Τα γερμανικά κρατίδια κατά την διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμέρης
Δημοκρατία της Βαϊμάρης είναι ο ιστορικός και πολιτικός όρος που επικράτησε στη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία για τη (συμβατική) ονομασία του πολιτεύματος της Γερμανίας από το 1919 έως την άνοδο στην εξουσία της Ναζιστικής Γερμανίας του Χίτλερ το 1933.
Το πολίτευμα πήρε το όνομά του από την ιστορική γερμανική πόλη της Βαϊμάρης, στην οποία έλαβε χώρα η ιδρυτική πράξη της Δημοκρατίας, η θέσπιση και αποδοχή του νέου Συντάγματος, την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1919. Ωστόσο, η επίσημη ονομασία του ήταν «Γερμανικό Ράιχ» (ονομασία που ακολούθησε τη Γερμανία από το 1871 έως το 1945).
Η Γερμανία ανακηρύχθηκε de facto Δημοκρατία στις 9 Νοεμβρίου του 1918, όταν ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β΄ της Γερμανίας παραιτήθηκε των θρόνων της Πρωσίας και της Γερμανίας, ενώ de jure ανακηρύχθηκε τον Φεβρουάριο του 1919, όταν ανώτατη κυβερνώσα αρχή ορίστηκε ο Πρόεδρος του κράτους.
Κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης το γερμανικό Ράιχ (εθνικό κράτος) απαρτιζόταν από 17 ομόσπονδα κρατίδια, καθένα με δική του κυβέρνηση και κοινοβούλιο, τα οποία εκπροσωπούνταν στο κεντρικό συμβούλιο, κρατίδια τα οποία είχαν διατηρήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τα εσωτερικά σύνορα της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Το Σύνταγμα καθόριζε ένα πολιτικό σύστημα με στοιχεία της κοινοβουλευτικής και της προεδρευόμενης δημοκρατίας. Το Κοινοβούλιο ήταν το λεγόμενο Ράιχσταγκ και πρωτεύουσα του κράτους ήταν το Βερολίνο.
Η πρώτη αυτή γερμανική δημοκρατία πήρε το όνομά της από την πόλη Βαϊμάρη (Weimar), όπου συνήλθε η Γερμανική Εθνοσυνέλευση για να δημιουργήσει ένα νέο Σύνταγμα μετά την κατάλυση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας.
Η δημιουργία της δημοκρατικής αυτής κυβέρνησης είναι άμεση συνέπεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η κυβέρνηση αυτή, που υπέγραψε τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, αποτελούμενη από σοσιαλιστές της αριστεράς, σοσιαλδημοκράτες και αντιπροσώπους του καθολικού Κέντρου, πολύ γρήγορα βρέθηκε αντιμέτωπη με την κομμουνιστική εξέγερση των Σπαρτακιστών του Βερολίνου, την οποία κατέστειλε με βιαιότητα και δολοφόνησε τους ηγέτες της Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεχτ (15 Ιανουαρίου 1919).
Σύνταγμα της Βαϊμάρης
Καρπός ενός συμβιβασμού μεταξύ των διαφόρων πολιτικών δυνάμεων (Απρίλιος 1919), το Σύνταγμα αντιπροσώπευε ό,τι πιο προοδευτικό και δημοκρατικό μπορούσε να υπάρξει εκείνη τη στιγμή. Έθετε, επίσης, με σαφήνεια τα όρια των διαφόρων εξουσιών και περιείχε τις θεμελιώδεις διατάξεις που αφορούσαν την παιδεία, την κοινωνική πολιτική, τις σχέσεις εργασίας κ.ά.. Ωστόσο, η οικονομική κρίση που αντιμετώπιζε η Γερμανία, το πολεμικό χρέος που υποχρεωνόταν να καταβάλλει και η διατήρηση των οργάνων εξουσίας του παλαιού καθεστώτος μέσα στο σώμα της νέας δημοκρατίας ευνοούσαν την αναβίωση του εθνικισμού και έφθειραν τα δημοκρατικά κόμματα. Οι κυβερνήσεις που ακολουθούσαν ζούσαν υπό το βάρος του πληθωρισμού, τον οποίο τροφοδοτούσε η πληρωμή των πολεμικών επανορθώσεων, ενώ οι δεξιοί πραγματοποίησαν μια τραγική σειρά δολοφονιών.
Το βαρύ πολεμικό χρέος
Το σοβαρότερο πλήγμα κατά της γερμανικής δημοκρατίας δόθηκε όταν η Γαλλία, για να εξασφαλίσει την πληρωμή των χρεών, κατέλαβε τη βιομηχανική περιοχή του Ρουρ (11 Ιανουαρίου 1923) σε συμφωνία με το Βέλγιο. Η κυβέρνηση, πρόεδρος της οποίας ήταν ο Βίλχελμ Κούνο, αντέδρασε κηρύσσοντας παθητική αντίσταση, ενώ η χρηματοδότηση από τη γερμανική κυβέρνηση οδήγησε στην οριστική κατάρρευση του μάρκου και στην όξυνση του πληθωρισμού. Μέσα στη γενική κρίση, τα αντιδραστικά κινήματα έδωσαν το σύνθημα της εξέγερσης, παρά την αναχαίτιση του πληθωρισμού που οφειλόταν στα μέτρα της κυβέρνησης εθνικής ενότητας που συγκροτήθηκε στις 13 Αυγούστου από τον Γκούσταβ Στρέζεμαν, τον σημαντικότερο πολιτικό της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
Βιβλιογραφία
- Στέφαν Τσβάιχ, Ο κόσμος του χθες «Το Βερολίνο την εποχή της Βαϊμάρης», εκδ. PRINTA, 2006 ISBN 960-7408-99-3
- Σπάρτακος – Γράμματα από τη φυλακή, εκδ. ΥΨΙΛΟΝ, 2005 ISBN 960-17-0158-3
- Συλλογικό, Η κρίση στη φυσική και η δημοκρατία της Βαϊμάρης, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2012
- Heinrich Winkler, Βαϊμάρη. Η ανάπηρη δημοκρατία, εκδόσεις Πόλις, 2013
- Peter Gay, Η πνευματική ζωή στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης (Γερμανία 1919-1933), εκδόσεις Νησίδες 2010
- Συλλογικό, Φωνές από τη Βαϊμάρη, εκδόσεις Ύψιλον, 2011
- Jeffrey Herf, Αντιδραστικός μοντερνισμός. Τεχνολογία, κουλτούρα και πολιτική στη Βαϊμάρη και το Τρίτο Ράιχ, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1996
- «Αφιέρωμα: Η δημοκρατία της Βαϊμάρης, η νομιμοποίηση του ολοκληρωτισμού», Ιστορία εικονογραφημένη, τεύχος 536, Φεβρουάριος 2013
- Συλλογικό, Η δημοκρατία της Βαϊμάρης και οι σημερινές αναβιώσεις της, εκδόσεις Νήσος, 2012
