Το άγχος μας…. Ένα παγόβουνο!

• Ελένη Σολταρίδου

Θα τα καταφέρω; Θα αντέξω; Θα επιβιώσω; Χάνω το μυαλό μου; Τρελαίνομαι; Τι θα πούνε οι άλλοι για μένα; Τι να σκέφτονται άραγε; Μπορώ; Και αν δεν τα πάω καλά;

Και αν δεν μου φτάσει η αναπνοή μου; Και αν εγκλωβιστώ; Και μήπως δεν είμαι αρκετά καλή; Και αν χωρίσω; Και αν με εγκαταλείψει; Και αν μείνω μόνος; Και αν γίνω σαν τους γονείς μου;

Αν… Αν… Αν… Μήπως… Μήπως… Μήπως… Ίσως… Ίσως… Ένα μόνιμο αίσθημα απειλής, ένα μόνιμο αίσθημα δυσπιστίας και καχυποψίας. Μία μόνιμη αίσθηση αυτό-αμφισβήτησης. Μία μόνιμη αίσθηση αμφισβήτησης και αμφιβολίας.

Το άγχος είναι κάτι το οποίο πολλοί από εμάς δε μπορούμε να κατανοήσουμε, δε μπορούμε να προβλέψουμε, αδυνατούμε να διαχειριστούμε, ακόμα και αν έχουμε ακούσει ή διαβάσει τόσα πολλά γι’αυτό.

Το άγχος είναι κάτι το οποίο μπορούμε να κατανοήσουμε τις περισσότερες φορές με τη λογική μας, αλλά αδυνατούμε να το διαχειριστούμε, καθώς το συναίσθημα μας καταλύει, μας κατακλύζει . . .

Το άγχος σχετίζεται με ψυχοσωματικά συμπτώματα, με σκέψεις, με αυτό-αμφισβήτηση, με μείωση της αυτοπεποίθησης, με χαμηλή αυτό-εικόνα, με φόβο απώλειας της λογικής και του εαυτού μας.

Συχνά διαβάζουμε γι’αυτό και νιώθουμε δέος και σοκ όταν βλέπουμε τι μπορεί να μας προκαλέσει.

Όμως…

Τις περισσότερες φορές μπορούμε να το δούμε στους άλλους, μπορούμε να το αναγνωρίσουμε σε αυτόν που θα συμβουλεύσουμε, μπορούμε να τον βοηθήσουμε να το δει, αλλά συχνά αυτό δε συμβαίνει σε εμάς.

Το άγχος μας τις περισσότερες φορές δε μπορούμε να το δούμε, παρά μόνο όταν αρχίσει το σώμα μας να μας δίνει σημάδια, όταν ουσιαστικά το άγχος μας, μας προκαλεί να υπερβούμε τα όρια των αντοχών μας και των ανοχών μας.

Έχεις σκεφτεί όμως ότι βλέπεις μόνο το ορατό σου άγχος;
Έχεις σκεφτεί ποτέ ότι υπάρχει άγχος, το οποίο δε μπορούμε να δούμε ή σχεδόν δεν συνειδητοποιούμε;

Σκέψου το εξής παράδειγμα:

Σκέψου ένα παγόβουνο.  Αυτό που βλέπουμε σε ένα παγόβουνο είναι ένα συγκεκριμένο τμήμα του. Σκέψου δηλαδή ότι ουσιαστικά πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας διαφαίνεται μόνο ένα ορατό κομμάτι του παγόβουνου, το οποίο το κρίνουμε ως αρκετά επικίνδυνο και προσπαθούμε να το αποφύγουμε.

Έχεις όμως αναρωτηθεί πόσο μεγάλο τμήμα τελικά του παγόβουνου υπάρχει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας;

Το άγχος, το οποίο νιώθουμε, είναι σαν το τμήμα του παγόβουνου που υπάρχει πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας,  είναι ορατό στον εγκέφαλό μας, αφορά στα συμπτώματα που παρατηρούμε, σχετίζεται με τις σκέψεις μας, είναι τα συναισθήματα που νιώθουμε ότι μας πανικοβάλλουν, είναι η ένταση, η υπερδιέγερση, η θόλωση της κρίσης μας.

