Ο Αλμπέρτο Αλεάντρο Ουντερζό (25 Απριλίου 1927-24 Μαρτίου 2020), γνωστός ως Αλμπέρ Ουντερζό, ήταν Γάλλος σχεδιαστής και σεναριογράφος κόμικς. Είναι διάσημος ως ο συνδημιουργός, μαζί με τον σεναριογράφο Ρενέ Γκοσινί, της επιτυχημένης σειράς Αστερίξ. Άλλοι γνωστοί τίτλοι στους οποίους έχει αναμειχθεί ο Ουντερζό είναι οι Ούμπα-πα, επίσης με τον Γκοσινί, και Τανγκύ και Λαβερντύρ, σε κείμενα του Ζαν-Μισέλ Σαρλιέ.
Ο Ουντερζό θεωρείται ευρέως ένας από τους σπουδαιότερους δημιουργούς των γαλλοβελγικών κόμικς, με μεγάλη επίδραση στις μεταγενέστερες γενιές. Σύμφωνα με δεδομένα της UNESCO, ανήκει στους δέκα πιο πολυμεταφρασμένους γαλλόφωνους συγγραφείς και είναι ο τρίτος πιο πολυμεταφρασμένος δημιουργός κόμικς, μετά τον Γκοσινί και τον Hergé.
Ο Ουντερζό γεννήθηκε στο Φιμ του νομού Μαρν, σε μια οικογένεια με άλλα τρία παιδιά. Οι γονείς του, Σίλβιο Λεονάρντο και Ίρια, ήταν Ιταλοί και είχαν μεταναστεύσει εκεί από τη Λα Σπέτσια της Λιγουρίας. Το οικογενειακό επίθετο πιθανώς προέρχεται από το Οντέρζο, μια πόλη στην επαρχία του Τρεβίζο.
Ο Ουντερζό έλαβε τη γαλλική υπηκοότητα το 1934.
Πρώτα έργα
Ο μεγάλος αδελφός του, Μπρούνο Ουντερζό (1920 – 2004), ήταν εκείνος που πρώτος αναγνώρισε το ταλέντο του μικρού Αλμπέρ και τον ενθάρρυνε να πάει στο Παρίσι για να επιδιώξει μια καριέρα στον χώρο των κόμικς. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ουντερζό άρχισε να εργάζεται σε μια εταιρεία παραγωγής κινουμένων σχεδίων. Όντας μεγάλος θαυμαστής του Ουώλτ Ντίσνεϋ, ήθελε να γίνει, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, «ο Γάλλος Ντίσνεϋ».
Η πρώτη προσωπική δουλειά του Ουντερζό ήταν το Flamberge, gentilhomme gasconne, μια χιουμοριστική περιπέτεια που δημοσιεύτηκε μεταξύ 1945 και 1946. Ακολούθησαν τα επίσης χιουμοριστικά Clopinard (1946) και Belloy (1948). Για το τελευταίο, από το 1950 κι έπειτα συνεργαζόταν με τον σεναριογράφο Ζαν-Μισέλ Σαρλιέ.
Συνάντηση με τον Γκοσινί
Η γνωριμία με τον Γκοσινί έγινε τον χειμώνα του 1951 στο Παρίσι και γρήγορα, άρχισαν να δουλεύουν μαζί για ένα βελγικό έντυπο. Ο πρώτος σημαντικός κοινός τους τίτλος είναι το Ιωάννης Πιστολέ, ένα χιουμοριστικό κόμικ με πειρατές που έκανε την εμφάνισή του το 1952. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1958, δημιουργούν το Ούμπα-πα. Παρότι βραχύβια, αυτή η κωμική σειρά με πρωταγωνιστές έναν ρωμαλέο Ινδιάνο και τον Γάλλο φίλο του, θεωρείται πλέον ένα από τα αριστουργήματα του διδύμου Γκοσινί-Ουντερζό. Ο Ούμπα-πα έχει χαρακτηριστεί ο «μεγάλος αδελφός» του Αστερίξ, υπό την έννοια ότι είναι πρόδρομος των περιπετειών του μικρόσωμου Γαλάτη.
Pilote και δημιουργία του Αστερίξ
Rue de la Buanderie,
Διάφοροι χαρακτήρες από το Αστερίξ σε τοιχογραφία στις Βρυξέλλες
Το 1959, ο Γκοσινί ήταν μεταξύ των συνιδρυτών του περιοδικού Pilote. Ο αρχισυντάκτης Φρανσουά Κλωτώ προσπαθώντας να αντισταθεί στην κυριαρχία των βελγικών σειρών Τεντέν και Σπιρού, θέλησε να προωθήσει μια συγκεκριμένη εικόνα της Γαλλίας. Για το λόγο αυτό, ο Γκοσινί και ο Ουντερζό αναζήτησαν έμπνευση από τη γαλλική ιστορία. Κάπως έτσι, αποφάσισαν να ασχοληθούν με τη ρωμαϊκή κατοχή της Γαλατίας. Αρχικά, ο Ουντερζό είχε στο μυαλό του έναν Αστερίξ ψηλό και μυώδη, αλλά τελικά επικράτησε η ιδέα του Γκοσινί. Στις 29 Οκτωβρίου 1959, στο πρώτο τεύχος του Pilote, έκαναν την εμφάνισή τους οι δύο εναρκτήριες σελίδες της σειράς.
