Ο Βάσκο Πρατολίνι γεννήθηκε στη Φλωρεντία στις 19 Οκτωβρίου 1913. Την παιδική του ηλικία σημάδεψαν οι στερήσεις. Το 1918 σε ηλικία πέντε χρονών έχασε τη μητέρα του, ενώ ο πατέρας του ήταν στον πόλεμο. Έζησε με τους γονείς της μητέρας του ώσπου πήγε δώδεκα χρονών. Ένα μέρος των παιδικών του χρόνων το πέρασε στη βία ντελ Κόρνο, δρόμο στον οποίο διαδραματίζεται το «Χρονικό των φτωχών εραστών». Πολύ μικρός, από την τετάρτη τάξη του δημοτικού σχολείου, αναγκάστηκε να δουλέψει για να κερδίσει τα προς το ζην. Έκανε διάφορες δουλειές και πέρασε πολλές κακουχίες με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει προβλήματα υγείας και να νοσηλευτεί σε σανατόριο, στο Άρκο κοντά στο Τρέντο την περίοδο 1935-1937. Υποβλήθηκε και σε μια δεύτερη θεραπεία στο Σόνταλο κοντά στο Σόντριο. Στο μεταξύ γνώρισε τον συγγραφέα Έλιο Βιτορίνι.
Μην έχοντας πάρει τυπική μόρφωση και φοιτήσει σε σχολεία, διάβαζε μόνος του και, στο διάστημα που ήταν στο σανατόριο, άρχισε να γράφει.
Ένας αντιφασίστας συγγραφέας
Ο Βάσκο Πρατολίνι ήταν αντίθετος στο καθεστώς του Μουσολίνι. Για τον λόγο αυτό απαγορεύτηκε από τους φασίστες η κυκλοφορία του περιοδικού «Πεδίο του Άρεως» (Campo di Marte), το 1939. Το περιοδικό είχε συμπληρώσει μόλις εννέα μήνες ζωής. Το έβγαζε μαζί με τον Αλφόνσο Γκάτο και η θεματολογία του δεν ήταν λογοτεχνική. Πραγματευόταν τη σχέση κοινωνίας και κουλτούρας, την κρίση της Δύσης, ενώ ασκούσε κριτική στο φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας. Εγκαταστάθηκε στη Ρώμη το 1939, όπου ο Έλιο Βιτορίνι τον εισήγαγε στους λογοτεχνικούς κύκλους. Διορίστηκε σε κάποιο υπουργείο και την επόμενη χρονιά παντρεύτηκε.
Όταν την 25η Ιουλίου 1943 η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία, ο Πρατολίνι ήταν ήδη στρατευμένος πολιτικά. Από τις 8 Σεπτεμβρίου πέρασε στην αντίσταση κατά των Γερμανών με το όνομα Ροντόλφο Καζάτι (Καζάτι ήταν το επίθετο της μητέρας του). Όταν ήλθε η απελευθέρωση, ο Πρατολίνι πήγε στο Μιλάνο ως δημοσιογράφος. Στα τέλη του 1945 πήγε στη Νάπολη, όπου δίδαξε στην Ανώτερη Σχολή Τέχνης. Από το 1951 εγκαταστάθηκε οριστικά στη Ρώμη.
Το 1944 κυκλοφόρησε το πρώτο μυθιστόρημά του με μεγάλες λογοτεχνικές αξιώσεις, «Η γειτονιά». Το 1947 κυκλοφόρησε το “Οικογενειακό χρονικό” με θέμα τη ζωή του αδελφού του, που δεν βρισκόταν πλέον στη ζωή. Το βιβλίο αυτό αρκετά χρόνια αργότερα, το 1962, ο Β. Τζουρλίνι το μετέφερε στον κινηματογράφο (τίτλος της ταινίας: Το ημερολόγιο ενός αμαρτωλού).
