Ο Χρόνης Μίσσιος (1930 − 20 Νοεμβρίου 2012) ήταν συγγραφέας, λογοτέχνης αντιστασιακός, ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ζώων και για ένα διάστημα παρουσιαστής σχετικών τηλεοπτικών εκπομπών.
Γεννήθηκε στην Καβάλα και δούλεψε ως καπνεργάτης (το επάγγελμα των γονιών του) σε νεαρή ηλικία. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά δούλεψε ως μικροπωλητής (με κασελάκι) στη Θεσσαλονίκη, ενώ λίγο αργότερα στέλνεται από τον Ερυθρό Σταυρό στα Γιαννιτσά μαζί με άλλα παιδιά, για να γλιτώσουν την πείνα της Κατοχής. Λόγω ανέχειας δεν κατάφερε να τελειώσει ούτε το Δημοτικό, σταμάτησε στη δεύτερη τάξη του. Το 1944 σε ηλικία 14 ετών διετέλεσε σύνδεσμος του 16ου συντάγματος του ΕΛΑΣ. Την περίοδο μετά την Απελευθέρωση, έμενε στη Βέροια όπου ήταν σύνδεσμος για τους καταδιωκόμενους ΕΑΜίτες και εντάχθηκε ως στέλεχος στην ΕΠΟΝ. Το 1947 συλλαμβάνεται, βασανίζεται και καταδικάζεται σε θάνατο για τη συμμετοχή του στον εμφύλιο πόλεμο ως μέλος του ΔΣΕ πόλεων (ομάδα Μαζική Λαϊκή Αυτοάμυνα).
Φυλακίζεται ως το 1953 και από το 1962 ζει εξόριστος στη Μακρόνησο και τον Αϊ-Στράτη. Βασανίστηκε πολλές φορές χωρίς να αποκηρύξει την ιδεολογία του, για αυτό τον περισσότερο χρόνο τον πέρασε στην απομόνωση των κρατητηρίων σε άθλιες συνθήκες κράτησης. Μετά την αποφυλάκιση του διετέλεσε επαγγελματικό στέλεχος της νεολαίας της ΕΔΑ, μέλος του παράνομου ΚΚΕ, μέλος της πενταμελούς γραμματείας της Νεολαίας Λαμπράκη και ιδρυτικό μέλος του ΠΑΜ. Στη δικτατορία φυλακίστηκε (Φυλακές Αβέρωφ, Κέρκυρας, Κορυδαλλού). Αυτή τη περίοδο της φυλακίσεως του έμαθε ουσιαστικά ανάγνωση και γραφή. Αποφυλακίζεται τον Αύγουστο του 1973.
Μεταπολίτευση
Στη μεταπολίτευση, εντάχθηκε στο ΚΚΕ Εσωτερικού και στην ΕΑΡ και συμμετείχε στη Διεθνή Αμνηστία. Μεταγενέστερα είχε σχέσεις με τους Οικολόγους Πράσινους.
Συμμετείχε σε ενέργειες προστασίας του περιβάλλοντος, ενώ δημιούργησε τηλεοπτικές εκπομπές με θέμα την προστασία της ελληνικής πανίδας στην ΕΡΤ την περίοδο 1994-1996 (εκπομπή Το Βλέμμα). Τα τελευταία χρόνια ζούσε στο Καπανδρίτι με τη σύζυγό του Ρηνιώ Παπατσαρούχα – Μίσσιου (πρώην στέλεχος της ΕΔΑ) και τα σκυλιά τους σε αγροτόσπιτο. Υπήρξε μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της αριστεράς.
Πέθανε σε ηλικία 82 ετών σε ιδιωτικό νοσηλευτήριο της Αθήνας από καρκίνο. Ο Ριζοσπάστης του αφιέρωσε μια ιδιαίτερα κριτική νεκρολογία:
Απεβίωσε χτες, σε ηλικία 82 χρόνων, ο συγγραφέας Χρόνης Μίσσιος. Γεννημένος στην Καβάλα, από γονείς καπνεργάτες, έζησε τα παιδικά του χρόνια σε μια γειτονιά γεμάτη πρόσφυγες. Στα Γιαννιτσά, όπου τον στέλνει ο Ερυθρός Σταυρός, μαζί με άλλα παιδιά για να γλιτώσουν από την πείνα της Κατοχής, περνάει στο ΕΑΜ, ενώ πέρασε για λίγο και από το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Με το έργο του βεβαίως στην πορεία δε στάθηκε στο πλευρό των λαϊκών αγώνων και της δράσης των κομμουνιστών, αφού δεν πίστευε στη διέξοδο της ταξικής πάλης, ενώ βρήκε «στέγη» στη λεγόμενη «ανανεωτική» Αριστερά.
— Ριζοσπάστης 21ης Νοεμβρίου 2012, σελ. 25
Η νεκρολογία δέχθηκε έντονες επικρίσεις από τον μη προσκείμενο στο ΚΚΕ τύπο τόσο για το ύφος της, όσο και για την παράλειψη αναφοράς στις φυλακίσεις που ο Μίσσιος υπέστη. Άλλοι θεώρησαν την νεκρολογία ουσιαστική, υποστηρίζοντας πως ο Μίσσιος οδηγήθηκε σε “αδιέξοδα -αν όχι (τη) χρεοκοπία- (των) ιδεών”.
