Η Αρίθα Λουίζ Φράνκλιν (Aretha Louise Franklin· 25 Μαρτίου 1942, Μέμφις – 16 Αυγούστου 2018, Ντιτρόιτ) ήταν Αμερικανίδα τραγουδίστρια, συνθέτρια και πιανίστα. Στους θαυμαστές της ήταν γνωστή ως «Βασίλισσα της Σόουλ». Ήταν φημισμένη για τις σόουλ ηχογραφήσεις της, αλλά είχε τραγουδίσει επίσης τζαζ, ροκ, blues, ποπ, γκόσπελ, μέχρι και όπερα. Ήταν ευρύτατα αναγνωρισμένη για το γεμάτο πάθος ερμηνευτικό της στυλ, και τις φωνητικές της δυνατότητες.
Η Φράνκλιν, ήταν η δεύτερη πιο πολυβραβευμένη γυναίκα στην ιστορία των βραβείων Γκράμι. Είχε κερδίσει 20 βραβεία, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν το βραβείο του Ζωντανού Θρύλου και αυτό της Συνολικής Προσφοράς. Μεταξύ του 1968 και του 1975 κέρδισε έξι συνεχόμενα βραβεία, ενώ για το διάστημα αυτό, η κατηγορία “Καλύτερη Γυναικεία R&B Φωνητική Ερμηνεία” πήρε το παρατσούκλι “Το βραβείο της Αρίθα”.
Η Φράνκλιν είχε ένα σύνολο είκοσι νούμερο 1 σινκλς στο Billboard R&B Singles Chart. Δύο από αυτά, το “Respect” τη δεκαετία του 1960 και το ντουέτο της με τον Τζορτζ Μάικλ τη δεκαετία του 1980, “I Knew You Were Waiting (For Me)” ανέβηκαν μέχρι την πρώτη θέση του Billboard Hot 100.
Έφυγε από τη ζωή στις 16 Αυγούστου 2018 από καρκίνο.
Η Φράνκλιν γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1942 στο Μέμφις του Τενεσσί. Γονείς της ήταν ο Βαπτιστής ιερέας C. L. Franklin και η Barbara Siggers Franklin. Τα προβλήματα στην σχέση τους, τους ανάγκασαν να χωρίσουν όταν η Αρίθα ήταν έξι ετών, ενώ η μητέρα της πέθανε όταν ήταν δέκα. Μετά από μετακινήσεις, εγκαταστάθηκαν στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν όπου ο αιδεσιμότατος Φράνκλιν απέκτησε φήμη ως κήρυκας. Η Αρίθα, τραγουδούσε από μικρή στην ενορία της και γρήγορα χαρακτηρίστηκε ως παιδί – θαύμα για την χαρισματική φωνή της, και τις ικανότητές της στο πιάνο. Στην ηλικία των δεκατεσσάρων υπέγραψε το πρώτο της συμβόλαιο με την Checker Records, και το 1956 κυκλοφόρησε το “Songs of Faith”. Ισχυρότερες επιρροές της, οι μεγαλύτερες φωνές των γκόσπελ, Μαχάλια Τζάκσον και Κλάρα Γουόρντ, που περνούσαν αρκετές ώρες στο σπίτι της.
Δύο ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες σε ηλικία 14 και 16 ετών, όταν η Αρίθα γέννησε τους δύο από τους τέσσερις γιους της, καθυστέρησαν προσωρινά την εξέλιξη της καριέρας της. Με την επιστροφή της στο τραγούδι, επέλεξε να συνεχίσει σε πιο ασφαλή ποπ μονοπάτια. Το 1960 υπογράφει συμβόλαιο με την Columbia Records, απορρίπτοντας τη Motown και την RCA. Οι ηχογραφήσεις της από αυτή την περίοδο είναι περισσότερο επηρεασμένες από την τζαζ και όχι από τις γκόσπελ ρίζες της. Τραγούδια που γίνονται επιτυχίες ήταν το “Rock-A-Bye Your Baby (With A Dixie Melody)”, “Today I Sing The Blues”, “Won’t Be Long” και “Operation Heartbreak”. Στο τέλος του 1966 όμως, και αφού στα έξι χρόνια που έμεινε με την Columbia είχε μικρή εμπορική επιτυχία, υπέγραψε με την Atlantic Records. Όπως είπε και η ίδια αργότερα, “με έβαλαν να κάτσω στο πιάνο, και οι επιτυχίες ήρθαν”.
Βραβεία και επιτεύγματα
Η Αρίθα Φράνκλιν συγκινημένη κατά την απονομή του Προεδρικού Μεταλλίου της Ελευθερίας στις 9 Νοεμβρίου 2005 στον Λευκό Οίκο.
- Το 1985, ο τότε κυβερνήτης του Μίσιγκαν, James Blanchard ανακήρυξε την φωνή της Αρίθα Φράνκλιν «εθνικό αγαθό».
- Στις 3 Ιανουαρίου του 1987 έγινε η πρώτη γυναίκα που συμπεριλήφθηκε στο Rock and Roll Hall of Fame.
- Τον Σεπτέμβριο του 1999 της αποδόθηκε το βραβείο Εθνικό Μετάλλιο των Τεχνών από τον πρόεδρο Κλίντον.
- Το 2004 το περιοδικό Rolling Stone την έβαλε στην 9η θέση στον κατάλογο των 100 Greatest Artists of All TimeΑρχειοθετήθηκε 2007-08-10 στο Wayback Machine. Αξίζει να σημειωθεί, ότι στις πιο πάνω θέσεις προηγούνται οι Μπητλς, ο Μπομπ Ντίλαν, ο Έλβις Πρίσλεϊ, οι Ρόλιγκ Στόουνς, ο Τσακ Μπέρι, ο Τζίμι Χέντριξ, ο Τζέιμς Μπράουν και ο Λιτλ Ρίτσαρντ, ενώ ακολούθησε ο Ρέι Τσάρλς στην 10η θέση.
- Το 2005 της απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζωρτζ Μπους.
Αξιόλογα άλμπουμ
- 1967 I Never Loved a Man the Way I Love You
- 1967 Aretha Arrives
- 1968 Lady Soul
- 1968 Aretha Now
- 1969 Soul ’69
- 1970 This Girl’s in Love with You
- 1970 Spirit in the Dark
- 1971 Aretha Live at Fillmore West
- 1971 Young, Gifted and Black
- 1972 Amazing Grace
- 1973 Hey Now Hey (The Other Side of the Sky)
- 1974 Let Me in Your Life
- 1974 With Everything I Feel in Me
- 1975 You
- 1976 Sparkle
- 1977 Sweet Passion
- 1978 Almighty Fire
- 1979 La Diva
- 1980 Aretha
- 1981 Love All the Hurt Away
- 1982 Jump to It
- 1983 Get It Right’
- 1985 Who’s Zoomin’ Who?
- 1986 Aretha
- 1987 One Lord, One Faith, One Baptism
- 1987 The Collection
- 1989 Through the Storm
- 1991 What You See Is What You Sweat
- 1994 Greatest Hits 1980-1994
- 1998 A Rose Is Still a Rose
- 2002 The Queen in Waiting
- 2003 So Damn Happy * 2007 Jewels in the Crown: All-Star Duets with the Queen * 2011 A Woman Falling Out Of Love * 2014 Aretha Franklin Sings the Great Diva Classics
Σίνγκλς στα Top 10 US Hot 100 singles
| Έτος | Τίτλος | Υψηλότερη θέση |
|---|---|---|
| 1967 | “I Never Loved a Man (The Way I Love You)” | 9 |
| 1967 | “Respect” | 1 |
| 1967 | “Baby I Love You” | 4 |
| 1967 | “(You Make Me Feel Like) A Natural Woman” | 8 |
| 1967 | “Chain of Fools” | 2 |
| 1968 | “(Sweet Sweet Baby) Since You’ve Been Gone” | 5 |
| 1968 | “Think” | 7 |
| 1968 | “The House That Jack Built” | 6 |
| 1968 | “I Say a Little Prayer” | 10 |
| 1971 | “Bridge Over Troubled Water” / “Brand New Me” | 6 |
| 1971 | “Spanish Harlem” | 2 |
| 1971 | “Rock Steady” | 9 |
| 1972 | “Day Dreaming” | 5 |
| 1973 | “Until You Come Back to Me (That’s What I’m Gonna Do)” | 3 |
| 1985 | “Who’s Zoomin Who?” | 7 |
| 1985 | “Freeway of Love” | 3 |
| 1987 | I Knew You Were Waiting (For Me)” (με τον Τζορτζ Μάικλ) | 1 |
Φιλμογραφία
- The Blues Brothers (1980)
- Motown 40: The Music Is Forever (1998) (ντοκιμαντέρ, ABC-TV)
- Blues Brothers 2000 (1998)
- DIVAS LIVE (1998)
- Immaculate Funk (2000) (ντοκιμαντέρ)
- Rhythm, Love and Soul (2002)
- Tom Dowd & the Language of Music (2003) (ντοκιμαντέρ)
- Singing in the Shadow: The Children of Rock Royalty (2003) (ντοκιμαντέρ)
- From The Heart / The Four Tops 50th Anniversary and Celebration (2004)
- Atlantic Records: The House that Ahmet Built (2007) (ντοκιμαντέρ)
