Η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία δίνει έμφαση στην προσωπική ανάπτυξη και ανήκει στις ανθρωπιστικές- υπαρξιακές ψυχοθεραπείες. Είναι μια προσέγγιση που είναι πιο απαισιόδοξη σε σύγκριση με την ανθρωπιστική ψυχοθεραπεία (Rogers και Maslow). Αποδέχεται την ελεύθερη βούληση και την ευθύνη, ενώ δίνει έμφαση στην κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης και στο ίδιο το άτομο, παρά στα συμπτώματα.
Η προσέγγιση αυτή τονίζει το άγχος που αναπόφευκτα συνοδεύει τη λήψη σημαντικών αποφάσεων, των υπαρξιακών αποφάσεων, από τις οποίες εξαρτάται η ποιότητα ζωής του ατόμου. Το να είναι κανείς πραγματικά ζωντανός σημαίνει να αντιμετωπίζει το άγχος που συνοδεύει τις υπαρξιακές επιλογές. Οι άνθρωποι πρέπει να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη ζωή τους, ακόμη και όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Τα ψυχολογικά προβλήματα πηγάζουν από την αναστολή της ικανότητας του ατόμου να επιλέξει με αυθεντικό τρόπο, κάτι που έχει νόημα για τον ίδιο, με βάση αυτά που ο ίδιος επιθυμεί και θέλει.
Τα περισσότερα από τα προβλήματα που βιώνει ο άνθρωπος είναι ενσωματωμένα στο άγχος για τη μοναξιά, την απομόνωση, την απόγνωση και τον θάνατο. Οι πιθανοί δρόμοι που μπορεί να επιλέξει ο άνθρωπος για να επιλύσει τα προβλήματα περιλαμβάνουν την αγάπη, τη δημιουργικότητα, την αυθεντικότητα και την ελεύθερη βούληση. Οι απώλειες που βιώνουμε μας προκαλούν άγχος γιατί μας υπενθυμίζουν τους ανθρώπινους περιορισμούς και τον αναπόφευκτο θάνατο.
Στόχος θεραπείας είναι να ενθαρρύνει τους θεραπευόμενους να έρθουν αντιμέτωποι με τα άγχη που έχουν σχετικά με επιλογές που αφορούν τον τρόπο ζωής τους, τις αξίες τους και τις σχέσεις τους με τους άλλους. Οι θεραπευτές στηρίζουν τους θεραπευόμενους τους ώστε να εξετάσουν τι έχει πραγματικά νόημα στη ζωή, καθώς και να αποκτήσουν υψηλότερα επίπεδα αυτογνωσίας και αυτοκατανόησης. Οι πιο σημαντικές και γενναίες αποφάσεις προκαλούν μερικές φορές έντονη δυσφορία. Η ζωή δεν είναι εύκολη για εκείνους που δε ζουν σε συμφωνία με αυτό που είναι πραγματικά. Σημαντικό ρόλο παίζει η αποδοχή και η ανάπτυξη, ενώ κύρια ζητήματα που αναδύονται και μέσα από τη θεραπεία είναι η ευθύνη και η ελευθερία του ατόμου.
Η ψυχοθεραπεία ξεκινά δίνοντας έμφαση στα συναισθήματα, αλλά στόχος είναι και η αλλαγή της συμπεριφοράς και η καλλιέργεια ανοιχτών, ευκρινών, αυθόρμητων και τρυφερών σχέσεων. Ο καθένας μας είναι ουσιαστικά μόνος του. Ήρθαμε στον κόσμο μόνοι και μόνοι πρέπει να δημιουργήσουμε την ύπαρξή μας σε αυτόν. Οι άνθρωποι πρέπει να ενθαρρύνονται να αποδεχτούν την ευθύνη για την ίδια τους την ύπαρξη και να συνειδητοποιήσουν ότι μπορούν ανά πάσα στιγμή να επαναπροσδιορίσουν τον εαυτό τους, να συμπεριφέρονται διαφορετικά και να νιώθουν διαφορετικά μέσα στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Η θεραπεία βοηθάει τον άνθρωπο να αποκτήσει σεβασμό προς τον εαυτό του, να βρει κίνητρα και να μπορέσει να αναπτυχθεί.
Η υπαρξιακή προσέγγιση υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι έχουν μια εγγενή δυνατότητα να διατηρούν υγιείς και ουσιαστικές σχέσεις και να επιλέγουν με βάση το συμφέρον του εαυτού και των άλλων. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να απελευθερωθεί από εικασίες και συμπεριφορές που προκαλούν προβλήματα, έτσι ώστε να μπορέσει να ζήσει μια πληρέστερη και πιο ολοκληρωμένη ζωή. Στόχος είναι η ανάπτυξη του ανθρώπου και η αυτοπραγμάτωσή του. Στο επίκεντρο βρίσκονται οι συνειδητές διαδικασίες που είναι παρούσες και βλέπει το ίδιο το άτομο, παρά οι ασυνείδητες διαδικασίες και τα αίτια που δεν είναι ορατά. Πηγή των προβλημάτων είναι το να μην είναι κάποιος ο αληθινός εαυτός του. Η θεραπευτική σχέση αποτελεί το όχημα ή το πλαίσιο μέσα στο οποίο ενισχύεται η διαδικασία της ψυχολογικής ανάπτυξης. Ο θεραπευτής προσπαθεί να δημιουργήσει μια θεραπευτική σχέση που είναι ζεστή και αποδεκτή, ενθαρρύνοντας τον άνθρωπο να κινηθεί προς μια υγιή κατεύθυνση.
Πηγή: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK64939/. Brief Humanistic and Existential Therapies.
____________________________________________________________
Κουραβάνας Νικόλαος, Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Posted by Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc
