Ο Τομπάιας Σμόλετ (Tobias George Smollett, Ρέντον, Σκωτία 1721 – Ιταλία 1771) ήταν Σκωτσέζος ποιητής και μυθιστοριογράφος. Ήταν γνωστός για τα μυθιστορήματα σε ύφος πικαρέσκο.
Πικαρέσκο μυθιστόρημα (ισπ.:”pícaro”, αλήτης, άγριος, εξολοθρευτικός) ήταν δημοφιλές λογοτεχνικό είδος μυθιστορήματος, συχνά με σατυρικό ύφος που περιέγραφε με ρεαλιστικό τρόπο και χιουμοριστικές λεπτομέρειες τις περιπέτειες του ήρωα που προέρχεται από μια κατώτερη τάξη, και τα παθήματά του μέσα σε μια πολυτάραχη και διεφθαρμένη κοινωνία.
Το είδος αυτό ξεκίνησε στην Ισπανία έχοντας τις ρίζες του στην αραβική λογοτεχνία, και άνθισε στην Ευρώπη τον 17ο και 18ο αιώνα.
Άρχισε σπουδές ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Γλασκώβης αλλά έφυγε στο Λονδίνο πριν τις ολοκληρώσει, έχοντας μαζί του μια τραγωδία του η οποία όμως απορρίφθηκε από τον Γκάρρικ. Το 1740 κατατάχθηκε ως βοηθός χειρουργός στο πολεμικό ναυτικό και πήρε μέρος σε εχθροπραξίες στην Κολομβία. Στην Τζαμάικα εγκατέλειψε την υπηρεσία του και γνώρισε την γυναίκα που παντρεύτηκε μετά την επιστροφή του στην Αγγλία το 1744.
Άρχισε να ασκεί το επάγγελμα του χειρουργού αλλά η κλίση του ήταν προς την λογοτεχνία. Η κλίση αυτή και εμπειρίες του από το ναυτικό έδωσαν το 1748 το φημισμένο μυθιστόρημά του Οι περιπέτειες του Ρόντερικ Ράντομ.
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα πικαρέσκο, αρκούντως βιογραφικό, επηρεασμένο από τον Θερβάντες και τον Λεσάζ, τα έργα των οποίων ο Σμόλετ μετέφρασε. Πόρνες, μαστροποί, εξαθλιωμένοι στρατιώτες, μικροπωλητές, τυχοδιώκτες, βίαιοι στρατολόγοι, δουλέμποροι, παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, το οποίο παρά ταύτα έχει ευτυχή κατάληξη, μέχρι του σημείου ν’ αποφασίσει και να τελέσει γάμο ο ήρωάς του παρά τα όσα είδαν τα μάτια του.
Το 1750 ο Σμόλετ πήρε το πτυχίο της ιατρικής από το πανεπιστήμιο του Αμπερντήν, αλλά δεν ασχολήθηκε με το επάγγελμα και το 1751 δημοσίευσε τις Περιπέτειες του Πέρεγκραϊν Πικλ, ένα βιβλίο με πολλές περιπέτειες και πολύ χιούμορ.
Το 1763, εξαιτίας της κλονισμένης υγείας του (κι ενδεχομένως των απότομων τρόπων του) έφυγε στην ηπειρωτική Ευρώπη, καλύπτοντας τα έξοδά του με τις εισπράξεις των Ταξιδιών στην Γαλλία και Ιταλία.
Το 1769 έγραψε στην Ιταλία, το τελευταίο και από πολλούς θεωρούμενο καλύτερο έργο του την Αποστολή του Χάμφρυ Κλίνκερ.
Από τον Σμόλετ λείπει η παραδοχή μιας φυσιολογικής ζωής και υστερεί στην διάρθρωση της πλοκής. Αλλά δημιούργησε ολοζώντανους χαρακτήρες και οι περιγραφές του προσώπων και καταστάσεων είναι πειστικότατες.
Επιλογή έργων
- The Adventures of Roderick Random (Οι περιπέτειες του Ρόντερικ Ράντομ, 1748) και
- The Adventures of Peregrine Pickle (Οι περιπέτειες του Περεγκράιν Πικλ, 1751), μυθιστορήματα σε ύφος πικαρέσκο που επηρέασαν μεταξύ άλλων τον Ντίκενς.
- Travels through France and Italy (Ταξίδια στην Γαλλία και Ιταλία, 1766)
- The Expedition of Humphry Clinker (Η αποστολή του Χάμφρυ Κλίνκερ, 1771)
