Πρόωρες προεδρικές εκλογές στο Καζακστάν έπειτα από μια μαύρη χρονιά

Πάντως πέντε δυτικές περιφέρειες του Καζακστάν, άλλοτε σοβιετικής δημοκρατίας με πλούσιο υπέδαφος, σταυροδρόμι στρατηγικών εμπορικών οδών, άρχισαν να ψηφίζουν στις 04:00.

Οι πρώτες δημοσκοπήσεις εξόδου αναμένεται να δημοσιοποιηθούν περί τις 20:00.

Το Καζακστάν βυθίστηκε στο χάος τον Ιανουάριο, όταν κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας εναντίον της ραγδαίας αύξησης του κόστους ζωής στη χώρα εκτραχύνθηκαν σε ταραχές, προτού κατασταλούν με βαρβαρότητα. Απολογισμός: 238 νεκροί.

«Πραξικόπημα»

Το τραύμα της χώρας από την κρίση αυτή δεν έχει επουλωθεί και, αν χρειαζόταν ένδειξη πως οι εντάσεις επιμένουν, οι αρχές ανακοίνωσαν την Πέμπτη πως συνέλαβαν επτά οπαδούς εξόριστου αντιπολιτευόμενου, που κατηγορούν για υποκίνηση «πραξικοπήματος».

Η ψηφοφορία, πέραν του ότι γυρίζει τη σελίδα μιας δύσκολης χρονιάς, αναμένεται να εδραιώσει την κυριαρχία του προέδρου Τοκάγεφ, 69 ετών, ο οποίος τους τελευταίους μήνες κινείται για να εκμηδενίσει την επιρροή του περιβάλλοντος του πάντα ισχυρού προκατόχου και μέντορά του, του Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ.

Ο κ. Τοκάγεφ, που για χρόνια καλλιεργούσε την εικόνα του γλυκομίλητου διπλωμάτη, μεταμορφώθηκε φέτος σε αδυσώπητο ηγέτη, διατάσσοντας τις δυνάμεις ασφαλείας να ανοίξουν πυρ εναντίον των ταραχοποιών των Ιανουάριο, συλλαμβάνοντας πρόσωπα προσκείμενα στον κ. Ναζαρμπάγεφ, ή ακόμη σηκώνοντας κεφάλι στον Βλαντίμιρ Πούτιν, τασσόμενος εναντίον της εισβολής του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία την 24η Φεβρουαρίου.

Ο πρόεδρος του Καζακστάν έκανε εκστρατεία προβάλλοντας το σχέδιό του για τη δημιουργία «νέου Καζακστάν», πιο δημοκρατικού, λιγότερο άνισου. Ωστόσο οι οικονομικές δυσκολίες συνεχίζονται· όπως και τα αυταρχικά αντανακλαστικά.

Ο κ. Τοκάγεφ αντιμετωπίζει στη σημερινή ψηφοφορία πέντε υποψήφιους-ανδρείκελα, μάλλον άγνωστους στην κοινή γνώμη.

Κατέλαβε την εξουσία το 2019, εξασφαλίζοντας σχεδόν το 71% των ψήφων, μετά την απροσδόκητη παραίτηση του πανίσχυρου Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ έπειτα από τρεις δεκαετίες στην εξουσία.

Μολονότι θεωρείτο για πολλά χρόνια άνθρωπος του χεριού του προκατόχου του, ο κ. Τοκάγεφ άρχισε να κόβει τα δεσμά, αδράχνοντας την ευκαιρία που του παρουσιάστηκε όταν ξέσπασε η κρίση του Ιανουαρίου. Τάχθηκε υπέρ του εκδημοκρατισμού και του αγώνα εναντίον του ολιγαρχικού συστήματος.

Ελπίδες και απογοήτευση

Όταν ο στρατός της Ρωσίας εισέβαλε στην Ουκρανία, σοκάροντας βαθιά αρκετές άλλοτε σοβιετικές δημοκρατίες, ο κ. Τοκάγεφ ξεκίνησε εντατικές προσπάθειες ενίσχυσης των σχέσεων με την Κίνα, αλλά και με την Ευρώπη, αναζητώντας αντίβαρο στη ρωσική επιρροή.

Μόνο φέτος, υποδέχθηκε τους αρχηγούς κρατών της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Κίνας, κορυφαίους ευρωπαίους αξιωματούχους — ακόμη και τον πάπα Φραγκίσκο.

Οι υποσχέσεις του για δημοκρατικό άνοιγμα και οικονομικές μεταρρυθμίσεις βρίσκουν αρκετή απήχηση.

Η Τζανίγια Νακιζμπέκοβα, επικεφαλής επιχείρησης, 57 ετών, που ζει στην Αλμάτι, τη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, λέει έτσι πως εναποθέτει «μεγάλες ελπίδες» στον κ. Τοκάγεφ.

Για άλλους αντίθετα οι σημερινές εκλογές, που υποτίθεται θα εγκαινιάσουν την εποχή του «νέου Καζακστάν», δίνουν την αίσθηση του déjà-vu, με το πολιτικό τοπίο να μοιάζει με έρημο, την αντιπολίτευση βιτρίνα, τις πέσεις των αρχών να αυξάνονται.

Απογοητεύοντας ψηφοφόρους όπως ο Ασέτ Τεμιργκαλίγεφ, συνταξιούχος που λέει πως δεν βλέπει «ούτε κανέναν αξιόπιστο υποψήφιο, ούτε επιλογή».

Καθώς πλησίαζε η ημερομηνία των εκλογών, η κυβέρνηση πολλαπλασίασε τις προειδοποιήσεις, με θεαματικότερη την ανακοίνωσή της πως απέτρεψε «πραξικόπημα» και συνέλαβε επτά οπαδούς του εξόριστου αντιπολιτευόμενου Μουχτάρ Αμπλιάζοφ.

Ο πρόεδρος Τοκάγεφ χαρακτηρίζει εξάλλου «απαράδεκτη» την «εξύμνηση» όσων συμμετείχαν στις «ταραχές» του Ιανουαρίου.

Διεθνείς εκλογικοί παρατηρητές του ΟΑΣΕ (του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη) εξέφρασαν λύπη διότι οι προτάσεις που υπέβαλαν για «τις θεμελιώδεις ελευθερίες», για «τους όρους και τις προϋποθέσεις του εκλέγεσθαι» ή «την καταχώριση των υποψηφιοτήτων» έμειναν «χωρίς συνέχεια».