- Του Γιώργου Ουρανού
Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής του Πρέβελη στο Λιβυκό πέλαγος, σε φωτογραφία του 1919 από τον ελβετό φωτογράφο και φιλέλληνα François Frédéric Boissonnas. Η Ιερά Μονή βρέθηκε στο κέντρο των απελευθερωτικών αγώνων της Κρήτης. Ο “Φιλικός” ηγούμενος Μελχισεδέκ Τσουδερός πληγώθηκε θανάσιμα στη μάχη με τους Τούρκους στο Πολεμάρχι Κισάμου τον Φεβρουάριο του 1823. Στον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο, το Μοναστήρι αποτέλεσε ορμητήριο των αγωνιστών, από όπου με υποβρύχια από τη περιοχή της ‘’Λίμνης’’ και με ενέργειες του ηγουμένου Αγαθάγγελου Λαγουβάρδου, διεκπεραιώνονταν αποβάσεις κομάντος από τη Μέση Ανατολή αλλά και μεταφορά πολεμικού υλικού στους αντάρτες. Τον Αύγουστο του 1941 οι Γερμανοί κατέστρεψαν το μοναστήρι και πολλοί μοναχοί οδηγήθηκαν στις φυλακές των Χανίων.
‘’Για του Χριστού την πίστη την αγία, και της πατρίδος την ελευθερία’’
Αναμφίβολα, το αν σήμερα υπάρχουμε σαν Έθνος και σαν ελεύθερος λαός, σε δύο παράγοντες κυρίως οφείλεται. Ο πρώτος είναι σίγουρα το σκληροτράχηλο της φυλής μας και το αδιαπραγμάτευτο αίσθημα για την ελευθερία. Ο δεύτερος, είναι το ισχυρό αίσθημα των αγωνιστών για την πίστη τους στο θρησκευτικό μας δόγμα και στην Παναγιά! Δεν ήταν λίγες οι φορές που στην Ελληνική επανάσταση, οι μαχητές, πριν από τη μάχη φιλούσαν το εικόνισμα της Παναγιάς! Οι δύο αυτοί παράγοντες συλλειτουργώντας, σε μια μαγική συνύπαρξη, ανύψωναν το ηθικό των αγωνιστών, όπως περιγράφει και ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος εξυμνώντας τη Ρωμιοσύνη:
Το χέρι τους είναι κολλημένο στο ντουφέκι
το ντουφέκι είναι συνέχεια του χεριού τους
το χέρι τους είναι συνέχεια της ψυχής τους –
έχουν στα χείλια τους απάνου το θυμό
κι έχουνε τον καημό βαθιά στα μάτια τους
σαν ένα αστέρι σε μια γούβα αλάτι.
Ο σημερινός ρόλος της εκκλησίας στον Απανταχού Ελληνισμό.
Σήμερα πια, 80 τουλάχιστον χρόνια από τους τελευταίο Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του λαού μας, όπου και η συμμετοχή της εκκλησίας ήταν ιδιαίτερα σημαντική, ο ρόλος της εκκλησίας συνεχίζει να είναι κορυφαίος για τον Ελληνισμό. Πέραν του Ελλαδικού αλλά και της Κύπρου, η ορθοδοξία αποτελεί τον πλέον ισχυρό συνδετικό κρίκο για τα εκατομμύρια του Ελληνισμού που ζει στον υπόλοιπο κόσμο. Στις περισσότερες άλλες πατρίδες του Ελληνισμού, όπως τις Ευρωπαϊκές χώρες, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Λατινική Αμερική, αλλά και τις μικρές κοινότητες της Αφρικής, και έως την μακρινή Αυστραλία, η ορθόδοξη εκκλησία περιορίζεται στα καθαυτά θρησκευτικά της καθήκοντα. Εξάλλου, στις περισσότερες αυτές χώρες, ο ρόλος των θρησκευτικών δογμάτων, είναι απόλυτα διακριτός από τις κρατικές διοικητικές διαδικασίες οι οποίες ρυθμίζουν την καθημερινότητα των πολιτών. Επομένως στις εκτός Ελληνικής επικράτειας χώρες και περιοχές, η ορθόδοξη εκκλησία περιορίζεται στον αμιγώς ποιμαντικό της ρόλο.
