Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση

Οι ιδρυτές της ΕΜΕΟ.

Το Εσωτερικό Μακεδονο-Αδριανουπολίτικο Επαναστατικό Κομιτάτο ή αργότερα Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ, βουλγαρικά: Вътрешна Македонска Революционна Организация, ВМРО, Βούτρεσνα Μακεντόνσκα Ρεβολουτσιόνα Οργκανιζάτσιγια) ήταν μία βουλγαρική μυστική, αυτονομιστική οργάνωση, που συστάθηκε στα Βαλκάνια το 1893, κατά ορισμένους στην πόλη Ρέσεν, της περιοχής Πόλογκ της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, και κατ’ άλλους στη Θεσσαλονίκη, και δραστηριοποιήθηκε με ένοπλο αγώνα από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τις αρχές του 20ού στην περοχή των Βαλκανίων και κυρίως στη Μακεδονία.

Αρχικά η οργάνωση αποτελείτο κυρίως από Βουλγαρομακεδόνες και είχε την ονομασία «Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση», αλλά από το 1896 και -με βάση τις αυστροουγγρικές πηγές- μέχρι το 1902 είχε την ονομασία «Βουλγαρική Μακεδονο-Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Επιτροπή». Ωστόσο, τα μέλη της θεωρούσαν τη Μακεδονία μια αδιαίρετη περιοχή και υπολόγιζαν όλους τους κατοίκους της ως Μακεδόνες, ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνικότητας.

Αρχικός στόχος της οργάνωσης φέρεται πως ήταν η απελευθέρωση των χριστιανικών πληθυσμών της Μακεδονίας και της περιοχής της Αδριανούπολης από τον οθωμανικό ζυγό και η θέσπιση αυτόνομου καθεστώτος, που πιθανόν μελλοντικά να οδηγούσε και σε ένωση αυτών των περιοχών με τη Βουλγαρία, καθώς και η διατήρηση της βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας. Το σύνθημα της οργάνωσης ήταν «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες» και τονιζόταν ότι οι χριστιανικές εθνότητες θα συνεργάζονταν για την αποκήρυξη του παρηκμασμένου και καταπιεστικού οθωμανικού ζυγού, κάτι που θα οδηγούσε σε μια αυτόνομη Μακεδονία.

Λίγο πριν την επανάσταση του Ίλιντεν φαίνεται πως ο αρχικός στόχος της οργάνωσης είχε πλέον διαφοροποιηθεί σε μια αυτόνομη Μακεδονία, που θα συμμετείχε ως ομόσπονδη δημοκρατία σε μια βαλκανική ένωση κρατών, την οποία επιθυμούσαν τα μέλη της, και πως είχε αποκλειστεί πλέον η ιδέα της ένωσης με τη Βουλγαρία. Γι’ αυτόν τον λόγο και άρχισε να εμπλουτίζεται και με μέλη άλλων εθνοτήτων της Μακεδονίας, πλην των Βουλγάρων. Ακόμα τάχθηκαν κατά των εδαφικών βλέψεων όλων των γειτονικών κρατών στις περιοχές της Μακεδονίας και της νότιας Θράκης, ορίζοντας αυτές ως πολυεθνικές. Παρ’ όλα αυτά, τα βουλγαρομακεδόνικα στοιχεία της οργάνωσης φαίνεται πως έβλεπαν την ιδέα της αυτονομίας ως αυστηρά πολιτική, χωρίς να απαρνούνται τη βουλγάρικη εθνικότητά τους και χωρίς να απορρίπτουν την ιδέα της κυριαρχίας του βουλγαρικού στοιχείου στις δύο επίμαχες περιοχές.

Έτσι, το 1903 η οργάνωση ΕΜΕΟ οργάνωσε την αντιοθωμανική ένοπλη Εξέγερση του Ίλιντεν, με το σύνθημα «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες» και βασικό στόχο την αυτονομία της Μακεδονίας. Σύμφωνα με πληροφόρηση του Ίωνα Δραγούμη προς τον πατέρα του «[ά]παντες οί σλαυόφωνοι πληθυσμοί ήκολούθησαν τό Κομιτάτον, ορθόδοξοι καί σχισματικοί καί οί πλείστοι εκουσίως». Η επανάσταση ξεκίνησε στις 2 Αυγούστου 1903 (ημέρα της εορτής του προφήτη Ηλία) και τελικώς απέτυχε, αφού κατεστάλη σταδιακά και με ωμή βία από τους Οθωμανούς.

