H βραβευμένη με Γκράμμυ και Έμμυ πιανίστρια Γκλόρια Τσενγκ και ο καταξιωμένος Ολλανδός πιανίστας Ραλφ βαν Ράατ παρουσιάζουν μια μοναδική συναυλία-αφιέρωμα στον Πιερ Μπουλέζ, τον «ασυμβίβαστο καινοτόμο» συνθέτη και μαέστρο που σημάδεψε τον 20ό αιώνα, με αφορμή τη συμπλήρωση των εκατό ετών από τη γέννησή του. To ρεσιτάλ για δύο πιάνα με τίτλο 100 χρόνια Πιερ Μπουλέζ θα πραγματοποιηθεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ την Τετάρτη 4 Ιουνίου 2025, στις 20.30. Το πρόγραμμα της συναυλίας αναδεικνύει τόσο τις συνθέσεις του Μπουλέζ όσο και τη βαθιά επιρροή του σε μερικούς από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ού και 21ου αιώνα.
Πιερ Μπουλέζ: Ο αρχιτέκτονας της μουσικής επανάστασης του 20ού αιώνα
Ο Γάλλος συνθέτης και μαέστρος Πιερ Μπουλέζ (1925-2016) υπήρξε μια από τις πιο ριζοσπαστικές και επιδραστικές μορφές της μεταπολεμικής σύγχρονης μουσικής. Αιρετικός, απαιτητικός και συχνά προκλητικός, μεταμόρφωσε το μουσικό τοπίο του 20ού αιώνα με τις ιδέες και το έργο του. Φημισμένος για τη διανοητική του αυστηρότητα, ο Μπουλέζ απέρριπτε τη μετριότητα, τη ρουτίνα και καθετί που θεωρούσε παρωχημένο. Η φράση του «πρέπει να ανατινάξουμε τα λυρικά θέατρα» –διατυπωμένη μεταφορικά το 1967– έγινε σύμβολο της ανάγκης για ριζική ανανέωση των μουσικών θεσμών. Ηγετική μορφή του σειραϊσμού τη δεκαετία του ’50, ο Μπουλέζ συνέχισε να καινοτομεί ιδρύοντας το Ινστιτούτο Έρευνας και Συντονισμού Ακουστικής/Μουσικής (IRCAM) στο Παρίσι, ένα ερευνητικό κέντρο αιχμής για την ηλεκτρονική μουσική. Παράλληλα, ξεχώρισε και ως μαέστρος διεθνούς κύρους: ξεκινώντας το 1958 από τη Συμφωνική Ορχήστρα Ραδιοφωνίας Νοτιοδυτικής Γερμανίας στο Μπάντεν-Μπάντεν, ανέλαβε στη συνέχεια κορυφαίες θέσεις στη Συμφωνική του BBC στο Λονδίνο (1971-75) και τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης (1971-77). Ο Πιερ Μπουλέζ δεν ήταν μόνο συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας, ήταν ένας στοχαστής που πίστευε ότι η μουσική οφείλει να ταράζει τα νερά και να προχωρά αδιάκοπα προς το μέλλον.
Τιμώντας τον Πιερ Μπουλέζ
Με αφορμή τη συμπλήρωση των εκατό ετών από τη γέννησή του, οι διεθνώς καταξιωμένοι πιανίστες Γκλόρια Τσενγκ και Ραλφ βαν Ράατ τιμούν την πνευματική και καλλιτεχνική παρακαταθήκη του Πιερ Μπουλέζ με μια ιδιαίτερη συναυλία που αναδεικνύει τη διαρκή του επιρροή στον σύγχρονο μουσικό στοχασμό και πειραματισμό. «Η προσήλωσή μου στη μνήμη του Πιερ Μπουλέζ έχει τόσο προσωπική όσο και μουσική χροιά. Τον γνώρισα όταν δούλευα με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λος Άντζελες, συμμετέχοντας σε προγράμματα όταν χρειάζονταν δεύτερο εκτελεστή πλήκτρων. Παρατήρησε την κλίση μου προς τη σύγχρονη μουσική και άρχισε να με ζητά για τη μια απαιτητική ανάθεση μετά την άλλη κατά τις συχνές επαγγελματικές του υποχρεώσεις στο Λος Άντζελες. Η εμπιστοσύνη του σ’ εμένα υπήρξε θεμελιώδους σημασίας στη ζωή μου», σημειώνει η Γκλόρια Τσενγκ. «Η αίσθηση που είχα πάντα για τον Πιερ Μπουλέζ ήταν ότι ήταν, τελικά, ένας συνθέτης για το αυτί και για την καρδιά. Και αν πράγματι η μουσική του υπολειπόταν προβολής για πενήντα ολόκληρα χρόνια, όπως ο ίδιος ο συνθέτης προέβλεψε κάποτε, τότε τώρα είναι ξεκάθαρα η ώρα για να ανακαλύψει περίτρανα το ευρύ κοινό το έργο του», συμπληρώνει ο Ραλφ βαν Ράατ.
Το πρόγραμμα της συναυλίας 100 χρόνια Πιερ Μπουλέζ περιλαμβάνει έργα που καλύπτουν το σύνολο της καριέρας του Μπουλέζ, από τα νεανικά του χρόνια και την πιο «νεωτερική» περίοδο της καριέρας του έως το τρυφερό, ώριμο έργο που συνέθεσε ο ίδιος με την ευκαιρία του γάμου της Γκλόριας Τσενγκ. Εκτός από έργα για σόλο και δύο πιάνα του Γάλλου συνθέτη, το πρόγραμμα επεκτείνεται και στις σημαντικές, συχνά άγνωστες, σχέσεις του με άλλους συνθέτες, όπως τους Τζων Κέιτζ, Φρανκ Ζάππα, Μόρτον Φέλντμαν και Μάγκνους Λίντμπεργκ – μια επιλογή που φωτίζει τις πολυσχιδείς επιρροές και τις μουσικές συγγένειές του.
Οι δύο πιανίστες θα ερμηνεύσουν επιπλέον σολιστικά έργα που ανακαλύφθηκαν στο αρχείο του Μπουλέζ μετά τον θάνατό του το 2016, ενώ το πρόγραμμα ολοκληρώνει η κομψή και νεοκλασική Σονάτα για δύο πιάνα (1943-44) του Ίγκορ Στραβίνσκι.
Μια συναυλία-ωδή στο σπουδαίο έργο του Μπουλέζ, αλλά και στις πολλαπλές μουσικές διαδρομές που διαμόρφωσε, επηρεάζοντας γενιές συνθετών.
Λίγα λόγια για την Γκλόρια Τσενγκ
Η διακεκριμένη πιανίστα Γκλόρια Τσενγκ, βραβευμένη με Γκράμμυ και Έμμυ, θεωρείται μια από τις κορυφαίες ερμηνεύτριες της σύγχρονης μουσικής. Οι New York Times την έχουν χαρακτηρίσει «αναντικατάστατη υποστηρίκτρια της σύγχρονης μουσικής». Έχει εμφανιστεί ως σολίστ με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λος Άντζελες υπό τη διεύθυνση των Πιερ Μπουλέζ και Ζούμπιν Μέτα, ενώ έχει συμμετάσχει τακτικά στη σειρά Green Umbrella υπό την καθοδήγηση των Έσα-Πέκκα Σάλονεν και Όλιβερ Νάσσεν. Το 2008 τιμήθηκε με Γκράμμυ στην κατηγορία «Καλύτερης σόλο ερμηνείας (χωρίς ορχήστρα)» για τον δίσκο Piano Music of Salonen, Stucky, and Lutosławski, ενώ το 2013 έλαβε νέα υποψηφιότητα για το The Edge of Light: Messiaen / Saariaho. Το μουσικό ντοκιμαντέρ της Montage: Great Film Composers and the Piano που εξερευνά τη σχέση κινηματογραφικών συνθετών με το πιάνο, απέσπασε το βραβείο Έμμυ το 2018.
Η Γκλόρια Τσενγκ διατηρούσε στενή καλλιτεχνική σχέση με τον Πιερ Μπουλέζ, με τον οποίο συνεργάστηκε επανειλημμένα ως σολίστ και τον οποίο θεωρούσε καθοριστική επιρροή στη μουσική της πορεία.
Λίγα λόγια για τον Ραλφ βαν Ράατ
Ο καταξιωμένος Ολλανδός πιανίστας και μουσικολόγος Ραλφ βαν Ράατ έχει καθιερωθεί διεθνώς για την προσήλωσή του στη σύγχρονη μουσική. Εμφανίζεται τακτικά ως σολίστ σε Ευρώπη, Ασία, Αυστραλία και Αμερική, συνεργαζόμενος με κορυφαίες ορχήστρες όπως οι Σινφονιέττα του Λονδίνου, Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, Βασιλική Ορχήστρα Κονσέρτχεμπαου και Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λος Άντζελες. Έχει συνεργαστεί στενά με συνθέτες όπως οι Τζων Άνταμς, Μάγκνους Λίντμπεργκ, Άρβο Παιρτ, Ταν Ντουν και Τζων Τάβενερ, αναδεικνύοντας το έργο τους μέσα από ερμηνείες και ηχογραφήσεις.
Ο Ραλφ βαν Ράατ τρέφει ιδιαίτερο θαυμασμό για τον Πιερ Μπουλέζ, τον οποίο θεωρεί μια από τις κορυφαίες μορφές του 20ού αιώνα. Η σχέση του με το έργο του Μπουλέζ είναι τόσο ερμηνευτική όσο και ερευνητική, έχοντας συμβάλει στην ανάδειξη άγνωστων ή ανέκδοτων πιανιστικών έργων του.