Λογοτεχνία
Με τη λογοτεχνία ασχολήθηκε σε μεγάλη ηλικία. Με το πρώτο του βιβλίο το 1985 (“Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς”), αυτοβιογραφικό κείμενο γραμμένο σε συνειρμική και λαϊκή γλώσσα που εντάσσεται στην παράδοση της απομνημονευματογραφίας, καθιερώθηκε από τους πρώτους μήνες της κυκλοφορίας του ως συγγραφέας στη συνείδηση κριτικής και κοινού. Μετέτρεψε την οδυνηρή πολιτική του εμπειρία σε ζωντανό λογοτεχνικό μύθο, καταγγέλλοντας τόσο τα βασανιστήρια και τους βασανιστές του όσο και τους κομματικούς γραφειοκράτες της Αριστεράς και τον δογματισμό τους. Η αμεσότητα του προφορικού του λόγου, που προδίδει μια γνήσια λαϊκή αφήγηση, όπως και η γεμάτη εκπλήξεις πλοκή του, θα επιτρέψουν στον Μίσσιο να υπερβεί το στενό πλαίσιο του αριστερού απομνημονεύματος και να φιλοτεχνήσει μια μυθιστορηματική αυτοβιογραφία με έντονα πολιτικό λόγο
“Στα επόμενα βιβλία του ο Μίσσιος θα διατηρήσει τη θερμότητα των αισθημάτων του, μεταδίδοντας το ανθρωπιστικό του μήνυμα για έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο χωρίς καμία ιδεολογική διόπτρα: από τα «Χαμογέλα, ρε… τι σου ζητάνε» (1988) και «Τα κεραμίδια στάζουν» (1991) μέχρι τα «Το κλειδί είναι κάτω από το γεράνι» (1996) και «Ντομάτα με γεύση μπανάνας» (2001)“.
Ο Μίσσιος υπήρξε εμπνευστής μιας λογοτεχνίας που παρά τον σκληρό κόσμο τον οποίο απεικονίζει, δεν χάνει ποτέ την αισιοδοξία και την πίστη της στις δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου, ο οποίος είναι ικανός υπό συνθήκες ελευθερίας να ζήσει σε μια δημοκρατία που θα εγγυάται τόσο τα ατομικά δικαιώματα όσο και την ευδαιμονία της κοινότητας.
Εργογραφία
- Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς, εκδ. Γράμματα, 1985, σελ. 221, ISBN 960-329-043-3
- Χαμογέλα, ρε… τι σου ζητάνε;, εκδ. Γράμματα, 1988, σελ. 223, ISBN 960-329-033-5, ISBN 978-960-329-033-9
- Τα κεραμίδια στάζουν, εκδ. Γράμματα, 1991, σελ. 214, ISBN 960-329-032-7, ISBN 978-960-329-032-2
- Το κλειδί είναι κάτω από το γεράνι, εκδ. Γράμματα, 1996, σελ. 318, ISBN 960-329-244-3, ISBN 978-960-329-244-9
- Ντομάτα με γεύση μπανάνας, εκδ. Γράμματα, 2001, σελ. 223, ISBN 960-329-298-2, ISBN 978-960-329-298-2
- Ο Χρόνης Μίσσιος διαβάζει Χρόνη Μίσσιο, εκδ. Bond-us music, 2009, σελ. 50, ISBN 978-960-89634-5-0
- Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς (μεταφορά σε graphic novel των Ντανιέλ Καζανάβ, Συλβαίν Ρικάρ, Μυρτώ Ράις) εκδ. Polaris, 2013, σελ. 187, ISBN : 978-960-6829-44-4
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
- Βόλος: Μια πόλη στη λογοτεχνία, επιμέλεια: Κώστας Ακρίβος, εκδ. Μεταίχμιο, 2001, σελ. 221, ISBN 960-375-237-1, ISBN 978-960-375-237-0
- Παλίμψηστο Καβάλας. Ανθολόγιο μεταπολεμικών λογοτεχνικών κειμένων, ανθολόγηση: Ευριπίδης Γαραντούδης, Μαίρη Μικέ, επιμέλεια: Ευριπίδης Γαραντούδης, Μαίρη Μικέ, εκδ. Καστανιώτη, 2009, σελ. 301, ISBN 978-960-03-4865-1
Βιβλιογραφία, Διαδικτυακές παραπομπές
- Εθνικό Κέντρο Βιβλίου Αρχειοθετήθηκε 2015-05-30 στο Wayback Machine.
- www.biblionet.gr
- http://chronismissios.wordpress.com
- Απεβίωσε ο Χρόνης Μίσσιος, εφ. Καθημερινή, 20/11/2012
- Πέθανε ο συγγραφέας Χρόνης Μίσσιος, εφ. Τα Νέα, 20/11/2012
- Κουζέλη Λαμπρινή, Χρόνης Μίσσιος: Η ιστορία ενός τίτλου που έγινε σύνθημα, εφ. Το Βήμα, 25/11/2012
- Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Χρόνης Μίσσιος», στο: Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας κριτικός οδηγός, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1995, σελ. 150-151
