαιτεί μία ανάγνωση με πνευματική ετοιμότητα και κυρίως με διάθεση διαλόγου. Ναι το βιβλίο αυτό είναι κατεξοχήν βιβλίο διαλόγου!
