Η συγκινησιακά εστιασμένη θεραπεία (EFT) εστιάζει στο συναίσθημα ως στόχο αλλά και ως φορέα αλλαγής. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το συναίσθημα είναι μια έννοια που εμπεριέχει αισθήσεις, σκέψεις και δράσεις. Το συναίσθημα εμπεριέχει και λογική, είναι κάτι περισσότερο από αισθήσεις ή συναισθηματική εμπειρία.
«Το πρώτο πυρηνικό χαρακτηριστικό της διεργασίας του συναισθήματος αφορά το πότε εμφανίζεται». Μέσα σε μια σχέση το συναίσθημα ενεργοποιείται όταν ένα σήμα απειλεί με την απώλεια ενός προσώπου Δεσμού ή όταν η απειλή βιώνεται και το πρόσωπο Δεσμού είναι απρόσιτο. Ο Bowlby υποστηρίζει ότι στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις υπάρχουν πυροδοτικές καταστάσεις όπου οι άνθρωποι είναι γενετικά συνδεδεμένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να αντιδρούν με φόβο και αποφυγή. «Μια νύξη ότι κάποιος μπορεί να είναι αποκομμένος χωρίς τη θέλησή του από ένα πρόσωπο Δεσμού αποτελεί σήμα κινδύνου σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του ανθρώπου» (σελ. 159).
«Το δεύτερο πυρηνικό χαρακτηριστικό του συναισθήματος είναι ότι πρόκειται για μια πολυεπίπεδη, γρήγορα εκτυλισσόμενη, δυναμική διεργασία. […] Τα συναισθήματα ως μια πολύπλευρη διεργασία, μας κάνουν να αισθανόμαστε, προετοιμάζουν το σώμα μας για προστριβή ή φυγή, μας εξωθούν να δράσουμε, ενεργοποιούν σκέψεις για τον εαυτό, τον άλλο και το πλαίσιο, και χρωματίζουν αντιλήψεις» (σελ. 159-160). Σε στιγμές απειλής ενεργοποιείται το σύστημα Δεσμού και καλύπτει σωματικές ή συναισθηματικές απειλές. Τα χειρότερα πράγματα που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος είναι η απομόνωση και ο περιορισμός. Οι μεγαλύτερες απειλές που βιώνει το άτομο θα πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσα από ένα ασφαλές πρόσωπο δεσμού, το οποίο να μπορεί να προσεγγιστεί από το ίδιο το άτομο για να ρυθμίσει τους φόβους, τον πόνο, το άγχος και την αβεβαιότητα.
Το EFT εστιάζει στα βασικά συναισθήματα που αναγνωρίζονται από τον Ekman και άλλους θεωρητικούς. Πρόκειται για τον θυμό (κυρίως δευτερεύων αντιδραστικός θυμός απέναντι στη μη αποκριτικότητα του συντρόφου), την έκπληξη και τη χαρά, τη λύπη και το άγχος (λόγω της μοναξιάς ή του πόνου ενός συντρόφου), την ενοχή ή την ντροπή (εξαιτίας αρνητικών μοτίβων για τον εαυτό) ή φόβοι (ότι ο εαυτός είναι ανεπαρκής και ανίκανος να αγαπήσει και να αγαπηθεί) και φόβος ή τρόμος (για εγκατάλειψη ή απόρριψη). Το κεντρικό συναίσθημα είναι ο φόβος. Το πρωτογενές ένστικτο επιβίωσης που κινητοποιεί τα άτομα να αναζητήσουν εγγύτητα το ένα στο άλλο είναι ο φόβος απώλειας και κοινωνικής απόρριψης. Ο φόβος μειώνεται όταν υπάρχει διαθέσιμο το άτομο- πρόσωπο Δεσμού, που αποτελεί ασφαλή βάση για παρηγοριά και ασφάλεια.
Τα συναισθήματα περιέχουν μηνύματα αναγκών και κινήτρων για δράση, προσανατολίζοντας τα άτομα στον κόσμο τους και λέγοντας τι χρειάζονται και θέλουν για να επιβιώσουν και να ευημερήσουν. «Τα ασφαλή άτομα μπορούν να αφουγκραστούν τις ανάγκες που είναι απαρτιωμένες στο συναίσθημα και να αναζητήσουν υποστήριξη από τους άλλους σε δύσκολες στιγμές. […] Οι ασφαλείς άνθρωποι μπορούν να αναγνωρίσουν τα προσαρμοστικά μηνύματα ανάγκης που είναι απαρτιωμένα στα πρωτογενή συναισθήματα και μπορούν να στείλουν σαφή μηνύματα ανάγκης για υποστήριξη» (σελ. 162-163). Οι σύντροφοι που δεν έχουν έναν ασφαλή δεσμό αλληλοϋποστήριξης «εγκλωβίζονται σε ένα συναισθηματικό ντόμινο ή τη μέγγενη ενός συναισθήματος» (σελ. 163).
Πηγή: Brubacher, Lorrie L. (2020). Εφαρμόζοντας τη συγκινησιακά εστιασμένη θεραπεία- EFT. Βασικά στοιχεία της αλλαγής. Εκδόσεις Gutenberg.
________________________________________________________________
Κουραβάνας Νικόλαος, Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Posted by Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc
