Το βλέμμα του Οδυσσέα (Ulysses’ Gaze) είναι ταινία του 1995, σε σκηνοθεσία Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ο ηθοποιός Τζιάν Μαρία Βολοντέ πέθανε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και αντικαταστάθηκε από τον Έρλαντ Γιόσεφσον.
Ένας Έλληνας σκηνοθέτης γυρίζει από την εξορία και αρχίζει ένα ταξίδι στα Βαλκάνια, αναζητώντας τρεις χαμένες μπομπίνες φιλμ των αδελφών Μανάκη, των πρωτοπόρων κινηματογραφιστών που έφεραν τον κινηματογράφο στα Βαλκάνια στις αρχές του 20ού αιώνα. Η αναζήτηση των φιλμ μεταφορικά απεικονίζει την αναζήτηση μιας κοινής ιστορίας των Βαλκανικών χωρών. Στο δρόμο της αναζήτησης, ο σκηνοθέτης περνάει από τη Φλώρινα, την αγαπημένη πόλη του Αγγελόπουλου, όπου πραγματοποιούνται διαδηλώσεις και αντι-διαδηλώσεις με αίτια την προβολή μιας ταινίας του.
Μετά τη Φλώρινα, ο σκηνοθέτης μπαίνει σε ένα ταξί, για να πάει στα Βαλκάνια, σε αναζήτηση των ανέκδοτων έργων των αδελφών Μανάκη. Όταν το χιόνι αρχίζει να πέφτει βαρύ, ο ταξιτζής σταματάει και λέει:
«Ξέρεις κάτι; Η Ελλάδα πεθαίνει. Πεθαίνουμε σα λαός. Κάναμε τον κύκλο μας, δεν ξέρω πόσες χιλιάδες χρόνια, ανάμεσα σε σπασμένες πέτρες και αγάλματα. Και πεθαίνουμε…. Αλλά αν είναι να πεθάνει η Ελλάδα, να πεθάνει γρήγορα. Γιατί η αγωνία κρατάει πολύ και κάνει πολύ θόρυβο...»
Η διαδρομή του πρωταγωνιστή είναι μεγάλη. Από την Αλβανία στα Σκόπια, μετά στη Φιλιππούπολη, μετά στο Βουκουρέστι και στο Βελιγράδι για να καταλήξει στο Σαράγιεβο. Στη διαδρομή αυτή έχουμε κάποιες μνημειώδεις σεκάνς, με εκείνη του αγάλματος του Λένιν επάνω στη φορτηγίδα να είναι επικυρίαρχη. Οι τρεις μπομπίνες είναι τελικά στο Σαράγιεβο, στα χέρια του επιμελητή της ταινιοθήκης, που είχε προσπαθήσει αρκετές φορές να τις εμφανίσει, έχει κάνει πρόοδο, αλλά δεν έχει ολοκληρώσει την εμφάνιση.
Το περιστατικό του βραβείου
Στην τελετή απονομής των βραβείων του φεστιβάλ των Καννών συνέβη ένα απροσδόκητο και αναπάντεχο γεγονός, το οποίο συζητήθηκε μετά τη λήξη της απονομής. Μετά την ανακοίνωση της επιτροπής ότι η ταινία κέρδισε το Μεγάλο βραβείο, δηλαδή την δεύτερη θέση, ο σκηνοθέτης της, Θεόδωρος Αγγελόπουλος, εμφανίστηκε φανερά ενοχλημένος από αυτή την εξέλιξη, καθώς πίστευε ότι στην ταινία άξιζε το ανώτατο βραβείο. Όταν λοιπόν ανέβηκε στη σκηνή για να παραλάβει το βραβείο, είπε «Αν αυτό έχετε να μου δώσετε, τότε δεν έχω να πω τίποτα», αφήνοντας άφωνο και αμήχανο τον παρουσιαστή.
Διανομή
- Χάρβεϊ Καϊτέλ : Ο Σκηνοθέτης
- Μάγια Μόργκενστερν : Πολλοί ρόλοι.
- Έρλαντ Γιόσεφσον : Ο επιμελητής της ταινιοθήκης στο Σαράγιεβο.
- Θανάσης Βέγγος : Ο ταξιτζής που πηγαίνει τον σκηνοθέτη στην Αλβανία.
- Γιώργος Μιχαλακόπουλος : Ο κολλητός φίλος του σκηνοθέτη, δημοσιογράφος που βρίσκεται στο Βελιγράδι.
Βραβεία
- Μεγάλο Βραβείο Κριτικής Επιτροπής – Φεστιβάλ των Καννών 1995
- Βραβείο Κριτικών 1995 – European Film Academy
- The Top 100 Films of All Time – Περιοδικό TIME