Έπειτα από την αποτυχημένη εξέγερση του Ίλιντεν ακολούθησαν βίαιες συγκρούσεις μέσα στο ίδιο το κίνημα κι έτσι το ΕΜΕΟ διασπάστηκε στα δύο, στους αριστερίζοντες (φεντεραλιστές), που διατηρούσαν την ιδέα της αυτονομίας σε ένα ομόσπονδο κράτος, και τους δεξιίζοντες (τσεντραλιστές), που ασπάζονταν τον βουλγαρικό εθνικισμό (ένωση με Βουλγαρία του κράτους που θα προέκυπτε) και συγκρούονταν ένοπλα με Έλληνες και Σέρβους. Όμως στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και οι δύο φράξιες της οργάνωσης πολέμησαν στο πλευρό της Βουλγαρίας κι έτσι σταδιακά το ΕΜΕΟ απορροφήθηκε από τη Βουλγαρία κι εξελίχθηκε σε εκπρόσωπο των βουλγάρικων συμφερόντων στη Βαλκανική. Η δράση του εντάθηκε κυρίως μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη δεκαετία του 1920. Σε αυτό το διάστημα η -βουλγαρικών φρονημάτων πλέον- ΕΜΕΟ είχε οργανώσει ένα εκτεταμένο ένοπλο δίκτυο τρομοκρατίας στην περιοχή της Μακεδονίας, που ευθύνεται για αρκετά εγκλήματα σε βάρος αμάχων Ελλήνων της περιοχής, όσο και άλλων εθνοτήτων, Σέρβων, Εβραίων, ακόμα και Τούρκων, και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Βαλκανικής και κυρίως της εσωτερικής πολιτικής ζωής της Βουλγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας, μέχρι τη βίαιη διάλυσή της από τον τσάρο Μπορίς Γ΄ της Βουλγαρίας το 1934. Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η βουλγάρικη ΕΜΕΟ φαίνεται πως συνέχιζε κάποια αντάρτικη δραστηριότητα κατά γειτονικών κρατών και μετά το τέλος του πολέμου διαλύθηκε.

• 
  Κολάζ με φωτογραφίες των σημαντικότερων μελών της βουλγαρικής Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης και της Ανώτατης Μακεδονικής Επιτροπής μεταξύ 1893–1913
• 
  Απόσπασμα από το καταστατικό της Βουλγαρικής Επαναστατικής Επιτροπής Μακεδονίας Αδριανούπολης, 1896
• 
  Σφραγίδα της Δεύτερης Επαναστατικής Περιφέρειας Μπίτολα (Μοναστηρίου) της ΕΜΕΟ.

• “Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια” (ΜΕΕ) τομ. ΙΣτ΄, σελ.515.
• “Ιστορία του 20ου αιώνα” τομ.1ος, (Ιστορία 20ου αιώνα) “Μακεδονία 1900: Εστία βαλκανικών ανταγωνισμών” σελ.232-234, Έκδοση Χρυσός Τύπος – Αθήνα 1974.
• “Εγκυκλοπαίδεια Britannica – διαδικτυακή έκδοση.
• “Τρομοκρατικοί Μετασχηματισμοί: Η ΕΜΕΟ και οι Πολιτικές Βίας” υπό Κ. Μπράουν – Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών Γουότσον.
• “Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της σύγχρονης Τουρκίας“: τόμος 2, Μεταρρύθμιση, Επανάσταση, και Δημοκρατία: Η άνοδος της σύγχρονης Τουρκίας 1808-1975, από S. J. Shaw, 1977, Cambridge University Press, ISBN 9780521291668, σ.208-209.
• Duncan Perry: “Η πολιτική του τρόμου: Τα Μακεδονικά απελευθερωτικά κινήματα, 1893-1903“, Durham, Duke University Press, 1988.σελ. 40-41, 210 n. 10.
• Χαρ. Νικολάου “Διεθνείς Συνθήκες” Εκδόσεις Φλώρος Αθήνα 1996 σελ.143 κ.έ.
• Κ. Βακαλόπουλος “Ελληνική μειονότητα Σκοπίων” Αθήνα 1994 (Περιοδικό ΤΟΤΕ τ.46, σελ.6-17.)

• Γ. Μίντση “Ιστορία του Μακεδονικού Ζητήματος“.
• Δ. Πόποβιτς “Περί των Τσιντσάρων” – Βελιγράδι 1937” (σερβοκροατική γλώσσα)
• Γ. Στεφανίδη “Η Μακεδονία του Μεσοπολέμου“.
• Έκθεση Υπουργείου Οικονομικών Ελλάδος “Έκθεσις περί των εν Μακεδονία προσφύγων” – Αθήναι 1916.
• Χαρ. Κ. Σωτηρόπουλος “Απάντησις προς Βορράν” – Αθήναι 1962.
• Αρετή Τούντα – Φεργάδη “Ελληνοβουλγαρικές μειονότητες – Πρωτόκολλο Πολίτη – Καφώφ 1924-1925” – Θεσσαλονίκη 1986.
• Αλβέρτος Londres, “Οι Κομιτατζήδες (Τρομοκρατία στα Βαλκάνια)” , Kultura, Σκόπια, ISBN 9989-32-067-5 (αρχική έκδοση: Arlea, Παρίσι, 1992).
• Πλουμίδης, Σπυρίδων (2001-2002). «Συμβολή στη κατανόηση της εθνικής ταυτότητας της Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης (1893-1912)». Μακεδονικά 33: 77-103. doi:10.12681/makedonika.280.

ΠΗΓΗ: wikipedia