Το 1959 έκανε επίσης ντεμπούτο το Τανγκύ και Λαβερντύρ, σε σενάριο του Σαρλιέ και σχέδια του Ουντερζό. Σε αντίθεση με το γνωστότερο καρτουνίστικο στυλ του, εδώ ο Ουντερζό σχεδιάζει μια ρεαλιστική περιπέτεια με ήρωες δύο πιλότους της Γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας. Παρά το σοβινιστικό πνεύμα που τη διακατέχει, τα σενάρια του Σαρλιέ και το σχέδιο του Ουντερζό κάνουν το Τανγκύ και Λαβερντύρ μια από τις κλασικές σειρές περιπέτειας των γαλλόφωνων κόμικς. Το 1968, το σχέδιο ανέλαβε ο Ζιζέ.
Επιτυχία του Αστερίξ
Ο Ουντερζό σχεδιάζει με τον Μορίς (Άμστερνταμ, 1971)
Το 1961 η πρώτη ιστορία του Αστερίξ συγκεντρώθηκε σε ένα άλμπουμ, το οποίο κυκλοφόρησε σε μόλις 6.000 αντίτυπα. Ωστόσο, γρήγορα η σειρά άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα, καθώς το Χρυσό Δρεπάνι (1962) πούλησε 15.000 αντίτυπα, το Ο Αστερίξ και οι Γότθοι (1963) τα διπλάσια και το Ο Αστερίξ στους Βρετανούς τα 600.000. Η σειρά είχε γίνει τόσο αγαπητή, που το 1965 το Pilote υιοθέτησε τον υπότιτλο Le Journal d’Astérix et d’Obélix («Το περιοδικό του Αστερίξ και του Οβελίξ»). Η προσοχή που απαιτούσε το Αστερίξ ήταν τέτοια, που σταδιακά ο Ουντερζό αποσύρθηκε από κάθε άλλη σειρά.
Αν και ο Γκοσινί ήταν αυτός που όριζε την πλοκή, η συνεισφορά του Ουντερζό στην επιτυχία της σειράς δεν ήταν αμελητέα, καθώς το σχέδιό του έχει γίνει σημείο αναφοράς για τα χιουμοριστικά κόμικς. Συνήθιζε να δίνει πρόσωπα σύγχρονων διασημοτήτων σε χαρακτήρες του κόμικ, αποτίοντας φόρο τιμής ή σατιρίζοντας. Για παράδειγμα, οι Beatles εμφανίζονται ως βάρδοι στο άλμπουμ Ο Αστερίξ στους Βρετανούς, ενώ ο φοροεισπράκτορας στο άλμπουμ Ο Αστερίξ και η χύτρα (1969) μοιάζει με τον τότε Υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εσταίν. Άλλες «εμφανίσεις» περιλαμβάνουν τους Ζακ Σιράκ, Κερκ Ντάγκλας, Σον Κόνερι και το δίδυμο Σταν Λόρελ-Όλιβερ Χάρντι.
Πλήρης έλεγχος του Αστερίξ
Στις 5 Νοεμβρίου 1977 ο Γκοσινί πέθανε από καρδιακή ανακοπή κατά τη διάρκεια τεστ κοπώσεως. Ο Ουντερζό αποφάσισε να αναλάβει εξολοκλήρου τη σειρά, γράφοντας και σχεδιάζοντας εννέα άλμπουμ, τα περισσότερα εκ των οποίων συγκαταλέγονται στα πιο αδύναμα. Ωστόσο, η ανταπόκριση του κοινού συνέχισε να είναι πρωτοφανής. Το 2005, το Και ο ουρανός έπεσε στα κεφάλια τους (Le Ciel lui Tombe sur la Tete) το οποίο εξέδωσε ο Αλμπέρ Ρενέ και ο Ουντερζό αφιέρωσε στον αδελφό του Μπρούνο, που είχε αποβιώσει πρόσφατα, πούλησε στη Γαλλία περίπου 1.300.000 αντίτυπα, ενώ πριν λίγα χρόνια το Ο Αστερίξ και η Λατραβιάτα είχε πουλήσει περισσότερα από 2.000.000 αντίτυπα.
Τον Σεπτέμβριο του 2011, ο Ουντερζό αποσύρθηκε οριστικά από το χώρο των κόμικς. Έκτοτε, τη δημιουργία νέων άλμπουμ έχουν αναλάβει οι Ζαν-Υβ Φερί (κείμενα) και Ντιντιέ Κονράντ (σχέδιο).
Ο Αλμπέρ Ουντερζό απεβίωσε ήρεμα στον ύπνο του από καρδιακή προσβολή στις 24 Μαρτίου 2020, σε ηλικία 92 ετών.
Ο Ουντερζό έχει κατά καιρούς λάβει πλήθος διακρίσεων. Το 1999, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς του Ανγκουλέμ, τιμήθηκε με το περίοπτο Μεγάλο Βραβείο και το 2005 εισήχθη στο Will Eisner Hall of Fame. Από το 1985 είναι μέλος του Εθνικού Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής.
