Ο Κώστας Ουράνης (πραγματικό όνομα: Κλέαρχος Νιάρχος ή Νεάρχου, όπως το άλλαξε ο ίδιος, 12 Φεβρουαρίου 1890 – 12 Ιουλίου 1953) ήταν ποιητής, πεζογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, μεταφραστής, δοκιμιογράφος και δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν γιος του Νικόλαου Νιάρχου από τα Πούλιθρα Κυνουρίας και της Αγγελικής Γιαννούση από το Λεωνίδιο Αρκαδίας. Εκεί ο ποιητής πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Φοίτησε στο γυμνάσιο του Ναυπλίου και αποφοίτησε από το Λύκειο Χατζηχρήστου και τη Ροβέρτειο Σχολή στην Κωνσταντινούπολη.
Το 1908 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και για κάποιο διάστημα έγραφε στην εφημερίδα Ακρόπολις του Βλάση Γαβριηλίδη. Στη συνέχεια θέλησε να συνεχίσει τις σπουδές του όπου σπούδασε πολιτικές επιστήμες στα πανεπιστήμια της Γαλλίας,της Ελβετίας καί του Βελγίου αλλά και να ταξιδεύει, όπως του άρεσε, προσβλήθηκε όμως στο Παρίσι από φυματίωση και νοσηλεύτηκε σε σανατόριο του Νταβός της Ελβετίας, όπου γνώρισε την πρώτη του γυναίκα, την Πορτογαλέζα Μανουέλα Σαντιάγκο. Διορίστηκε στα 1920 και για τέσσερα χρόνια γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Λισαβόνα. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα και εργάστηκε σε εφημερίδες και περιοδικά σαν χρονογράφος, συντάκτης, ανταποκριτής ή έκτακτος απεσταλμένος: διευθυντής στον Ελεύθερο Λόγο, συνεργάτης στο Νουμά, τα Γράμματα και τη Νέα Ζωή Αλεξάνδρειας, τη Δάφνη, τον Καλλιτέχνη, τη Μούσα, το Ελεύθερο Βήμα, τον Ελεύθερο Λόγο, τον Εθνικό Κήρυκα της Αμερικής κ.ά.Επίσης διετέλεσε καί ανταποκριτής καί διευθυντής της μεγάλης εφημερίδας του Καΐρου της Αιγύπτου «Άλ Αχράμ» στην Ελλάδα.
Στα 1930 χώρισε και παντρεύτηκε την συγγραφέα και κριτικό της λογοτεχνίας Ελένη Νεγρεπόντη, που είχε το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Άλκης Θρύλος.
Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής η υγεία του χειροτερεψε. Πέθανε τελικά στα 1953 στο σανατόριο Παπανικολάου από καρδιακή προσβολή.
Έργο
Συγγραφέας: Έντγκαρ Άλλαν Πόε
Μεταφραστής: Κώστας ΟυράνηςΚάποια φορά, μεσάνυχτα, ενώ εμελετούσα
κατάκοπος κι αδύναμος ένα παλιό βιβλίο
μιας επιστήμης άγνωστης, άκουσα ένα κρότο,
σα να χτυπούσε σιγανά κανείς στην ξώπορτά μου.
«Κανένας ξένος», σκέφτηκα «οπού χτυπά την πόρτα,
τούτο θα είναι μοναχά και όχι τίποτ’ άλλο».
Από τη μαθητική του ακόμα ηλικία ο Ουράνης ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία δημοσιεύοντας ποιήματά του στο περιοδικό Ελλάς. Στα 1909 δημοσιεύτηκε η πρώτη του συλλογή Σαν Όνειρα, που αργότερα αποκήρυξε. Ως πρώτο του έργο ο ίδιος θεωρούσε τη συλλογή Spleen (1912) ό τίτλος της οποίας παραπέμπει στην γνωστή αγγλική λέξη για την έντονη διάθεση της φυγής καί την ανεξήγητη μελαγχολία την οποία έκανε γνωστή ό Σάρλ Μπωντλαίρ με την συλλογή του «Le Spleen De Paris(ή μελαγχολία του παρισιού)» το 1869. Από ποιήματα δημοσιευμένα σε περιοδικά και εφημερίδες απαρτίστηκαν οι συλλογές Νοσταλγίες (1920) και Αποδημίες.
Στο έργο του φαίνεται να επηρεάζεται από τον Γάλλο ποιητή Σαρλ Μπωντλαίρ. Κυριαρχούν οι συμβολισμός, ο νεορομαντισμός και ο κοσμοπολιτισμός ενώ τα ποιήματά του είναι διαποτισμένα με έντονη καί διάχυτη μελαγχολία, νοσταλγία, πλήξη, διάθεση φυγής, αίσθημα αθυμίας καί πίκρας καθώς και μια αίσθηση ανεκπλήρωτου. Τα έργα του Ουράνη τον εντάσσουν στο κλίμα της γενιάς του μεσοπολέμου.
Έγραψε επίσης πεζογραφήματα καθώς και ταξιδιωτική λογοτεχνία (ως δημοσιογράφος και ανταποκριτής ταξίδεψε σ’ όλο τον κόσμο και με αναφορά τα ταξίδια του έγραψε ταξιδιωτικά βιβλία), χρονογραφήματα, δοκίμια (κυρίως για θέματα εικαστικών τεχνών) ενώ ασχολήθηκε και με τη λογοτεχνική κριτική και τη μετάφραση. Στα ταξιδιωτικά του έργα ό Ουράνης με την υποκειμενική, ρομαντική καί αισθητική θεώρηση των πραγμάτων συνδυασμένη με την ευσυνείδητη προθεσή του να μην αλλοιωθεί το φυσικό τοπίο ή το κοινωνικό περιβάλλον, δημιουργούν ένα ισορροπησμένο αποτέλεσμα καί δημιουργούν ένα νέο αυτόνομο λογοτεχνικό είδος.
