Ο Γεώργιος Καρτάλης (1908-1957) ήταν πολιτικός του Κεντρώου χώρου, σημαντικός παράγοντας της ελληνικής πολιτικής σκηνής της δεκαετίας 1940 – 1950.
Ήταν γιος του Αντώνιου Καρτάλη, πολιτικού και πλούσιου επιχειρηματία, καθώς και μέλος της οικογένειας Καρτάλη. Μετά το πέρας των εγκυκλίων μαθημάτων συνέχισε σπουδές σε πανεπιστήμια της Ευρώπης σπουδάζοντας νομικά και οικονομικές επιστήμες στο Μόναχο, τη Λειψία, το Κίελο και το Λονδίνο. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα ασχολήθηκε με την πολιτική, όπως και ο πατέρας του και το 1935 εκλέχθηκε βουλευτής Μαγνησίας. Διατέλεσε υφυπουργός Οικονομίας στη κυβέρνηση του Παναγή Τσαλδάρη από τον Ιούλιο μέχρι τον Νοέμβριο του 1935 και στη κυβέρνηση του Γεωργίου Κονδύλη, το 1935, υπουργός του νεοϊδρυθέντος τότε υπουργείου Εργασίας.
Την περίοδο της Κατοχής συνεργαζόμενος με τον Ευριπίδη Μπακιρτζή δημιούργησαν μια πολιτική σοσιαλδημοκρατική οργάνωση, την Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ), της οποίας το στρατιωτικό σκέλος στην Εθνική Αντίσταση ήταν αρχικά ο Ελληνικός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΑΣ) που μετονομάστηκε λίγο αργότερα 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων.
Την άνοιξη του 1944, κατόπιν πρόσκλησης του Γεωργίου Παπανδρέου από το Κάιρο, με καΐκι που τον παρέλαβε από περιοχή Δασκαλειού έφθασε στην Αγριλέα Τουρκίας και από εκεί μέσω Σμύρνης μετέβη αεροπορικώς στη Βηρυτό όπου εκπροσωπώντας την ΕΚΚΑ συμμετείχε στο Συνέδριο του Λιβάνου στο οποίο άσκησε έντονη κριτική κατά των δραστηριοτήτων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ για τη δολοφονία του Δημητρίου Ψαρρού και των ανδρών της αντιστασιακής ομάδας του.
Στη συνέχεια συμμετείχε στη κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» του Γ. Παπανδρέου ως υπουργός Τύπου από 30 Αυγούστου μέχρι 18 Οκτωβρίου 1944. Λίγες ημέρες μετά, με τη Συμφωνία της Καζέρτας ανέλαβε υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου (από 23 Οκτωβρίου του 1944 μέχρι τις 3 Ιανουαρίου του 1945), και με την επιστροφή στην ελεύθερη Ελλάδα υπουργός Εφοδιασμού, (από τον Νοέμβριο του 1945 μέχρι τις 4 Απριλίου του 1946).
Στις εκλογές του 1950 συνεργάσθηκε με την ΕΠΕΚ των Πλαστήρα-Τσουδερού και ανέλαβε υπουργός Οικονομικών, από 15 Απριλίου μέχρι 21 Αυγούστου του 1950 (Κυβέρνηση Νικολάου Πλαστήρα 1950). Επί της κυβέρνησης Πλαστήρα του 1951, ανέλαβε υπουργός Συντονισμού. Μετά το θάνατο του Πλαστήρα αποχώρησε από την ΕΠΕΚ και μαζί με τον Αλέξανδρο Σβώλο ίδρυσαν το Δημοκρατικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού, στο οποίο μετά το θάνατο του Σβώλου ανέλαβε αρχηγός.
Τον Φεβρουάριο του 1954 η κυβέρνηση του Ελληνικού Συναγερμού ψήφισε εκλογικό νόμο, ο οποίος επρόκειτο για ένα «ακραίο πλειοψηφικό σύστημα». Άμεση συνέπεια ενός τέτοιου εκλογικού συστήματος ήταν να ενταθεί η πόλωση και επομένως να ενισχυθούν οι τάσεις για τη συνεργασία ενός τμήματος του Κέντρου με την ΕΔΑ. Πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση αποτέλεσε μυστική συμφωνία του Γεώργιου Καρτάλη με το ΚΚΕ τον Μάρτιο του 1954, στη βάση ενός προγράμματος έξι σημείων που είχε προτείνει ο αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος Εργαζόμενου Λαού, με άρθρο του στην εφημερίδα Ελευθερία στις 2 Φεβρουαρίου 1954.
Το 1954 εκλέχθηκε δήμαρχος του Βόλου απ’ όπου παραιτήθηκε το 1956 όταν επανεκλέχθηκε βουλευτής Μαγνησίας. Πέθανε τον επόμενο χρόνο, στις 27 Σεπτεμβρίου 1957.
Γενικά ο Γ. Καρτάλης υπήρξε μαχητικός στους πολιτικούς του αγώνες και διακρίθηκε για τη ρητορεία του, το άψογο ήθος του και τη βαθιά γνώση του επί της ελληνικής οικονομίας. Σπουδαία συγγραφικά έργα του θεωρούνται το «Περί ευθύνης υπουργών» που συνέγραψε στα γερμανικά και εκδόθηκε στη Λειψία το 1929 και το «Πεπραγμένα του αγώνος αντιστάσεως» που εξέδωσε στην Αθήνα το 1946.
Κόρη του ήταν η Αμαλία Καρτάλη, σύζυγος Γιάννου Παπαντωνίου.
Πηγές
- Θεοτόκης, Σπύρος Ι. (1986). Πολιτικαί αναμνήσεις. Αθήναι: (χ.ε.).
- Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου. 10. Αθήναι: Ήλιος. 1960, σελ. 394.
- Πυρομάγλου, Κομνηνός (1965). Ο Γεώργιος Καρτάλης και η εποχή του 1934-1957. Α΄ τόμος 1934-1944. Αθήναι: Ιστορική Έρευνα.
- Ραφαηλίδης, Βασίλης (1993). Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους (1830-1974). Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου. σελ. 177.
- Χεκίμογλου, Αχιλλέας (12 Ιανουαρίου 2022). «Γεώργιος Καρτάλης: Αστός, προοδευτικός, φιλελεύθερος». Η Καθημερινή (Αθήνα). Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2022.
- Χρηστίδης, Χρήστος (2021). Γεώργιος Καρτάλης. Αθήνα: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων.
