Απόπειρα ενός διαλόγου

Περί Δημοκρατίας, Επιστήμης και άλλων δαιμονίων

by Times Newsroom
  • ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΡΑΤΑΡΑΚΗΣ*

Στο φύλλο της εφημερίδας “Πατρίς” στις 19 Νοεμβρίου ο Ακαδημαϊκός και λαμπρός πνευματικός άνθρωπος κ. Ελευθέριος Ζούρος θέτει ως αρχή την αναγκαία συνύπαρξη της Δημοκρατίας και της Επιστήμης. Η Επιστήμη ανθεί όταν υπάρχει Δημοκρατία και, όταν η Δημοκρατία καταργείται, η Επιστήμη υποχωρεί.

Προφανώς η Δημοκρατία ως ιδανικό πολίτευμα προωθεί όχι μόνο την Επιστήμη, αλλά διευρύνει την ανθρώπινη ευδαιμονία και επιτρέπει στα άτομα να συνυπάρξουν αρμονικά και να επιτύχουν τη συνεχή βελτίωση των συνθηκών της καθημερινής ζωής. Καλώς ή κακώς η απορία, η έρευνα και η επιστήμη αποτελούν συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης υπόστασης. Επίσης η διεύρυνση των γνώσεων αυξάνει τη δύναμη και των ατόμων και της κοινωνίας.

Τους χαρίζει περισσότερη ασφάλεια και μειώνει τον φόβο του άγνωστου. Ο περιβάλλων χώρος γίνεται οικείος και γνωρίζουμε τις αιτίες των φαινομένων. Επομένως μας δίδεται η δυνατότητα να προχωρήσουμε και αν χρειαστεί να αλλάξουμε όσα μας πληγώνουν και μας φθείρουν. Επίσης, ο συνεχής πολλαπλασιασμός των γνώσεων επιβάλλει η εξουσία να διαχέεται περισσότερο, ώστε να ελέγχεται και να μην δίδεται η δυνατότητα σ’ έναν παράφρονα να καταστρέψει τη ζωή.

Ελευθέριος Ζούρος

Το ερώτημα είναι αν οι επιστήμονες με τη γνώση γίνονται σοφότεροι και πιο ηθικοί και αν είναι δυνατή η θεσμοθέτηση κανόνων και ορίων που θα ρυθμίζουν σε παγκόσμιο επίπεδο τις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη. Η ταχύτητα απόκτησης νέων γνώσεων είναι τόσο γρήγορη και η δημοκρατία εκ των πραγμάτων αργεί να θεσμοθετήσει κανόνες.

Τα κράτη δεν διαπνέονται από αμοιβαία ανθρωπιστική διάθεση, αλλά αντικρουόμενα συμφέροντα. Οι επιστήμονες επίσης συχνά εντάσσονται και υπηρετούν είτε οικονομικά είτε εθνικά συμφέροντα που χρηματοδοτούν την έρευνα. Ο 20ός αιώνας μάς δίδαξε ότι η βαρβαρότητα καραδοκεί στην πόρτα μας.

Φυσικά η απάντηση δεν είναι να σταματήσουμε την έρευνα, ή να επιβάλουμε δογματικές απόψεις. Πάντως σχεδόν υπάρχει η βεβαιότητα ότι, όταν διαθέτουμε κάποια δύναμη, όσο καταστροφική κι αν είναι, θα την χρησιμοποιήσουμε, αν κινδυνεύουμε. Κι αν αποφύγαμε την χρήση των ατομικών όπλων, αυτό δεν το κατόρθωσε η υψηλή πνευματική καλλιέργεια και ο πλούτος των καλλιτεχνικών δημιουργιών, αλλά δυστυχώς ο αμοιβαίος φόβος. Ο φόβος άλλωστε ενισχύει και την ανάγκη παρηγορίας που ικανοποιεί η θρησκεία. Ο φόβος Θεού θεμελιώνει την ηθική πράξη.  Το μεγαλείο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας ήταν η αυτονμομία. Οι άνθρωποι θέσπιζαν τους ηθικούς και κοινωνικούς κανόνες και επομένως εκείνοι μπορούσαν να τους αλλάζουν.

Σήμερα, καθώς προχωρούμε στα σκοτεινά  και επειδή δεν είναι δυνατόν να καταργήσουμε ούτε την έρευνα ούτε τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, φαίνεται ότι βαδίζουμε σε μια εποχή αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Αναγκαία και γρήγορη πρέπει να είναι η δημιουργία θεσμών ισχυρών παγκόσμιας εμβέλειας που θα ρυθμίζουν τις σχέσεις των κρατών και θα διαθέτουν τη δύναμη να επιβάλουν τη βούλησή τους και να εξασφαλίσουν συναινέσεις που θα μειώσουν τους κινδύνους και θα επιτρέψουν στην ανθρώπινη κοινωνία να διαμορφώσει τους όρους, ώστε όλο και περισσότεροι να απολαμβάνουν το μέγα δώρο της ζωής.

Τη δική μου αισιοδοξία τρέφει η ύπαρξη πνευματικών ανθρώπων, όπως ο κ. Ελευθέριος Ζούρος, που όλο και αυξάνονται και με τον λόγο τους και τις πράξεις τους φωτίζουν τον δρόμο μας. Μικρές φωτεινές εστίες στην πόλη μας δημιουργούνται καθημερινά. Η συνδρομή όλων μπορεί να πολλαπλασιάσει τις ελπίδες σήμερα που φαίνεται ότι βιώνουμε μια κρίση της Δημοκρατίας και επιβάλλεται αναγκαστικά ο μετασχηματισμός και η ενδυνάμωσή της.

*Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος

Σχετικά Άρθρα

Leave a Comment

Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, δίνετε την συγκατάθεσή σας για την χρήση των cookies. Aποδοχή