Αρχείο του λογοτέχνη υπάρχει στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.)
Εργογραφία
Γυναίκες, που σας είδα σ’ ένα τραίνο
τη στιγμή που κινούσε γι’ άλλα μέρη·
γυναίκες, που σας είδα σ’ άλλου χέρι
με γέλιο να περνάτε ευτυχισμένο·γυναίκες, σε μπαλκόνια να κοιτάτε
στο κενό μ’ ένα βλέμμα ξεχασμένο,
ή από ένα πλοίο σαλπαρισμένο
μ’ ένα μαντίλι αργά να χαιρετάτε.Να ξέρατε με πόση νοσταλγία,
στα δειλινά τα βροχερά και κρύα,
σας ξαναφέρνω στην ανάμνησή μου,
γυναίκες, που περάσατε μιαν ώρα
απ’ τη ζωή μου μέσα -και που τώρακρατάτε μου στα ξένα την ψυχή μου!
Πρώτες εκδόσεις
- Σαν όνειρα (ποίηση), 1909
- Spleen (ποίηση), 1912
- Νοσταλγίες (ποίηση), 1920
- Κάρολος Μπωντλαίρ (κριτική μελέτη), Αλεξάνδρεια 1918
- Sol y Sombra (ταξιδιωτικά), 1934
- Σινά, το Θεοβάδιστον Όρος (ταξιδιωτικά), 1944
- Γλαυκοί Δρόμοι (ταξιδιωτικά), 1947
- Ταξίδια στην Ελλάδα (ταξιδιωτικά), 1949
- Αχιλλεύς Παράσχος (μυθιστορηματική βιογραφία, (1944)
- Ποιήματα (συγκεντρωτική έκδοση), 1953
- Ιταλία (ταξιδιωτικά), 1953
- Ισπανία(ήλιος καί σκιά) (ταξιδιωτικά), 1954
- Σινά (ταξιδιωτικά), 1944
- Δικοί μας και ξένοι (3 τόμοι) (κριτική), 1954-1956
- Στιγμιότυπα (κριτική), 1958
- Αναβίωση, 1955
- Αποχρώσεις, 1956
- Από τον Ατλαντικό στη Μαύρη Θάλασσα (ταξιδιωτικά), 1957
Ποιήματα, πεζά
- Ποιήματα, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας 2009
- Ποιήματα, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας 2008
- Γλαυκοί δρόμοι. Βορινές θάλασσες, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας 1999
- Ελλάδα, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας 1998
- Ισπανία, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας 1997
- Ένα ειδύλλιο, εκδ. Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη 1992
- Αναβίωση, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας
- Από τον Ατλαντικό στη Μαύρη Θάλασσα, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας
- Αποχρώσεις, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας
- Δικοί μας και ξένοι, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας
- Στιγμιότυπα, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας
- Ταξίδια, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Συλλογικά έργο
- Η νεοελληνική ερωτική ποίηση, εκδ. Ελευθεροτυπία 2010
- 3.000 χρόνια ελληνική ερωτική ποίηση, εκδ. Εκδοτική Θεσσαλονίκης 2008
- Η ελληνική ποίηση του 20ού αιώνα, εκδ. Μεταίχμιο 2008
- Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας), εκδ. Κότινος 2007
- Κυριακές μες στο χειμώνα, εκδ. Σοκόλη-Κουλεδάκη 2006
- Ποιητές του μεσοπολέμου, εκδ. Καστανιώτη 2004
- Βόλος: Μια πόλη στη λογοτεχνία, εκδ. Μεταίχμιο 2001
- Ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων για το Άγιον Όρος, εκδ. Ιωλκός 2000
- Κούλας Πράτσικα έργα και ημέρες, εκδ. Ευθύνη 1991
- Η χαμηλή φωνή, εκδ. Νεφέλη 1990
Μεταφράσεις
- Edgar Allan Poe, 1809-1849, Το κοράκι. Nevermore, εκδ. Περίπλους 2008
- Mark Twain, 1835-1910, Χιουμοριστικά διηγήματα, εκδ. Ηριδανός
- Pierre Louÿs, 1870-1925, Η Αφροδίτη, αρχαία ήθη, εκδ. Γ Βασιλείου, Αθήναι, 1921
Βιβλιογραφία και εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Άγρας Τέλλος, «Ουράνης Κώστας», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 19, εκδ. Πυρσός, Αθήνα 1932
- Αργυρίου Αλέξανδρος, «Ουράνης Κώστας», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 8, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1988
- Κούσουλας Λουκάς, «Κώστας Ουράνης», Η μεσοπολεμική πεζογραφία· Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τ. στ’, σελ. 316-363, εκδ. Σοκόλης, Αθήνα 1993.
- Μαρκάκης Π., Βιογραφία του Ουράνη, 1962
- Σταμέλος Δημήτρης, «Ουράνης Κώστας», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 11, εκδ. Χάρη-Πάτση.
- Βιβλιονέτ
- Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
- http://arcadia.ceid.upatras.gr
- http://logotexnika-epikaira.blogspot.gr
- μελοποιημένοι στίχοι του ποιητή
- Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη
- Θα πεθάνω ένα πένθιμο
- Ποιήματα του Ουράνη Κώστα
