Ο Σπυρίδων Τρικούπης (20 Απριλίου/12 Φεβρουαρίου 1788 – 12/24 Φεβρουαρίου 1873) υπήρξε από τις σημαντικότερες πολιτικές μορφές των πρώτων 50 χρόνων του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, αφού υπηρέτησε στο αγώνα της ανεξαρτησίας της Ελλάδας από την Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά κυρίως συνέβαλε στη θεμελίωση των σύγχρονων πολιτικών και κοινωνικών θεσμών, μέσα από τις θέσεις (υπουργικές και μη) που κατείχε κατά την διάρκεια της πολιτικής ζωής του.
Υπήρξε ο πρώτος Πρωθυπουργός[Σημ. 1] του νέου ελληνικού κράτους, Υπουργός των Εξωτερικών καθώς και πρέσβυς του Ελληνικού Βασιλείου στην σημαντικότερη ίσως διπλωματική θέση της εποχής, την πρεσβεία της Ελλάδος στο Λονδίνο, συνδιαμορφωτής του πρώτου Ελληνικού Συντάγματος καθώς και πατέρας του επίσης σημαντικότατου Έλληνα, Χαρίλαου Τρικούπη.
Ασχολήθηκε επίσης με την ιστοριογραφία, συντάσσοντας την Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, βιβλίο αναφοράς για την περίοδο του 1821.
Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1788 και ήταν γόνος της εύπορης ομώνυμης οικογένειας των της περιοχής. Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Τρικούπης και μητέρα του η Αλεξάνδρα Παλαμά. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στη Σχολή των Παλαμάδων στο Μεσολόγγι και μετά στην Πάτρα συνέχισε στην Ευρώπη, όπου σπούδασε φιλολογία στη Ρώμη και στο Παρίσι, τις οποίες όμως διέκοψε με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης και επέστρεψε προκειμένου να συμμετάσχει ενεργά σ΄ αυτήν. Το 1824 πήρε μέρος στην Γ΄ Συνέλευση της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος στο Ανατολικό.
Από το 1824, που πέθανε ο πατέρας του, ασχολήθηκε με την πολιτική, όπου και εκλέχτηκε πληρεξούσιος του Μεσολογγίου για τις Εθνοσυνελεύσεις και από το 1826 μέλος της Προσωρινής Επαναστατικής Κυβέρνησης, όπου και εξακολούθησε σε όλη τη διάρκεια του Αγώνα να μετέχει στην πρώτη γραμμή της πολιτικής κίνησης, έτσι ώστε ν΄ αποβεί από τους σπουδαιότερους τότε άνδρες του έθνους διευθύνοντας ιδίως τα εξωτερικά ζητήματα της κρίσιμης εκείνης περιόδου.
Επί Ιωάννη Καποδίστρια διορίσθηκε γενικός γραμματέας της Επικράτειας επί εξωτερικών θεμάτων. Αργότερα, διαφώνησε με την πολιτική που ασκούσε ο Κυβερνήτης και παραιτήθηκε από τη θέση του, αλλά και από την ιδιότητα του πληρεξούσιου του Μεσολογγίου. Ως εχθρός του πλέον αντιπολιτευόμενος συνεργάστηκε με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, του οποίου την αδερφή Αικατερίνη παντρεύτηκε και κατέφυγε μεταξύ άλλων αντιπολιτευομένων στην Ύδρα. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια επέστρεψε στο Ναύπλιο, όπου χρημάτισε υπεύθυνος επί των εξωτερικών και διεύθυνε τις διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στην εκλογή του Όθωνα, πρώτου αλλά και μόνου υπό τον τίτλο «Βασιλεύς της Ελλάδος».
Προτομή του Σπ. Τρικούπη. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
Στη διάρκεια της Αντιβασιλείας ο Σπυρίδων Τρικούπης διορίσθηκε Πρωθυπουργός και Γραμματέας (Υπουργός) της Επικράτειας επί του Βασιλικού Οίκου και επί των Εξωτερικών του Βασιλείου της Ελλάδος. Ερχόμενος όμως σε αντίθεση με τις απολυταρχικές διαθέσεις των περί τον Όθωνα βαυαρικών κύκλων παραιτήθηκε αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο. Το 1838, ερχόμενος σε αντιπαράθεση με τον Όθωνα, ανεκλήθη όπου και επανήλθε στη θέση του το 1841. Το 1843 επέστρεψε στην Ελλάδα και συμμετείχε στην Εθνοσυνέλευση του 1843 συμβάλλοντας στην ψήφιση του Συντάγματος του 1844 και μετέχοντας στην κυβέρνηση του Μαυροκορδάτου ως Γραμματέας της Επικράτειας επί του Βασιλικού Οίκου και επί των Εξωτερικών. και Παιδείας. Μετά την ανατροπή όμως της κυβέρνησης Μαυροκορδάτου ο Σπυρίδων Τρικούπης ως γερουσιαστής τάχθηκε με το τότε λεγόμενο Αγγλικό κόμμα, από το οποίο όμως απομακρύνθηκε, όταν άρχισε να παρουσιάζει στασιαστικές τάσεις. Στη συνέχεια υποστήριξε την κυβέρνηση του Κουντουριώτη και συνέδραμε το Βασιλέα Όθωνα. Όταν ανασυστάθηκαν οι Πρεσβείες, ο Σπυρίδων Τρικούπης ανέλαβε εκ νέου τη διεύθυνση της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο μέχρι το 1861, οπότε και παραιτήθηκε, αυτή τη φορά για λόγους υγείας. Πέθανε στην Αθήνα το 1873.
Το 1829 εκδίδονται οι Λόγοι του σε πρώτη συγκεντρωτική μορφή. Το 1857 κυκλοφόρησε στο Λονδίνο το τετράτομο έργο του, «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» ενώ είχε γράψει θούρια όπως: «Ο Δήμος», «Η λίμνη του Μεσολογγίου», «Ο καιρός αδελφοί της ελευθερίας φθάνει» κ.ά.
Σημειώσεις
- Η λέξη Πρωθυπουργός δεν ταιριάζει στον τίτλο του αξιώματος της εποχής εκείνης, αλλά χρησιμοποιείται για την διευκόλυνση των αναγνωστών. Ο ακριβής τίτλος ήταν «Πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου».
Πηγές
- Αντώνης Μακρυδημήτρης, Οι υπουργοί των εξωτερικών της Ελλάδας 1829-2000, εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 2000, σελ.43-44
- Κωνσταντίνος Δημαράς, «Σπυρίδων Τρικούπης», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α’ Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.121-122