Ο ρόλος της εκκλησίας στον καθ’ ημάς Ελλαδικό χώρο
Αναφερόμενοι στην εκκλησία του Ελλαδικού μας χώρου, εννοούμε την εκκλησία της Ελλάδας όσο και την ημιαυτόνομη εκκλησία της Κρήτης και των έξι Μητροπόλεων της Δωδεκανήσου. Ο εναγκαλισμός κράτους – εκκλησίας δεν έχει εγκαταλειφθεί μέχρι σήμερα και ο σαφής διαχωρισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ τους αν και έχει εξαγγελθεί από διάφορες πολιτικές παρατάξεις, δεν έχει ποτέ υλοποιηθεί. Ωστόσο στην πιο πρόσφατή μας ιστορία, η εμπλοκή της εκκλησίας στις διοικητικές υποθέσεις του κράτους, δεν ήταν και εντελώς ανώδυνη. Η εκκλησία αρκετές φορές, τις τελευταίες δεκαετίες αντιστάθηκε σε κρίσιμα διοικητικά θέματα της Ελληνικής πολιτείας, όπως στην προσπάθεια ρύθμισης της εκκλησιαστικής περιουσίας, στο νομοθετικό πλαίσιο των διαζυγίων, αλλά και στην αναγραφή του θρησκεύματος στα δελτία των αστυνομικών ταυτοτήτων. Συνήθως οι αντιδράσεις της εκκλησίας, εστιάζονται στο ότι δεν συμφωνεί στις οποιεσδήποτε αλλαγές, που επιχειρούνται από την πολιτεία σε διατάξεις που κρίνονται ακόμη και εντελώς αναχρονιστικές.
Η Δημοκρατία ως ‘’προσωπική υπόθεση’’ του Ελληνισμού
Η υπόθεση της Δημοκρατίας για τους Έλληνες είτε του Ελλαδικού χώρου είτε του απανταχού Ελληνισμού κρίνεται ως μια αυστηρά ‘’προσωπική υπόθεση’’. Κρίνεται αδιανόητο η χώρα που γέννησε τον Κλεισθένη και τον Περικλή πριν 2.500 τόσα χρόνια και ακόμη επινόησε τις λέξεις Δημοκρατία, Πολίτης και Πολιτεία, να αδυνατεί να διευθετεί θέματα που άπτονται τόσο των θεμελιωδών διατάξεων της δημοκρατικής συμπεριφοράς, όσο και υποθέσεων εφαρμογής διατάξεων των ατομικών δικαιωμάτων.
Οι Δημοκρατικοί θεσμοί ως μια διαρκής εξελικτική διαδικασία
Θεωρούμε πως η υπόθεση της Δημοκρατίας είναι μια δυναμική υπόθεση, απόλυτα συνυφασμένη με την εξέλιξη της κοινωνίας και τη διαμόρφωση νέων συνθηκών και σύγχρονων τάσεων. Ζώντας πράγματι σε ένα παγκοσμοποιημένο κοινωνικό χώρο όπου οι κοινωνικές και οι τεχνολογικές εξελίξεις ακολουθούν απίστευτα γοργούς ρυθμούς, ως πολίτες που επιθυμούμε να συμβιώνουμε με αυτές τις εξελίξεις, θα πρέπει συνεχώς να τροποποιούμε τις συνθήκες της καθημερινής μας συμπεριφοράς. Όλες βέβαια αυτές οι αλλαγές είναι φανερό πως θα πρέπει να διέπονται από πνεύμα Δημοκρατίας, αλτρουϊσμού και προπαντός σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών.
Η παρέμβαση της Ελληνικής εκκλησίας σε θέματα ατομικών δικαιωμάτων
Εκτιμούμε λοιπόν σήμερα, πως η προσπάθεια που επιχειρεί η εκκλησία, σε διάφορα θέματα που σχετίζονται με την εξέλιξη στις συνθήκες του κοινωνικού χώρου, δεν συνάδει με το αρμόζον πνεύμα της σύγχρονης Δημοκρατίας. Ακόμη θεωρούμε πως κορυφαία θέματα κοινωνικών αλλαγών των τελευταίων χρόνων, αποτελούν εκείνα της αναγνώρισης τόσο του δικαιώματος σεξουαλικού προσανατολισμού των πολιτών, όσο και αυτά των δικαιωμάτων για τον γάμο ανάμεσα σε ομόφυλα ζευγάρια.
Χωράνε εκπτώσεις στη Δημοκρατία ;
Στο σύγχρονο πια κόσμο μας, όπου το βιοτικό και κοινωνικό επίπεδο των πολιτών συνεχώς προοδεύει, αναρωτιόμαστε αν μπορούν να υποστηριχτούν αιτιάσεις σαν εκείνες της εκκλησίας της Ελλάδας, όπως εκφράστηκαν από τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου. Θεωρούμε πως τα δεδομένα στις καθημερινές αλληλεπιδράσεις των πολιτών είναι αποδεκτές πραγματικότητες και επομένως οι λεπτομέρειες στην εφαρμογή των δημοκρατικών θεσμών στις σύγχρονες πια κοινωνίες είναι απόλυτα απαραίτητες. Είναι λοιπόν απαραίτητο η Δημοκρατία μας να βαθαίνει όλο και περισσότερο αφού είναι αποδεδειγμένο πως στην Δημοκρατία, δεν χωρούν εκπτώσεις!
