Το κοινωνικό περιβάλλον συνεπάγεται τις κοινωνικές συναλλαγές, δηλαδή τις συναλλαγές αγαθών και υπηρεσιών. Η ικανότητα να ανιχνεύουμε το ψεύδος έχει ιδιαίτερα σημαντική αξία για την επιβίωσή μας. Οι κοινωνικές συναλλαγές, που στηρίζονται στη συνεργασία για αμοιβαίο όφελος δεν συναντώνται στο ζωικό βασίλειο. Οι άνθρωποι όμως με τη χρήση της γλώσσας και των εργαλείων χρησιμοποιούν κοινωνικές συναλλαγές. Ο εγκέφαλός μας περιέχει γνωστικές προσαρμογές για συλλογισμούς σχετικά με τις κοινωνικές συναλλαγές, που περιλαμβάνουν ένα μοτίβο σχεδιασμένο για τον εντοπισμό απατεώνων.
Η Cosmides διατείνεται ότι η ανίχνευση της απάτης έχει τόσο μεγάλη αξία για την επιβίωση σας, ώστε ο νους διαθέτει ξεχωριστά συστήματα για την ανίχνευση των απατεώνων. Η Cosmides ισχυρίστηκε ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να λύσουν το πρόβλημα αν είχε να κάνει με ανίχνευση απάτης. Σε μια πιο πρόσφατη εργασία, έδειξε πως η ικανότητα να λύνουμε προβλήματα απάτης είναι καθολικό γνώρισμα στους ανθρώπους. Αν το πρόβλημα αφορά ενδεχόμενη απάτη, τότε λογικά ενεργοποιείται συγκεκριμένο σύστημα του νου που επεξεργάζεται τις πληροφορίες για τα κοινωνικά συμβόλαια και την απάτη, και οι άνθρωποι θα τα πηγαίνουν καλύτερα με το πρόβλημα (σ. 426).
Υπάρχει ένα συγκεκριμένο νευρωνικό υποσύστημα στον εγκέφαλο που έχει εξελιχθεί για να επιλύει τέτοια προβλήματα. Στην περίπτωση ενός ασθενή με νευροψυχολογικά προβλήματα, που είχε ένα ατύχημα με το ποδήλατό του και χτύπησε στο κεφάλι, καταστράφηκαν ορισμένα τμήματα του μετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου και της αμυγδαλής. Ο ασθενής είχε φυσιολογική επίδοση όταν η δοκιμασία αφορούσε πεδία άλλα από τις κοινωνικές συναλλαγές, αλλά παρουσίαζε μειωμένη επίδοση όταν προσπαθούσε να λύσει προβλήματα που είχαν να κάνουν με κοινωνικά συμβόλαια.
Πηγή:
- Cervone & Pervin, 2013. Θεωρίες προσωπικότητας. Έρευνα και εφαρμογές. Αθήνα: Gutenberg, σελ. 420-422.
- Cosmides, L., & Tooby, J. (1992). Cognitive adaptations for social exchange. In J. H. Barkow, L. Cosmides, & J. Tooby (Eds.), The adapted mind: Evolutionary psychology and the generation of culture (pp. 163–228). Oxford University Press.
Κουραβάνας Νικόλαος, Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Posted by Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc
