Ο Συντηρητής Μνημείων του Λούμπλιν ανακοίνωσε μια εντυπωσιακή ανακάλυψη: ένα μυστηριώδες και εμβληματικό ορειχάλκινο έμβλημα με αετό, που χρονολογείται από μια καθοριστική περίοδο στον αγώνα της Πολωνίας για ελευθερία.
Το εύρημα αυτό ήταν αρχικά στερεωμένο σε μια ορειχάλκινη πλάκα, η οποία διακοσμούσε το καπέλο στρατιώτη στα τέλη της εποχής της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας. Το χαρακτηριστικό σύμβολο απεικονίζει έναν αετό να στέκεται πάνω σε βάση από χειροβομβίδες πυροβολικού, σημαίες και πυραμίδες από σφαίρες. Στο δεξί του νύχι κρατά ξίφος, ενώ τα φτερά του είναι ανασηκωμένα προς τα πάνω.
Αχνά αρχικά, τα γράμματα «S» και «M», δίνουν ένα πιθανό στοιχείο για την ταυτότητα του κατόχου του εμβλήματος, το οποίο εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα πολωνικά στρατιωτικά καλύμματα κεφαλής το 1791. Ο περίτεχνος σχεδιασμός του υποδηλώνει ότι πιθανότατα ανήκε σε υψηλόβαθμο στρατιωτικό. Το έμβλημα φαίνεται πως κατασκευάστηκε κατόπιν παραγγελίας σε μια κρίσιμη περίοδο της πολωνικής ιστορίας, όταν η χώρα αγωνιζόταν για την ανεξαρτησία της.
Τον Μάιο του 2025, οι ερασιτέχνες ανιχνευτές μετάλλων Κρζίστοφ Φίντλερ και Αντρέι Κεντζιέραβσκι πραγματοποίησαν επίσημη έρευνα στην περιοχή του δάσους Γκούρι, στην κοινότητα Ρεγιόβετς, στην κομητεία Χελμ.
Εκεί, ανάμεσα σε μεταλλικά θραύσματα από ένα καπέλο τύπου «shako» — κυλινδρικό στρατιωτικό κάλυμμα κεφαλής που χρησιμοποιήθηκε τους 19ο και 20ό αιώνα — εντόπισαν ένα ασυνήθιστο έμβλημα με αετό. Παρά την παλαιότητά του, το εύρημα φέρει χαρακτηριστικά της στρατιωτικής αισθητικής της εποχής εκείνης.
Σε ανάρτησή του στο Facebook, ο Συντηρητής Μνημείων της περιφέρειας Λούμπλιν χαρακτήρισε την ανακάλυψη «μοναδική και πολύτιμη», επισημαίνοντας ότι δεν υπάρχουν άμεσα ανάλογα ευρήματα. Το ορειχάλκινο έμβλημα του αετού έχει διαστάσεις 12,8 x 11,5 εκ. και θα ήταν τοποθετημένο σε πλάκα από ορείχαλκο διαστάσεων 15 x 19 εκ.
Ύστερα από σχετική αξιολόγηση από τον ειδικό καθηγητή Τραμπσκι, εκτιμάται ότι αυτό το εντυπωσιακό τιμητικό έμβλημα πιθανόν κοσμούσε τη στολή ενός πεζικάριου του Στρατού του Στέμματος, την περίοδο 1791–1794, στα τελευταία χρόνια της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας.
Ύστερα από μια περίοδο ευημερίας, η Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία άρχισε να παρακμάζει λόγω εσωτερικών διχασμών, ενός δυσλειτουργικού πολιτικού συστήματος και της αυξανόμενης πίεσης από τα γειτονικά κράτη. Μετά την Εξέγερση του Κοστσούσκο, η Ρωσία, η Πρωσία και η Αυστρία κατήργησαν το κράτος.
Η ανακάλυψη του εμβλήματος με τον αετό ρίχνει φως σε αυτή την ιστορική καμπή, αποτελώντας ένα σημαντικό σύμβολο μνήμης του παρελθόντος. Σύμφωνα με το Archaeology News, οι ειδικοί εκτιμούν ότι το έμβλημα ανήκε πιθανότατα σε πεζικάριο του Στρατού του Στέμματος και πιθανόν κατασκευάστηκε λίγο πριν από την εξέγερση που οδήγησε στην κατάρρευση του κράτους.
Το Συντηρητήριο Μνημείων πρόσθεσε ότι η τοποθεσία όπου βρέθηκε το έμβλημα — κοντά στον κύριο δρόμο από το Χελμ προς το Λούμπλιν — προσφέρει επιπλέον ιστορικό πλαίσιο. Η περιοχή αυτή χρησιμοποιούνταν ως στρατιωτική διαδρομή κατά τη διάρκεια του πολέμου, ιδιαίτερα σε δύο κρίσιμες περιόδους όπου η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση αποσταθεροποίησης, πριν ακόμη καταρρεύσει επίσημα η κρατική δομή
Ο αετός αυτός, με τα φτερά στραμμένα προς τα πάνω, ήταν προσαρτημένος σε πλάκα από ορείχαλκο ή κασσίτερο και φοριόταν από Πολωνό στρατιώτη. Οι ειδικοί έχουν αναγνωρίσει δύο βασικά πρότυπα αετών στις στρατιωτικές στολές της εποχής. Τα πέντε δείγματα που φυλάσσονται στο Μουσείο του Πολωνικού Στρατού στη Βαρσοβία είναι πανομοιότυπα μεταξύ τους. Το πρόσφατο εύρημα παρουσιάζει εντυπωσιακές ομοιότητες με αυτά, διατηρεί ωστόσο τη δική του μοναδικότητα.
Αν και το όνομα του κατόχου παραμένει άγνωστο, η εμφάνιση του εμβλήματος σε μια περίοδο εθνικής κατάρρευσης προσδίδει στο εύρημα έναν ιδιαίτερα συγκινητικό χαρακτήρα.
Η ανακοίνωση καταλήγει ότι το ορειχάλκινο έμβλημα του αετού θα δωρηθεί στο Μουσείο της Γης του Χελμ στην Πολωνία.