Το άγχος, το οποίο μοιάζει με το παγόβουνο που εξέχει πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, αντιπροσωπεύει όλα όσα μας έχουν φοβίσει στο παρελθόν και τα παρατηρήσαμε, είναι τα τραύματά μας, είναι αυτά που προσπαθούμε να διαχειριστούμε και να ελέγξουμε, είναι ουσιαστικά η δυσλειτουργικότητά μας.

Πόσα πράγματα όμως υπάρχουν τελικά κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, κάτω από το παγόβουνο;

Πόσα πράγματα υπάρχουν κάτω από το άγχος ή κρύβονται με τον τίτλο του άγχους, τα οποία δεν παρατηρούμε ή τουλάχιστον δεν παρατηρούσαμε μέχρι να υπάρξει μία αφορμή, μέχρι να αποκτήσουμε μία επαγρύπνηση λόγω του άγχους μας, μέχρι να λειτουργήσει ένας εσωτερικός συναγερμός;

Σωματοποίηση, συμπεριφορές που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε ή μας κάνουν δυσλειτουργικούς, ποικίλα συναισθήματα, θυμός, τρόμος, πένθος, φόβοι που έγιναν φοβίες, bullying, ανασφάλεια, ζήλεια και μηχανισμοί τους οποίους ενεργοποιούμε συνειδητά ή όχι θα μπορούσαν να υπάρχουν κάτω από το παγόβουνο του άγχους . . και στόχος μας τις περισσότερες φορές με όλους τους μηχανισμούς να ενεργοποιηθούμε, να προστατευθούμε, να παγώσουμε, να μειώσουμε το άγχος μας, να μην πονέσουμε όπως στο παρελθόν. . .

Ο κίνδυνος;

Συχνά προσπαθούμε να αποφύγουμε το αγχογόνο ερέθισμα, όπως και το παγόβουνο, χωρίς να σκεφτόμαστε τι κρύβεται πίσω του ή κάτω του, χωρίς να το αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά, εστιάζοντας στο να θωρακιστούμε και να κλειστούμε στον εαυτό μας. . . .

Μηχανισμοί αγχόλυσης

Μηχανισμοί λοιπόν… έχεις αναρωτηθεί ποιους μηχανισμούς ενεργοποιείς για να μειώσεις το άγχος σου;

• Μηρυκασμός;
• Καταναγκαστικές συμπεριφορές;
• Πάγωμα σκέψεων και συμπεριφορών;
• Αναβλητικότητα;
• Αποφευκτική συμπεριφορά;
• Μετάθεση ευθύνης;
• Σύγκριση;
• Έλεγχος;
• Κυνική στάση;
• Χιούμορ;
• Αυτό-σαρκασμός;

Μηχανισμοί αγχόλυσης ή ενεργοποίηση συμπεριφορών άμυνας;

Καθημερινά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δεκάδες μηχανισμούς για να μειώσουμε το άγχος μας… ουσιαστικά όμως οι μηχανισμοί αυτοί δε μας βοηθάνε να αντιμετωπίσουμε το αγχογόνο ερέθισμα ούτε να παρατηρήσουμε τις σκέψεις μας, γιατί το συναίσθημα κυριαρχεί.

Στην πραγματικότητα αυτό το οποίο συμβαίνει είναι ότι αποφεύγουμε τη διαχείριση του αγχογόνου ερεθίσματος και συντηρούμε όλα όσα μας αγχώνουν . . είναι σαν να συντηρούμε δηλαδή το φαύλο κύκλο του άγχους και να εγκλωβιζόμαστε σε αυτόν.

Αν νιώθεις ότι χρησιμοποιείς μηχανισμούς, όχι για να αντιμετωπίσεις αλλά για να αποφύγεις, σκέψου ότι οι παγιωμένοι μηχανισμοί στην πραγματικότητα μας εγκλωβίζουν μέσα στον ίδιο το μηχανισμό του φόβου, μέσα στο παγόβουνο του άγχους . . .

Και αν σου φαντάζει δύσκολη η αντιμετώπιση, σκέψου ότι η αποφυγή είναι μακροχρόνια και ένας δύσβατος δρόμος, χωρίς τέλος . .

Συγγραφή – Επιμέλεια Άρθρου

Σολταρίδου Ελένη – Ψυχολόγος

 

Ψυχολόγος, Msc, με γραφείο σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.  Υποψήφια διδάκτωρ Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Εξειδίκευση στη Διαχείριση Αγχωδών Διαταραχών και στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία.

 

ΠΗΓΗ: www.psychology.gr