Η επανάσταση των γαρυφάλλων (Revolução dos Cravos) ήταν μια επανάσταση στην Πορτογαλία στις 25 Απριλίου του 1974.
Στις 28 Μαΐου του 1926, πραξικοπηματίες στρατιωτικοί εγκατέστησαν στην Πορτογαλία μια δικτατορία με επικεφαλής τον Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ, ο οποίος έγινε αρχικά υπουργός οικονομικών το 1928, και στη συνέχεια πρωθυπουργός το 1932. Το νέο καθεστώς ονομάστηκε “Νέο Κράτος” (Estado Novo) και έμεινε στην εξουσία έως το 1974.
Ο πόλεμος που διεξήγαγε αργότερα η Πορτογαλία από το 1961 έως το 1974 για να διατηρήσει τον έλεγχο των αποικιών της στην Αφρική, είχε αποβεί ιδιαίτερα δαπανηρός, ωθώντας φιλοδημοκρατικά και φιλοκομμουνιστικά μέλη του Πορτογαλικού στρατού να στραφούν εναντίον του καθεστώτος, συγκροτώντας το Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων (Movimento das Forcas Armadas), το οποίο οργάνωσε πραξικόπημα.
Η επανάσταση
Στις 25 Απριλίου του 1974, ώρα 12:20 μ.μ. δόθηκε σύνθημα από το ραδιόφωνο στα μέλη του Κινήματος να καταλάβουν στρατηγικά σημεία εξουσίας στη χώρα. Αν και οι πραξικοπηματίες απηύθυναν έκκληση στους κατοίκους της Λισαβόνας να μείνουν στα σπίτια τους, χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους και αναμείχθηκαν με τους στρατιώτες των επαναστατών, βάζοντας γαρύφαλλα στις κάνες των όπλων τους (εξού και η ονομασία της επανάστασης). Έξι ώρες μετά το καθεστώς είχε καταρρεύσει. Η επανάσταση είχε μόλις 4 νεκρούς. Παρόλα αυτά δεν χαρακτηρίζεται ως λαϊκή επανάσταση, καθώς δεν υπήρξαν εκδηλώσεις του λαού πριν το πραξικόπημα.
Επακόλουθη ήταν η άμεση ανεξαρτητοποίηση όλων των πορτογαλικών αποικιών, εκτός του Ανατολικού Τιμόρ το οποίο κατελήφθη από την Ινδονησία.
Στις 25 Απριλίου του 1975 διοργανώθηκαν στην Πορτογαλία οι πρώτες ελεύθερες εκλογές, για την ψήφιση νέου συντάγματος. Το 1976 έγιναν εκ νέου εκλογές και η πρώτη συνταγματική πλέον κυβέρνηση ανέλαβε καθήκοντα.
Βιβλιογραφία
- John W. Young, Η Ευρώπη του ψυχρού πολέμου, 1945-1991-πολιτική ιστορία, μτφρ.Γιώργος Δεμερτζίδης, εκδ.Πατάκης, Αθήνα, 2004 , σελ.319-325.
- Phil Mailer, Πορτογαλία. Η “ανέφικτη” επανάσταση. Λαϊκή εξουσία, κόμματα και στρατός στην Επανάσταση των Γαρυφάλλων (1974-75), εκδ. Ανάκαρα, Θεσσαλονίκη, 2012.
