Ο Αγιατολάχ Ρουχολάχ Μουσαβί Χομεϊνί (πραγματικό όνομα: Ρουχολάχ Μουσαβί, 24 Σεπτεμβρίου 1900 – 3 Ιουνίου 1989) ήταν θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης του Ιράν από το 1979 ως το 1989. Υπήρξε μια από τις κινητήριες δυνάμεις της ιρανικής επανάστασης του 1979, με την οποία ανατράπηκε το προϋπάρχον καθεστώς και ο βασιλιάς (σάχης) της χώρας, Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, αναγκάστηκε να απομακρυνθεί από το Ιράν.
Γεννήθηκε στο χωριό Χομέιν, του οποίου το όνομα υιοθέτησε ως επώνυμο. Ακολούθησε θρησκευτικές σπουδές στο Αράκ και στο Κουμ. Η φήμη του εξαπλώθηκε και απέκτησε οπαδούς μέσα από τα κηρύγματά του πάνω στα ζητήματα των ισλαμικών αξιών, επικρίνοντας παράλληλα το καθεστώς της δυναστείας των Παχλαβί για την απομάκρυνσή του από τις αρχές του ισλαμικού νόμου. Το 1963 συνελήφθη και εξορίστηκε τον επόμενο χρόνο. Πρώτος σταθμός του υπήρξε η πόλη Αλ-Νατζάφ του Ιράκ. Ο ηγέτης του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν ανάγκασε τον Χομεϊνί σε φυγή από τη χώρα το 1978, ώστε ο τελευταίος εγκαταστάθηκε τότε στο Παρίσι. Από τους τόπους εξορίας του – ειδικότερα το Παρίσι εκμεταλλευόμενος πιο σύγχρονα επικοινωνιακά μέσα – συνέχισε τον αγώνα του κατά του σάχη, διοχετεύοντας ηχογραφημένες ομιλίες του αλλά και κείμενα στο Ιράν, μέσα από ένα δίκτυο υποστηρικτών του. Μέσα από τα κείμενά του, ο Χομεϊνί πρότεινε μια νέα μορφή διακυβέρνησης με μετατροπή του Ιράν σε θεοκρατικό ισλαμικό κράτος και την εξουσία στα χέρια του κλήρου. Μετά τα γεγονότα της ιρανικής επανάστασης, ο Χομεϊνί ως πρωτεργάτης και επικεφαλής του σιιτικού κλήρου, αναδείχθηκε ανώτατος άρχοντας του Ιράν, κατέχοντας ταυτόχρονα και θρησκευτικές ιδιότητες βάσει του νέου ιρανικού Συντάγματος. Το Συμβούλιο της Επανάστασης επέβαλε καθεστώς που βασιζόταν στην αυστηρή ερμηνεία του Κορανίου.
Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Αγιατολάχ Χομεϊνί οι σχέσεις του Ιράν με τον δυτικό κόσμο επιδεινώθηκαν. Το Νοέμβριο του 1979 πραγματοποιήθηκε επίθεση κατά της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τεχεράνη, γεγονός που οδήγησε στη διπλωματική κρίση των ομήρων με τις ΗΠΑ. Από το 1980, το Ιράν βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με το γειτονικό Ιράκ, για δέκα έτη (1980-90). Ο Χομεϊνί αρνήθηκε μια ειρηνική λύση επιλέγοντας να παρατείνει τον πόλεμο ελπίζοντας στην ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν, ενώ παράλληλα αξιοποίησε πολιτικά το γεγονός του πολέμου με σκοπό να τονώσει το αίσθημα εθνικής ενότητας.
Ο Χομεϊνί παρέμεινε στο αξίωμα ως το τέλος του. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών, στις 3 Ιουνίου 1989 από καρκίνο.
Πηγές
- Lorentz, J.H. (2007). Historical Dictionary of Iran. The Scarecrow Press, β’ εκδ.
- Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1987.
- Αγιατολάχ Χομεϊνί. Θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης (1902-1989). Άρθρο από ‘Το βήμα’ online.
