Ο Ηλίας Τσιριμώκος (26 Απριλίου 1907 – 13 Ιουλίου 1968) ήταν πολιτικός, ο οποίος διετέλεσε και πρωθυπουργός Γεννήθηκε στη Λαμία και ήταν γιος του Ιωάννη Τσιριμώκου. Καταγόταν από παλιά πολιτική οικογένεια της Φθιώτιδας και ήταν εγγονός του Δημητρίου Τσιριμώκου. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συμπλήρωσε τις σπουδές του στις οικονομικές και πολιτικές επιστήμες στο Παρίσι. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα άρχισε να ιδιωτεύει ως δικηγόρος στην Αθήνα.
Απεβίωσε στην Αθήνα το 1968 σε ηλικία 61 ετών. Κόρη του είναι η πρώην βουλευτής της ΝΔ Τζούλια Τσιριμώκου – Πιμπλή. Ήταν δεύτερος εξάδελφος του συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Γιάννη Μαρή.
Πολιτική σταδιοδρομία
Ακολουθώντας την πολιτική παράδοση της οικογένειας εξελέγη στις εκλογές του 1936 βουλευτής Φθιώτιδας με την υποστήριξη του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας ορίστηκε εισηγητής διατάξεων περί ατομικών ελευθεριών στην επιτροπή αναθεώρησης του Συντάγματος. Υπήρξε από τους πρώτους που αντιτάχθηκαν στη δικτατορία Μεταξά.
Κατοχή
Την περίοδο της Κατοχής έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση ιδρύοντας μαζί με τον Αλέξανδρο Σβώλο την «Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας» όπου μαζί με το ΚΚΕ, το ΣΚΕ και το ΑΚΕ δημιούργησαν, στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941, το ΕΑΜ της κεντρικής επιτροπής του οποίου, όπως και της ΠΕΕΑ, υπήρξε μέλος. Το 1943, εκπροσωπώντας το ΕΑΜ, έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις με την εξόριστη κυβέρνηση Τσουδερού στο Κάιρο. Το 1944 ανέλαβε υπουργός Εθνικής Οικονομίας στη κυβέρνηση Εθνικής Ένωσης και Απελευθέρωσης του Γ. Παπανδρέου (τις περιόδους 2 Σεπτεμβρίου μέχρι 18 Οκτωβρίου και από 23 Οκτωβρίου μέχρι 2 Δεκεμβρίου του 1944).
Ο ρόλος του στη συμφωνία της Βάρκιζας
Μετά τη λήξη της σύγκρουσης στα Δεκεμβριανά, ο Τσιριμώκος ήταν μέλος της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ στις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην Συμφωνία της Βάρκιζας. Εμπιστευτικά ενημέρωσε τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό για τους όρους που θα έθετε η ΕΑΜική αντιπροσωπεία και δεσμεύθηκε να ψηφίσει εναντίον των επιδιώξεων του ΚΚΕ αν ήταν αναγκαίο. Η στάση του Τσιριμώκου επικρίνεται ως σκοτεινή από τη πλευρά του ΚΚΕ, ενώ οι Βρετανοί το θεώρησαν σύμπτωμα ιδιαίτερα αφελούς ανθρώπου. Γενικότερα η κίνηση αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ως η απομάκρυνση μεσαιοστρωμάτων από τη συμμαχία του ΕΑΜ.
Μετά τον εμφύλιο
Μαζί με τον Αλέξανδρο Σβώλο ίδρυσαν νέο κόμμα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα-Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΣΚ-ΕΛΔ), στο οποίο κατά την περίοδο 1945-1953 διετέλεσε γενικός γραμματέας. Το κόμμα έκανε αποχή στις εκλογές του 1946, την οποία τακτική και μετεμφυλιακά εξακολουθούσε να θεωρεί ως σωστή. Ενώ συμμετείχε λίγους μήνες μετά στο δημοψήφισμα του 1946 υποστηρίζοντας την κατάργηση της μοναρχίας. Με αυτό το κόμμα εξελέγη βουλευτής Αθηνών στις εκλογές του 1950. Στις εκλογές του 1958 επανεξελέγη βουλευτής Αθηνών ως ανεξάρτητος συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ. Την ίδια περίοδο ίδρυσε τη Δημοκρατική Ένωση και ως πρόεδρος αυτής συμμετείχε στην ίδρυση της Ενώσεως Κέντρου το 1961. Έτσι με την Ε.Κ. εξελέγη βουλευτής το 1961, το 1963 και το 1964). Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος της Βουλής (17 Δεκεμβρίου 1963) μέχρι τον Ιανουάριο του 1965, οπότε ανέλαβε υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Ο διορισμός του αυτός, λόγω του αριστερού παρελθόντος του, προκάλεσε την έκδηλη ανησυχία της αμερικανικής πρεσβείας και των ανακτόρων. Παρ’ όλα αυτά μετά από σειρά συναντήσεών του με στελέχη της αμερικανικής πρεσβείας η στάση αυτής μεταβλήθηκε ενώ σε αμερικανικά έγγραφα χαρακτηρίζεται ως “οπορτουνιστής”.
Εξώφυλλο της εφημερίδας «Ελευθερία» αναγγέλλει την Κυβέρνηση Τσιριμώκου
Αποστασία
Μετά την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου (15 Ιουλίου 1965) και ενώ αρχικά είχε ταχθεί στο πλευρό του Γέρου της Δημοκρατίας αρνούμενος ακόμη και ψήφο εμπιστοσύνης στη κυβέρνηση του Γ. Αθανασιάδη-Νόβα (Αύγουστος 1965), όλως αιφνιδίως, λίγες μέρες μετά, αποχώρησε από την Ε.Κ. και με πρόταση του παραιτηθέντος Γ. Αθανασιάδη-Νόβα, στην διερευνητική εντολή του βασιλιά Κωνσταντίνου Β’ (κατά το τότε ισχύον Σύνταγμα) προσήλθε στα Ανάκτορα και αποδέχθηκε εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνησης, (στις 19 Αυγούστου 1965), πλην όμως και αυτή δεν έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή με συνέπεια να παραιτηθεί.
Η φιλοδοξία ήταν ένα κίνητρο στην αποδοχή της πρότασης σχηματισμού κυβέρνησης: «ήταν ένας παλαίμαχος, αξιόλογος βαριά άρρωστος πολιτικός που έβλεπε μια ζωή αγώνων να τελειώνει χωρίς την υπέρτατη επίστεψη που νόμιζε ότι έβρισκε με το πρωθυπουργικό αξίωμα». Στις 20 Αυγούστου ορκίζεται και το ίδιο βράδυ σημειώνονται επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Ανδρέα Παπανδρέου ο αρχηγός ΓΕΣ του πρότεινε την επιβολή στρατιωτικού νόμου αλλά εκείνος απάντησε: όταν ο λαός είναι ξεσηκωμένος δεν δαμάζεται με δικτατορίες. Ακολούθησε η κυβέρνηση Στεφανόπουλου (Σεπτέμβριος 1965), στην οποία συμμετείχε αναλαμβάνοντας αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών.
Συγγραφικό έργο
Ο Ηλίας Τσιριμώκος έχει πλούσιο συγγραφικό έργο να επιδείξει, κυρίως κοινωνικοπολιτικά δοκίμια, από τα οποία τα κυριότερα είναι:
- Έλεγχος του αστικού ιδεαλισμού (1934)
- Αντιφασιστικά (1945)
- Μνήμη (βιογραφία του Ι. Τσιριμώκου, 1953)
- Η Δημοκρατία στην Ελλάδα (1955)
- Αλέξανδρος Σβώλος (1962)
- Εγκώμιον Ελευθερίου Βενιζέλου (1962)