Το έργο-σταθμός του νεορεαλισμού
Ο Πρατολίνι ανήκει στη σχολή του νεορεαλισμού Ένα από τα σημαντικότερα έργα της σχολής αυτής είναι το μυθιστόρημά του «Χρονικό των φτωχών εραστών», που κυκλοφόρησε το 1947. Το έγραψε κατά την παραμονή του στη Νάπολη, όπως και το «Οικογενειακό χρονικό». Θέμα του «Χρονικού των φτωχών εραστών» η ζωή σε μια φτωχογειτονιά της Φλωρεντίας το 1925-1926, ενώ ο Μουσολίνι μεσουρανούσε, με αντιφασιστικό περιεχόμενο. Το μυθιστόρημα αυτό έτυχε εξαιρετικής υποδοχής από το αναγνωστικό κοινό και πήρε διεθνή βραβεία, όπως το βραβείο Libera Stampa στο Λουγκάνο το 1947. Το 1953 έγινε ταινία από τον σκηνοθέτη Κάρλο Λιτσάνι. Έχει μεταφραστεί στα ελληνικά από τον Νώντα Παπαμιχαήλ (εκδόσεις Θεμέλιο). Το «Οικογενειακό χρονικό» μεταφράστηκε στα ελληνικά το 1980 από τις εκδόσεις Οδυσσέας, από την Ιταλίδα Esther Silvestri και τον Άγγελο Βαμβακινό. Υπήρξε το πρώτο έργο του Πρατολίνι που κυκλοφόρησε σε ελληνική μετάφραση.
Επίσης στα ελληνικά έχει μεταφραστεί το έργο του «Τα κορίτσια του Σανφρεντιάνο» από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή σε μετάφραση Ηρώς Τσέτσου.
Το 1949 ακολούθησε το μυθιστόρημά του «Ένας ήρωας του καιρού μας».
Η τριλογία
Το διάστημα 1955-1966 ο Πρατολίνι θα συνθέσει μια μυθιστορηματική τριλογία με τίτλο «Μια ιταλική ιστορία», που καλύπτει τις εξελίξεις στην ιταλική κοινωνία την περίοδο 1875-1945. Το πρώτο μέρος, ο «Μέτελλος» (1955) είναι η αφήγηση της ζωής του ομώνυμου ήρωα στο πλαίσιο των εργατικών αγώνων στη δύση του 19ου αιώνα. Τελειώνει με τη μεγάλη απεργία των οικοδόμων το 1902. Ο Μάουρο Μπολονίνι το έκανε ταινία το 1970.
Το δεύτερο μέρος, «Η σπατάλη» (1960), έχει θέμα την αποξένωση από την πολιτική και το εργατικό κίνημα, των φτωχότερων κοινωνικών ομάδων την περίοδο 1902 έως μέσα της δεκαετίας του 1920. Αποτέλεσμα: ο Μουσολίνι βρήκε ανοιχτό το δρόμο για την εξουσία.
Το τρίτο μέρος, «Αλληγορία και εμπαιγμός», (1966) έχει θέμα τις διαμάχες σε ηθικό και πνευματικό επίπεδο της φλωρεντινής διανόησης, στα χρόνια της ακμής αλλά και της κατάρρευσης του φασισμού.
Και σεναριογράφος
Ο Βάσκο Πρατολίνι έγραψε τα σενάρια των ταινιών «Ο Ρόκο και τα αδέλφια του» (1960 σκηνοθεσία Λουκίνο Βισκόντι), «Τέσσερις μέρες στην κόλαση» (1962 Le quattro giornale di Napoli, σκηνοθεσία Ν. Λόι), «Ο δρόμος των κακόφημων σπιτιών» (1961 La viaccia, σκηνοθεσία Μάουρο Μπολονίνι) κ.ά.
Ο Βάσκο Πρατολίνι πέθανε στις 12 Ιανουαρίου 1991 στη Ρώμη.
Πηγές
- Βάσκο Πρατολίνι «Χρονικό των φτωχών εραστών» (Θεμέλιο)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 50, σελ. 309
